Η στρατηγικη του κεφαλαιου και η μαχη του ταξικου εργατικου κινηματος

Από παλιότερη κινητοποίηση του ΠΑΜΕ

για τα Εργασιακά και το Ασφαλιστικό

Η παρέμβαση του ΣΕΒ την περασμένη βδομάδα, με την «ειδική έκθεση» που παρουσίασε για «το μέλλον της εργασίας», αποτυπώνει ανάγλυφα τη στρατηγική συνολικά του κεφαλαίου ενόψει της φάσης της καπιταλιστικής ανάπτυξης.

Με δυο λόγια, η στρατηγική αυτή σε ό,τι αφορά τα Εργασιακά, μπορεί να συμπυκνωθεί ως εξής: Μονιμοποίηση όλων των αντεργατικών ανατροπών που προωθήθηκαν στην περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης, με παράλληλη ολόπλευρη ενίσχυση της «ευελιξίας», της δυνατότητας του κεφαλαίου να εντείνει την εκμετάλλευση του εργατικού δυναμικού με όλους τους τρόπους που εξυπηρετούν σε κάθε φάση και κάθε περίπτωση την ανταγωνιστικότητα και την κερδοφορία του.

«Στόχος μας είναι έως το τέλος του 3ου προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, τον Αύγουστο του 2018, να έχουμε παρουσιάσει (...) μια ξεκάθαρη, πειστική και οραματική πρόταση για ένα σύγχρονο, ευέλικτο και παραγωγικό εργασιακό περιβάλλον που θα υπηρετεί μια ανοιχτή, διεθνώς ανταγωνιστική οικονομία», αναφέρει χαρακτηριστικά η έκθεση του ΣΕΒ, ενόψει και του σχετικού συνεδρίου που οργανώνει μεθαύριο Τρίτη, με τη συμμετοχή όλων των «κοινωνικών εταίρων».

Στο επίκεντρο αυτού του «ευέλικτου εργασιακού περιβάλλοντος» βρίσκεται φυσικά το ζήτημα των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας: Η παγίωση της ουσιαστικής κατάργησης των κλαδικών Συμβάσεων, η μονιμοποίηση του ορισμού του κατώτατου μισθού απευθείας από το αστικό κράτος και σε επίπεδα που θα οδηγούν σε συμπίεση όλων των μισθών, η συνολική επίθεση σε όλα τα ζητήματα που αφορούν στις εργασιακές σχέσεις (ωράρια, ζητήματα υγιεινής και ασφάλειας κ.ο.κ.).

Το κεφάλαιο παίρνει θέση μάχης για τη νέα φάση της αντεργατικής επίθεσης. Δίπλα του, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ μαζί με όλα τα αστικά επιτελεία, όχι μόνο διατηρεί και βαθαίνει το αντεργατικό νομοθετικό πλαίσιο, αλλά με τα παραμύθια περί «δίκαιης ανάπτυξης», «επιστροφής στην κανονικότητα», «διάχυσης των οφελών της ανάπτυξης σε όλη την κοινωνία» κ.ά. επιχειρεί να αφοπλίσει και να παγιδεύσει την εργατική τάξη.

Απέναντι σε αυτήν την ολομέτωπη επίθεση, οι δυνάμεις του ΠΑΜΕ καλούν την εργατική τάξη να μη στοιχηθεί πίσω από τέτοια κάλπικα «αφηγήματα», να μη βαλτώσει στην απογοήτευση και τη μοιρολατρία που καλλιεργεί ο εργοδοτικός και κυβερνητικός συνδικαλισμός, αλλά να περάσει στην αντεπίθεση, να συγκρουστεί με το κεφάλαιο, προτάσσοντας την πάλη για την κάλυψη των τεράστιων απωλειών της, για την ικανοποίηση των σύγχρονων εργατικών - λαϊκών αναγκών.

Σημαντική παρακαταθήκη σε αυτήν την πάλη, που αφορά όλη την εργατική τάξη και πρέπει να γίνει υπόθεση των εργαζομένων σε κλαδικό και επιχειρησιακό επίπεδο, είναι η πρόταση των 530 Εργατικών Κέντρων, Ομοσπονδιών και Συνδικάτων για τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, για την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση με επαναφορά του κατώτερου μισθού στα 751 ευρώ, για την κατάργηση των αντεργατικών νόμων.

Ολομέτωπη επίθεση σε μισθούς και δικαιώματα

Χωρίς έναν τέτοιο αγώνα, χωρίς σύγκρουση και ανειρήνευτη πάλη με το κεφάλαιο, η κατάσταση της εργατικής τάξης θα γίνεται μέρα με τη μέρα, ακόμα χειρότερη. Η κατακρεούργηση των μισθών, το χτύπημα συνολικά των εργατικών δικαιωμάτων δεν είναι ένα προσωρινό φαινόμενο, αλλά θα κλιμακώνεται και θα επεκτείνεται σε όλο το φάσμα της ζωής των εργαζομένων, θα αποκτά μόνιμα και βαθύτερα χαρακτηριστικά.

