Το ενδεχόμενο του πολέμου, οι ευθύνες και τα καθήκοντα του Κόμματος σήμερα

Οπως αναφέρεται στο Πρόγραμμα του Κόμματος, «στρατηγικός στόχος του ΚΚΕ είναι η κατάκτηση της επαναστατικής εργατικής εξουσίας, της δικτατορίας του προλεταριάτου, για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση ως ανώριμη βαθμίδα της κομμουνιστικής κοινωνίας».

Ταυτόχρονα στις Θέσεις της ΚΕ, κάτι που δεν αποτελεί νέα θέση, εκτιμάται ότι ο καθημερινός, ο τρέχων πολιτικός αγώνας για την απόκρουση της αντιλαϊκής επίθεσης, η πάλη ενάντια στην καταστολή και για την υπεράσπιση και τη διεύρυνση δικαιωμάτων, η πάλη ενάντια στο φασισμό, η δράση ενάντια στον πόλεμο κ.λπ., δεν πρέπει να αποσπώνται από το κύριο επαναστατικό πολιτικό καθήκον. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να παραμερίζεται ο στόχος της εργατικής εξουσίας από άλλους μεταβατικούς κυβερνητικούς στόχους μέσα στο έδαφος του καπιταλισμού, στο όνομα του αρνητικού συσχετισμού δύναμεων και της αυταπάτης ότι διάφοροι τέτοιοι στόχοι μπορούν να συμβάλουν στην πιο γρήγορη και εύκολη ωρίμανση της συνείδησης του υποκειμενικού παράγοντα.

Με βάση το Πρόγραμμα του ΚΚΕ, τα καθήκοντα του Κόμματος για τη Σοσιαλιστική Επανάσταση υλοποιούνται σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης, η οποία είναι παράγοντας που διαμορφώνεται αντικειμενικά και συμπυκνώνει την αποδυνάμωση της αστικής εξουσίας και τη ραγδαία άνοδο των αγωνιστικών διαθέσεων και της πάλης των λαϊκών μαζών. Οπως επίσης αναφέρεται στο Πρόγραμμα του Κόμματος και επαναλαμβάνεται στη Θέση 44 του κειμένου των Θέσεων της ΚΕ για το 20ό Συνέδριο του Κόμματος: «Δεν είναι δυνατό να προβλεφθούν οι παράγοντες που θα οδηγήσουν στην επαναστατική κατάσταση. Το βάθεμα της οικονομικής κρίσης, η όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, που φτάνουν έως τις πολεμικές αναμετρήσεις, είναι δυνατό να δημιουργήσουν τέτοιες συνθήκες στην Ελλάδα».

Πουθενά δεν αναφέρεται ότι ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος αποτελεί αποκλειστικό παράγοντα εκδήλωσης επαναστατικής κατάστασης. Επίσης βασική εκτίμηση αποτελεί ότι το ξέσπασμα του πολέμου δεν οδηγεί άμεσα και αυτόματα στην εκδήλωση επαναστατικής κατάστασης. Στην ίδια Θέση του κειμένου των Θέσεων της ΚΕ εκτιμάται ότι στην περίπτωση που ισχύσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο, «μπορεί να υπάρξει μεγάλη χρονική περίοδος συμμετοχής της χώρας σε ιμπεριαλιστικό πόλεμο, χωρίς εκδήλωση επαναστατικής κατάστασης, ιδιαίτερα σε περίπτωση εισβολής - κατοχής».

