Ο ρατσισμός τσακίζεται από την ανωτερότητα του ανθρώπου

Οι παγκόσμιες μέρες αρκετές φορές χάνουν το συμβολισμό τους και γίνονται απλά μια αφορμή εύκολων και επετειακών – επίσημων και ανεπίσημων – δηλώσεων.  

Χτές ήταν η παγκόσμια μέρα κατά του ρατσισμού*, για την ακρίβεια κατά των φυλετικών διακρίσεων. Δεν θα ήταν απίθανο ακόμα οι ναζί της Χρυσής Αυγής να βγάλουν μια ανακοινωσούλα, περιγράφοντας το ρατσισμό που δέχονται οι Έλληνες από τους «λαθρομετανάστες»… Τέτοιοι είναι οι θρασύδειλοι ναζί.  

Δεν θα παίξουμε με τη χρήση των εννοιών και των λέξεων, γιατί το παιχνίδι αυτό είναι επικίνδυνο. Ο ρατσιστής δεν είναι πάντα και ναζί, ο ναζί όμως είναι σίγουρα και ρατσιστής. Οι ρατσιστικές συμπεριφορές και απόψεις, άλλωστε, λειτουργούσαν και λειτουργούν σαν εύφορο έδαφος για το ναζισμό.

Η φετινή παγκόσμια μέρα κατά ρατσισμού έρχεται σε μια χρονική περίοδο που, παγκοσμίως, εθνικιστικές και ρατσιστικές πολιτικές δυνάμεις ισχυροποιούνται κι έχουν αποκτήσει διευρυμένα ακροατήρια. Μάλιστα, μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, στις ΗΠΑ, έχουν και «πρότυπο». Θαυμαστές του προέδρου των ΗΠΑ δηλώνουν αρκετοί, από τους καμουφλαρισμένους φασίστες του Εθνικού Μετώπου της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία μέχρι τους ναζί της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα.

Μεγάλοι εχθροί τους είναι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες, χωρίς αυτό να σημαίνει πως έχει αντιμετωπιστεί και εξαλειφθεί ο ρατσισμός από τους «ανώτερους» λευκούς στους «κατώτερους» μαύρους. Από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και τη Γερμανία μέχρι τη χώρα μας οι ρατσιστικές πολιτικές δυνάμεις επιμένουν στις φυλετικές διακρίσεις, είτε με κάλυψη, είτε χωρίς και αναλόγως την περίσταση και το πολιτικό τους συμφέρον σε κάθε συγκυρίας.

Το πολιτικό κατεστημένο των τελευταίων δεκαετιών δηλώνει την απέχθεια του για τους ρατσιστές και τους ακροδεξιούς. Το ίδιο πολιτικό κατεστημένο που μετατοπίζει τη συζήτηση στο έδαφος των ακροδεξιών και των ρατσιστών, για να εκλεγεί. Το παράδειγμα των εκλογών στην Ολλανδία είναι χαρακτηριστικό. Για να αντιμετωπιστεί ο ακροδεξιός Γκ.Βίλντερς το παιχνίδι έγινε στο γήπεδο του και με αυτό τον τρόπο κυριάρχησε ο Μ. Ρούτε. Με ακροδεξιά ρητορεία κέρδισε τον ακροδεξιό… Κι εάν δεν μας φτάνει η «μικρή» και «ήσυχη» Ολλανδία ας πάμε στη Γαλλία. Ο δεξιός υποψήφιος πρόεδρος Φρανσουά Φιγιόν, πριν και μετά τα σκάνδαλα, αντιμετώπιζε και αντιμετωπίζει τη Λεπέν με έναν «ευγενικό» εθνικιστικό, ώστε να κερδίσει μέρος του ακροατηρίου της.    

Και μέσα σε όλα αυτά οι πάντα πολιτικά ευλύγιστοι σοσιαλδημοκράτες παλιάς και νέας κοπής, που δεν έχουν πρόβλημα να διακηρύξουν τα αντιρατσιστικά τους αισθήματα, εφαρμόζοντας πολιτικές που διαμορφώνουν με τον καλύτερο τρόπο έδαφος στον ρατσισμό.  Επί «σοσιαλιστή» Ολάντ, άλλωστε, στήθηκαν στο Παρίσι πριν λίγο καιρό σιδερένιοι φράχτες για τους πρόσφυγες. Το προσφυγικό, άλλωστε, έχει παρελθόν και οι πολύμορφες πολεμικές και οικονομικές επεμβάσεις που το προκάλεσαν έχει και έντονη «σοσιαλιστική» σφραγίδα. Το προσφυγικό διαχειρίστηκαν και διαχειρίζονται και οι «συντηρητικοί» και οι «προοδευτικοί» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τους οποίους συντάσσεται (και υλοποιεί) η ελληνική κυβέρνηση που αυτοχαρακτηρίζεται «αριστερή» και θέλει με κάθε τρόπο να ενταχθεί στην ομάδα των σοσιαλδημοκρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Επίσης, στην Αμερική του μαύρου και «προοδευτικού» Ομπάμα η αστυνομία στις ΗΠΑ συνέχιζε να έχει με ευκολία στο στόχαστρο τους Αφροαμερικάνους. Λέμε για τον «ειρηνικό» Ομπάμα της παρουσίας και των επεμβάσεων των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στη Λιβύη, στη Συρία, στη Σομαλία, των επιχειρήσεων στη Νιγηρία, στο Καμερούν και των παρεμβάσεων σε δεκάδες χώρες του πλανήτη, μέσω της οικονομικής κυριαρχίας των αμερικανικών συμφερόντων. 