Οι νόμοι που ψηφίστηκαν από το 2011 ουσιαστικά κατάργησαν τις κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις. Οι επιχειρησιακές συμβάσεις (όπου υπάρχουν) είναι πλέον ο βασικός μηχανισμός στον καθορισμό των όρων αμοιβής και εργασίας. Ενα μεγάλο μέρος των εργαζομένων εργάζεται με ατομική σύμβαση και η πλειοψηφία αυτών αμείβονται με μισθούς γύρω από τα κατώτερα όρια. Το ποσοστό των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα που καλύπτεται από ΣΣΕ δεν ξεπερνάει το 10%, ενώ ο κατώτερος μισθός καθορίζεται από το αστικό κράτος, με την ΠΥΣ 6/2012 που τον έχει ρίξει στα τάρταρα, στα 586 ευρώ μεικτά και στα 511 ευρώ για τους νέους κάτω των 25.

Χαρακτηριστικά, το 2016 υπεγράφησαν μόλις 10 εθνικές κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις και άλλες 6 τοπικές ομοιοεπαγγελματικές, όταν οι επιχειρησιακές συμβάσειςανήλθαν σε 318 και αποτελούν το 95,2% του συνολικού αριθμού των συμβάσεων εργασίας...

Είναι, επίσης, ενδεικτικό ότι ακόμα και εκεί που οι εργοδοτικοί φορείς υπογράφουν κάποια κλαδική Συλλογική Σύμβαση (π.χ. στον Τουρισμό), είτε τα μέλη τους δεν την εφαρμόζουν στη συντριπτική τους πλειοψηφία, είτε υπονομεύουν την εφαρμογή της στην πράξη αποχωρώντας από τις εργοδοτικές ενώσεις...

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο της ουσιαστικής κατάργησης των κλαδικών ΣΣΕ, το ποσοστό των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα που λάμβανε μισθό κάτω από 800 ευρώ, από 27,9% το 2009, αυξήθηκε στο 51,6% το 2016! Αντίστοιχα, μισθό κάτω από 700 ευρώ καθαράτο 2009 είχε το 13,1%, ενώ το 2016 το ποσοστό αυτό σχεδόν τριπλασιάστηκε, φτάνοντας πλέον στο 38,8%... Εξίσου χαρακτηριστικά, το ποσοστό των μισθωτών που λαμβάνουν μισθό από 900 έως 1.300 ευρώ, από 35,7% το 2009, συρρικνώθηκε στο 17,6% το 2016.

Αντίστοιχες μειώσεις μισθών έγιναν και στο δημόσιο και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται συνολικά πλέον μια κρίσιμη μάζα που, παρότι εργάζεται, αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα διαβίωσης.

Παράλληλα, μεγαλώνει η μισθολογική απόσταση και διαφοροποίηση των εργασιακών σχέσεων μέσα στον ίδιο χώρο δουλειάς: Ειδικά οι νέοι εργαζόμενοι κατά κανόνα δουλεύουν χωρίς να έχουν γνωρίσει ΣΣΕ, μεγάλο κομμάτι τους ξεκινά από τα ψίχουλα του κατώτερου μισθού και σε καμία περίπτωση δεν προσεγγίζει τους προγενέστερους μισθούς, τσακίζει κόκαλα η πανσπερμία των «ευέλικτων» μορφών απασχόλησης.

Κυβέρνηση και εργοδοτικός συνδικαλισμός στρώνουν έδαφος για τον νέο αντιλαϊκό γύρο

Ενόψει των προβλέψεων των αστικών επιτελείων για πέρασμα σε φάση καπιταλιστικής ανάκαμψης, η μεγαλοεργοδοσία απαιτεί νέα μέτρα για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς της, με ακόμα μεγαλύτερη «ευελιξία».

Χαρακτηριστικά, στην ειδική έκθεσή του ο ΣΕΒ, αφού πρώτα καταγράφει όλη την βεντάλια των νέων «ευέλικτων» εργασιακών σχέσεων στην Ελλάδα και στις πιο ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, με μορφές όπως συμβάσεις μηδενικών ωρών (zero hours contracts), συμβάσεις σύντομης - προσωρινής εργασίας (short term contracts), εργασία κατά παραγγελία (work on demand), μικροσυμβάσεις (mini jobs), εργασία ανά χαρτοφυλάκιο (portfolio work), εργασία βάσει δελτίου - κουπoνιών (voucher - based work) κ.ά., αξιώνει όλη αυτή η εργασιακή ζούγκλα να αναγνωριστεί «ως μια νέα κομβική συνιστώσα των αγορών εργασίας»!