Σε κάθε περίπτωση, η υλοποίηση της επαναστατικής στρατηγικής προϋποθέτει την αποσταθεροποίηση της αστικής εξουσίας σε όλες της τις μορφές. Το ΚΚΕ δεν είναι κόμμα «παθητικής αναμονής» της επαναστατικής κατάστασης. Μελετά τα δεδομένα, εκτιμά τις εξελίξεις και τη δυναμική τους μέσα στην Ελλάδα και σε διεθνές επίπεδο. Θέτει σημαντικά καθήκοντα σήμερα που οι συνθήκες δεν είναι επαναστατικές, παρεμβαίνει καθημερινά για την αλλαγή των συσχετισμών, για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για νίκη της εργατικής τάξης. Διατυπώνει θέσεις αρχών σε βασικά ζητήματα, όπως η στάση απέναντι στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Διαμορφώνει πολιτική με στόχο την ταυτόχρονη ήττα και της ντόπιας και της ξένης αστικής τάξης σε περίπτωση εμπλοκής της Ελλάδας σε πόλεμο, και ιδιαίτερα για το ενδεχόμενο στρατιωτικής εισβολής από ξένο αστικό κράτος σε αυτήν. Εκτιμώντας ότι η ετοιμότητα και η ωριμότητα του υποκειμενικού παράγοντα σε επαναστατικές συνθήκες κρίνονται από σήμερα, αναλαμβάνει τις ευθύνες του: Για την ικανότητα του Κόμματος να ωριμάζει ιδεολογικά και πολιτικά και να επιδρά στα εργατικά - λαϊκά στρώματα με βάση την προγραμματική του αντίληψη, για τη βελτίωση της ικανότητάς του να δρα σε όλες τις συνθήκες, αλλά και τη δουλειά για την εκπαίδευση εργατικών - λαϊκών μαζών στη δράση σε αντικαπιταλιστική - αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση στο σήμερα.

Σε ποιο σημείο όμως βρισκόμαστε σήμερα

Βρισκόμαστε μπροστά σε αύξηση του κινδύνου πιο εκτεταμένων σε σχέση με την σημερινή εξέλιξή τους ιμπεριαλιστικών πολεμικών αναμετρήσεων; Οι Θέσεις του 20ού Συνεδρίου φωτίζουν ότι ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά των εξελίξεων στη διεθνή καπιταλιστική οικονομία είναι η συνύπαρξη ενός μεγάλου μεγέθους υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, που δεν μπορεί να αποδώσει ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους, ταυτόχρονα με την αδυναμία αποφασιστικής αλλά ελεγχόμενης απαξίωσής του με οικονομικά μέτρα διαχείρισης, από τις αστικές κυβερνήσεις σε όλα τα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Η ανάγκη καταστροφής ενός τμήματος του κεφαλαίου στη φάση της κρίσης αποτελεί νομοτελειακή προϋπόθεση για το ξεπέρασμά της. Η δυσκολία να προχωρήσει μια τέτοια εξέλιξη ουσιαστικά καθυστερεί την έξοδο του καπιταλισμού σε φάση δυναμικής ανάκαμψης.

Η ζητούμενη απαξίωση κεφαλαίου εμποδίζεται να προχωρήσει στην αναγκαία έκταση, εξαιτίας αδυναμίας εξεύρεσης μιας κοινά αποδεκτής λύσης ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Στη βάση αυτών των εξελίξεων στην καπιταλιστική οικονομία, εντείνονται οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και οι αντιθέσεις μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών και οι συνεχείς ανακατατάξεις σε επίπεδο συμμαχιών. Κορυφαία έκφραση της όξυνσης αυτών των αντιθέσεων είναι αυτή που εξελίσσεται ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα, με βασική επιδίωξη των ΗΠΑ την απομόνωση και αποδυνάμωση του ρόλου της Κίνας.

Γενικότερα, οξύνεται επικίνδυνα η διαπάλη ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα για τον έλεγχο αγορών, ενεργειακών πηγών και δρόμων μεταφοράς κ.λπ. Συνεχίζονται και εξαπλώνονται τοπικές και περιφερειακές συγκρούσεις. Οι πολεμικές εστίες που βρίσκονται σε εξέλιξη σε Μέση Ανατολή και Ουκρανία, η αυξανόμενη ένταση σε Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη σε σχέση με τη Ρωσία, στην Αρκτική και στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, επιβεβαιώνουν τις ανησυχίες. Η μεγάλη κλίμακα υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, η αδυναμία «ειρηνικής» διαχείρισής του με οικονομικά μέτρα, σε συνδυασμό με την όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, αυξάνουν την πιθανότητα εκδήλωσης μιας πιο γενικευμένης πολεμικής αναμέτρησης.

