Η "κοινωνική Ευρώπη" και άλλα παραμύθια

Επτά υπουργοί από διαφορετικές κυβερνήσεις κρατών - μελών της ΕΕ δημοσίευσαν στην εφημερίδα «Κοριέρε Ντελα Σέρα» ένα κοινό άρθρο - παρέμβαση στις διεργασίες που γίνονται στην ΕΕ, με τον τίτλο «Η ανάγκη να οικοδομηθεί μια πιο κοινωνική Ενωση». Από την ελληνική κυβέρνηση, το άρθρο υπογράφει ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Γ. Κατρούγκαλος, μαζί με τους ομολόγους του από τη Γερμανία, τη Μάλτα, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Τσεχία και την Πορτογαλία. Πέρα από την προσπάθεια που κάνουν να εξωραΐσουν την 60χρονη ιστορία της ΕΕ, με τις αναρίθμητες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, την κατακρεούργηση εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων, την περιστολή κοινωνικών και άλλων δικαιωμάτων, την ταύτιση του κομμουνισμού με το ναζισμό και την αθώωση των εγκλημάτων του δεύτερου, το άρθρο των επτά κυβερνητικών στελεχών έχει το βλέμμα στραμμένο κυρίως προς τα μπρος: Στην προβολή κάλπικων «διαχωριστικών γραμμών» ανάμεσα σε διαφορετικές εκδοχές της ίδιας αστικής πολιτικής, που συγκρούονται για το πώς θα εξυπηρετηθούν καλύτερα τα συμφέροντα του κεφαλαίου, στις συνθήκες που διαμορφώνουν οι δυσκολίες της οικονομίας να ανακάμψει ορμητικά, η ανισομετρία στην ΕΕ που μεγαλώνει, η όξυνση του ανταγωνισμού ανάμεσα στα κράτη - μέλη και με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Σύμφωνα με τους αρθρογράφους, τα μεγάλα «επιτεύγματα» της ΕΕ, όπως η ειρήνη, η δημοκρατία, η ελευθερία, η ισότητα, η ευημερία και η αλληλεγγύη (!), έχουν ορισμένες «ατέλειες», που γεννούν αμφιβολίες στους λαούς για το κατά πόσο η ΕΕ είναι σε θέση «να αντιμετωπίσει προκλήσεις όπως εκείνη της ανεργίας, της οικονομικής ύφεσης και του Μεταναστευτικού». Ούτε λίγο, ούτε πολύ, η ανεργία και η «οικονομική ύφεση» παρουσιάζονται σαν να στάλθηκαν από τον ουρανό για να δοκιμάσουν τη συνοχή της ΕΕ! Σαν να μην είναι και τα δυο στο DNA του καπιταλισμού, παράγωγα της οργάνωσης της παραγωγής με κριτήριο το κέρδος. Σαν να μην είναι η κρίση αποτέλεσμα της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίων που προηγήθηκε στα κράτη - μέλη της ΕΕ (έστω και με διαφορετικούς ρυθμούς στο καθένα), από το ξεζούμισμα των εργαζομένων και των άλλων λαϊκών στρωμάτων. Σαν να μην είναι η προσφυγιά αποτέλεσμα των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και πολέμων, για την αύξηση της γεωπολιτικής ισχύος, το μοίρασμα αγορών και πηγών Ενέργειας, τον έλεγχο των αγωγών και των δρόμων του παγκόσμιου εμπορίου, στα οποία η ΕΕ συμμετέχει πρωταγωνιστικά.