Σε αυτό το πλαίσιο, δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, παράλληλα με τα παραμύθια περί «δίκαιης ανάπτυξης», προωθεί τις νέες αντεργατικές αλλαγές στον συνδικαλιστικό νόμο, ως αναπόσπαστο στοιχείο του παραπάνω... «σύγχρονου και ευέλικτου εργασιακού περιβάλλοντος», με έμφαση μάλιστα στη θεσμοθέτηση πρόσθετων εμποδίων στην κήρυξη απεργίας από πρωτοβάθμια σωματεία, χτυπώντας ιδιαίτερα έτσι τις κλαδικές συνδικαλιστικές οργανώσεις.

Από κοντά, στο γνωστό του ρόλο και ο εργοδοτικός και κυβερνητικός συνδικαλισμός. Στην πρόσφατη συνεδρίαση της διοίκησης της ΓΣΕΕ, ήταν χαρακτηριστική η στάση της πλειοψηφίας της: Οταν οι δυνάμεις του ΠΑΜΕ επανέφεραν την πρόταση των 530 συνδικαλιστικών οργανώσεων για τις ΣΣΕ, η πλειοψηφία της ΓΣΕΕ «σφύριξε αδιάφορα» και αναλώθηκε στις γνωστές... «διαπιστώσεις» για την «κατάσταση του κινήματος», επιχειρώντας να κουκουλώσει το ρόλο της για αυτήν ακριβώς την κατάσταση.

Καθόλου... αδιάφορη βέβαια δεν ήταν στην πρόσκληση του ΣΕΒ να δώσει μεθαύριο το «παρών» στο συνέδριο για την παρουσίαση του προαναφερθέντος νέου αντεργατικού μανιφέστου για το «μέλλον της εργασίας», στο οποίο θα συμμετάσχει ως ομιλητής ο πρόεδρός της, μαζί με όλους τους εκπροσώπους των εργοδοτικών ενώσεων.

Σύγκρουση που απαιτεί μαζική οργάνωση και κινητοποίηση των εργαζομένων

Η μάχη για την υπόθεση των Συλλογικών Συμβάσεων, στην οποία με επιμονή καλεί το ΠΑΜΕ, είναι ένα από τα βασικά μέτωπα στη δράση των συνδικάτων, ένα μέτωπο γύρω από το οποίο η εργατική τάξη μπορεί και πρέπει να οργανώσει τη δική της ταξική αντεπίθεση. Να φράξει το δρόμο προς τις νέες ανατροπές που ετοιμάζει το κεφάλαιο, να παλέψει για την κάλυψη των απωλειών της, για την υπεράσπιση της ζωής της.

Είναι μια μάχη που δεν αφορά μόνο το ζήτημα του μισθού, αλλά συνολικά τις εργασιακές σχέσεις, τον ημερήσιο χρόνο εργασίας, την υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία κ.ά. Ως τέτοια, συνδέεται αντικειμενικά με την πάλη για το συνολικό ξήλωμα του αντεργατικού πλαισίου.

Ακριβώς επειδή η μάχη αυτή αποτελεί σύγκρουση με τον πυρήνα της αντεργατικής στρατηγικής του κεφαλαίου, απαιτεί μαζική κινητοποίηση των εργαζομένων, πλαίσιο αιτημάτων που να συζητιέται και να υιοθετείται μέσα σε μαζικές διαδικασίες των εργαζομένων. Απαιτεί σύγκρουση με όρους Γενικών Συνελεύσεων, απεργιακών κινητοποιήσεων και όχι με όρους απλά διαπραγμάτευσης.

Για να αποκτά τέτοια χαρακτηριστικά η μάχη, είναι αναγκαίο αυτή να πολιτικοποιείται, να αναδεικνύεται πλατιά και με κάθε τρόπο ο αντεργατικός χαρακτήρας της στρατηγικής του κεφαλαίου και της καπιταλιστικής ανάπτυξης, να γίνονται μέσα και από αυτό το μέτωπο βήματα στο στόχο της ανασύνταξης του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, με ενίσχυση και διεύρυνση του ΠΑΜΕ με νέες δυνάμεις, μαζικοποίηση σωματείων και δημιουργία νέων για την κάλυψη όλων των χώρων, σταθεροποίηση και αναβάθμιση της λειτουργίας τους.

Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο, τα συλλαλητήρια του ΠΑΜΕ στις 9 Νοέμβρη μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό σταθμό στην προσπάθεια για παραπέρα άνοδο των αγώνων, για το πέρασμα του εργατικού κινήματος στην αντεπίθεση.

Ζ. Ε.