Ταυτόχρονα βρισκόμαστε σε μια περίοδο έντασης της τουρκικής επιθετικότητας προς την Ελλάδα και την Κύπρο (αμφισβήτηση συνθήκης της Λοζάνης, «γκρίζες ζώνες», παραβιάσεις, Κυπριακό κ.λπ.). Η συγκεκριμένη ένταση σχετίζεται και με πιέσεις που δέχεται η τουρκική αστική τάξη στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων των ιμπεριαλιστικών κέντρων (π.χ. για την επίλυση του κουρδικού ζητήματος).

Η στάση της ελληνικής αστικής τάξης και οι στόχοι της ενισχύουν το ενδεχόμενο πολεμικής εμπλοκής

Η ελληνική αστική τάξη, λαμβάνοντας υπόψη και τη σχετική υποχώρηση της θέσης της στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, και τις ισχυρές ανισότιμες εξαρτήσεις από ΗΠΑ και ΕΕ, διεκδικεί το δικό της μερίδιο, κάνει τους δικούς της σχεδιασμούς στα πλαίσια των ιμπεριαλιστικών συμμαχιών όπου συμμετέχει ενεργά. Η ελληνική κυβέρνηση, με τη συμφωνία του συνόλου των αστικών κομμάτων, πρωτοστατεί ως «σημαιοφόρος» των σχεδίων του ΝΑΤΟ στην περιοχή (π.χ. πρόσκληση ΝΑΤΟικής αρμάδας στο Αιγαίο με πρόφαση την αποτροπή των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών, αξιοποίηση των βάσεων, στήριξη επιχειρήσεων σε Βαλκάνια, Ουκρανία, συμμετοχή σε σχεδιασμούς ηλεκτρονικού πολέμου κ.λπ.). Ευθυγραμμίζεται με το ΝΑΤΟ, στη βάση των ιδιαίτερων συμφερόντων και σχεδίων της ελληνικής αστικής τάξης στο γενικότερο ιμπεριαλιστικό παζάρι. Η στάση αυτή της ελληνικής αστικής τάξης είναι βασικός παράγοντας που επιτείνει τους κινδύνους πολεμικής εμπλοκής του λαού μας σε επικίνδυνους σχεδιασμούς και πολέμους ενάντια σε άλλους λαούς.

Ούτε φόβος, ούτε επανάπαυση

Η κατάσταση όπως εξελίσσεται δεν πρέπει να οδηγήσει το λαό ούτε στο φόβο, ούτε στην επανάπαυση. Επιβάλλει την οργάνωση του αγώνα ενάντια στα σχέδια της αστικής τάξης των κομμάτων της, της κυβέρνησης, του ΝΑΤΟ, της ΕΕ. Η εργατική τάξη και οι σύμμαχοί της δεν πρέπει να τηρήσουν στάση αναμονής. Σήμερα απαιτούνται αποφασιστικότητα και οργάνωση του λαού μας για την ανάπτυξη της λαϊκής πάλης προκειμένου: Να κλείσουν όλες οι ΝΑΤΟικές βάσεις στην Ελλάδα, να φύγει το ΝΑΤΟ από το Αιγαίο, να επιστρέψουν οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις που βρίσκονται εκτός συνόρων για αποστολές του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, να αποδεσμευτεί η Ελλάδα από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Το Κόμμα μας έχει ευθύνη από σήμερα να προετοιμάζει την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα, ιδεολογικά και πολιτικά, για κάθε ενδεχόμενο. Πρέπει να οξύνεται το ταξικό κριτήριο, προκειμένου να μην πέσουν στην παγίδα της αστικής τάξης και των κομμάτων της, υιοθετώντας συνθήματα για «εθνική ενότητα» που αποπροσανατολίζουν και αφοπλίζουν. Το γεγονός ότι ο πόλεμος αποτελεί τη συνέχεια της πολιτικής με άλλα, βίαια μέσα δεν αφορά μόνο την αστική τάξη και τα συμφέροντά της, αλλά και την εργατική τάξη και την ταξική πάλη που πρέπει να συνεχίζεται ασίγαστα σε όλες τις συνθήκες. Η πάλη ενάντια στον πόλεμο δεν μπορεί να είναι ουδέτερη, ανεξάρτητη από τα αίτια του πολέμου, τα συμφέροντα που υπηρετεί. Αν η πάλη σήμερα εγκλωβιστεί σε μια γενική και αόριστη, πασιφιστική εναντίωση στον πόλεμο και τη βία, και αν από σήμερα δεν δυναμώσει ο αγώνας ενάντια στον εθνικισμό σε όλες του τις παραλλαγές, θα οδηγηθούν τα λαϊκά στρώματα στην «αγκαλιά» της αστικής τάξης, χάνοντας από τον προσανατολισμό της πάλης τους τον πραγματικό υπεύθυνο, την αστική τάξη και τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς. Χάνοντας την πραγματική διέξοδο, που δεν είναι άλλη από την ανατροπή της εξουσίας της αστικής τάξης και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.