Τι γίνεται; Ξεκινήσαμε να μιλάμε για την παγκόσμια μέρα κατά του ρατσισμού και τους βγάλαμε όλους ρατσιστές; Όχι, το είπαμε από την αρχή, άλλωστε, πως δεν πρόκειται να παίξουμε το (επικίνδυνο) παιχνίδι των εννοιών και των λέξεων. Αυτό το παιχνιδάκι το αφήνουμε σε άλλους.

Επιδιώξαμε να παρουσιάσουμε, σύντομα, το γήπεδο των σύγχρονων ρατσιστικών αντιλήψεων, του «μοντέρνου» ρατσισμού που δεν έχει μόνο μια έκφραση και μια αιτία. Ένα γήπεδο τόσο παλιό με υπέδαφος το οποίο συνδέεται με τον «κλασικό» φυλετικό ρατσισμό και τις εθνικιστικές εξάρσεις που επιδιώκουν να διατηρούν τα πλαστά και απάνθρωπα τείχη μεταξύ «ανώτερων» και «κατώτερων» ανθρώπων.  

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ένας τρόπος υπάρχει για να αντιμετωπιστεί και να τσακιστεί ο ρατσισμός: Η ανωτερότητα του ανθρώπου. Η μοναδική ανωτερότητα που δεν ξεχωρίζει ούτε χρώμα στο δέρμα, ούτε θρησκεία, ούτε φυλετικά «προνόμια». Δεν ξεχωρίζει, τελικά, ούτε «άξιους» και «ανάξιους». Είναι αδύνατο, δε, να ξεχνάμε κάτι που προκύπτει από την ίδια την πραγματικότητα. Ο ρατσισμός στρέφεται εναντίον εκείνων που, σύμφωνα με τα κυρίαρχα κοινωνικά πρότυπα, δείχνουν αδύναμοι και διαφορετικοί.

Και για να μην αναζητά κανείς …μεταμοντέρνες εξηγήσεις ο ρατσισμός κατά βάση στρέφεται ενάντια στη φτώχεια και συναγελάζεται με τους οικονομικά και κοινωνικά ισχυρούς. Ακόμα και στους «στρατούς» μικροαστών και φτωχών ρατσιστών, που προσπαθεί να φτιάξει, αυτό που «πουλάει» είναι δύναμη απέναντι σε διάφορους «κατώτερους» που ανακαλύπτει. Κάπου εκεί ο ναζισμός μπορεί να κάνει την εμφάνιση του, για να «ιδεολογικοποιήσει» την απανθρωπιά. Ο τρόπος αντιμετώπισης είναι ο ίδιος, να τσακιστεί με την ανωτερότητα των ανθρώπων και να γίνει ξεκάθαρο: Άλλος άνθρωπος, άλλο ναζί. 

***

Η φωτογραφία είναι από μια μικρή πόλη της Σουηδία, το Borlänge. Η γυναίκα ονομάζεται Tess Asplund και είναι ακτιβίστρια από τη Στοκχόλμη. Σήκωσε τη γροθιά της μπροστά στους ναζί την περασμένη Πρωτομαγιά. Συμμετείχε σε κινητοποίηση διαμαρτυρίας ενάντια στη συγκέντρωση των ναζί. Τη φωτογραφία, η οποία είχε κάνει τον γύρο του διαδικτύου, τράβηξε ο φωτογράφος David Lagerlöf.

*Η παγκόσμια μέρα κατά του ρατσισμού καθιερώθηκε το 1966 από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών και συνδυάζεται με γεγονότα που συνέβησαν 6 χρόνια πριν. Συγκεκριμένα, στις 21 Μαρτίου η αστυνομία, στη Νότια Αφρική του Απαρτχάιντ, πυροβόλησε σε διαδήλωση που έγινε στην Σάρπβιλ κι έχασαν τη ζωή τους δεκάδες άνθρωποι.

Γεράσιμος Χολέβας