Στην εποχή του ιμπεριαλισμού, εποχή κυριαρχίας των μονοπωλίων, όποια μορφή κι αν πάρει η συμμετοχή της Ελλάδας σε πόλεμο, ακόμα και στο ενδεχόμενο εισβολής της Τουρκίας, δεν αναιρείται ο ιμπεριαλιστικός χαρακτήρας ενός τέτοιου πολέμου. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για πόλεμο άδικο, μεταξύ δύο αστικών τάξεων, και από την πλευρά του επιτιθέμενου και από την πλευρά του αμυνόμενου.

Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο η εργατική τάξη δεν είναι αδιάφορη. Με την καθοδήγηση του ΚΚΕ οφείλει να αγωνιστεί για να υπερασπιστεί τη δική της πατρίδα, τα κυριαρχικά δικαιώματα από τη σκοπιά των δικών της συμφερόντων, για να μην υπάρξει καμία αλλαγή συνόρων. Ο αγώνας αυτός όμως πρέπει να συνδυαστεί σταθερά, να συμβαδίσει, να δεθεί και με τον αγώνα για ανατροπή της εγχώριας αστικής τάξης. Η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα δεν πρέπει να χύσουν το αίμα τους για τα συμφέροντα των εκμεταλλευτών τους. Οπως αναφέρεται στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ : «Η πάλη για την υπεράσπιση των συνόρων, των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας, από τη σκοπιά της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, είναι αναπόσπαστη από την πάλη για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου. Δεν έχει καμία σχέση με την υπεράσπιση των σχεδίων του ενός ή άλλου ιμπεριαλιστικού πόλου, της κερδοφορίας του ενός ή του άλλου μονοπωλιακού ομίλου».

Είτε η ελληνική αστική τάξη (ή τμήματά της) υπερασπιστεί τα σύνορα, είτε προχωρήσει σε υποχώρηση και παραχωρήσεις, είτε επιλέξει να επιδιώξει προσάρτηση εδαφών άλλης χώρας, σε κάθε περίπτωση θα κινείται με κριτήριο την κερδοφορία της, την ανταγωνιστικότητά της, τη δική της επιβίωση. Αντίστοιχα η στάση της εργατικής τάξης οφείλει να καθορίζεται από τα δικά της συμφέροντα, τις δικές της ανάγκες, σε αντιπαράθεση και διαχωρισμένη σε κάθε περίπτωση και από την εθνικιστική και από την κοσμοπολίτικη εκδοχή της αστικής πολιτικής.

Η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα Ελλάδας και της Τουρκίας, όπως και όλων των λαών, δεν πρέπει να εγκλωβιστούν και να ταυτιστούν με τα συμφέροντα των εκμεταλλευτών τους. Με βάση τα παραπάνω προκύπτουν και τα καθήκοντα του ΚΚ σε συνθήκες ενός ιμπεριαλιστικού πολέμου: Το καθήκον της ενότητας της εργατικής τάξης, του προλεταριακού διεθνισμού, το καθήκον να μετατραπεί ο πόλεμος σε πάλη για την εργατική εξουσία. Γιατί η στάση απέναντι στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο είναι στάση απέναντι στην ταξική πάλη, στάση απέναντι στη σοσιαλιστική επανάσταση. Αυτή είναι η πιο συνεπής πάλη ενάντια στον πόλεμο.

Δημήτρης ΞΕΚΑΛΑΚΗΣ

Μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