Κατά την άποψη των επτά υπουργών, η ιμπεριαλιστική ΕΕ είναι το θύμα και όχι ο θύτης, καθώς αξιοποιείται ως «αποδιοπομπαίος τράγος πολλών προβλημάτων», με αποτέλεσμα την άνοδο του λαϊκισμού, που βάζει σε κίνδυνο τις «κοινές προτεραιότητες» και «τα ίδια τα θεμέλια του ευρωπαϊκού σχεδίου». Με άλλα λόγια, η ενίσχυση του ρεύματος του ευρωσκεπτικισμού και οι φυγόκεντρες τάσεις που αναπτύσσονται στην ΕΕ, προέκυψαν - σύμφωνα με την ανάλυση των επτά υπουργών - από συσσωρευμένες διαχειριστικές «αρρυθμίες», που όμως υπάρχει ακόμα χρόνος να διορθωθούν. Προκειμένου, λοιπόν, να διατηρηθεί ζωντανό το «όραμα» της Ενωμένης Ευρώπης, το άρθρο προτείνει «να πορευθούμε προς μια πιο κοινωνική Ενωση, η οποία να καταβάλει περισσότερες προσπάθειες για τη δικαιοσύνη και την υπεράσπιση των κοινών αξιών (...) να γίνει η Ευρωπαϊκή Ενωσή μας μια πραγματικά κοινωνική Ενωση, με δικαιώματα για τους εργαζόμενους και ασφαλή εισοδήματα, έναν εγγυημένο βασικό μισθό σε όλες τις χώρες - μέλη και αποτελεσματικά μέτρα για να αντιμετωπιστούν οι μισθολογικές αποκλίσεις και οι μεγάλες διαφορές στο βιοτικό επίπεδο και στην Κοινωνική Ασφάλιση».

Το κείμενό τους είναι πραγματικό «περιβόλι». Βλέποντας τη φτώχεια να μεγαλώνει για τα λαϊκά στρώματα και τις αντιθέσεις να οξύνονται, οι επτά υπουργοί βγάζουν μπροστά το σχέδιο για μια «κοινωνική Ευρώπη», που θα κάνει τι; Θα διαμορφώνει για τους εξαθλιωμένους ένα πλαίσιο διαχείρισης της ακραίας φτώχειας και θα συντηρεί τους πιο φτωχούς στο επίπεδο της οριακής επιβίωσης. Για να το πετύχει αυτό, θα αξιοποιήσει δοκιμασμένα στην πράξη εργαλεία και θα επινοήσει νέα, όπως για παράδειγμα ο «εγγυημένος βασικός μισθός». Παραλλαγές αυτού του μηχανισμού δοκιμάζονται ήδη, με το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης στην Ελλάδα, ή το εγγυημένο βασικό εισόδημα στη Φιλανδία και πάει λέγοντας. Μέσα από τέτοια πολυδαίδαλα συστήματα, τα κράτη αποκτούν την ευχέρεια να περιορίζουν και να καταργούν στοχευμένα κοινωνικά και προνοιακά επιδόματα, εξισώνοντας τους πάντες στα όρια της φτώχειας. Από την άλλη, διαμορφώνουν μηχανισμούς εξάρτησης, καταναγκασμού των φτωχών λαϊκών στρωμάτων από το αστικό κράτος και την αντιλαϊκή πολιτική του, καθώς η επιβίωσή τους εξαρτάται από το κατά πόσο πληρούν τα κριτήρια να μετατάσσονται από το ένα πρόγραμμα της φτώχειας στο άλλο. Δεν έχει κανείς παρά να δει την ταινία «Εγώ ο Ντάνιελ Μπλέικ», που περιγράφει πώς λειτουργούν αυτά τα συστήματα στη Μ. Βρετανία.

Επομένως, όταν οι επτά υπουργοί μιλάνε για αντιμετώπιση των «μισθολογικών αποκλίσεων» και των διαφορών στο βιοτικό επίπεδο, δεν εννοούν φυσικά να στερηθούν τα μονοπώλια την κερδοφορία τους, αλλά να εξισωθούν οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα προς τα κάτω σε ό,τι αφορά μισθούς, εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, να μοιραστούν και να ανακυκλώσουν τη φτώχεια τους. Αυτήν είναι, άλλωστε, η φιλοσοφία και της ατζέντας Γιούνκερ για τον «κοινωνικό πυλώνα» της ΕΕ, που συζητήθηκε προχτές ξανά στο Ευρωκοινοβούλιο. Αναγνωρίζοντας, εξάλλου, το ρόλο του «κοινωνικοεταιρισμού» στην ενσωμάτωση της λαϊκής δυσαρέσκειας, στο άρθρο τους σημειώνουν με έμφαση ότι «πρέπει να εργαστούμε σε στενή επαφή με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, για να αναπτύξουμε μορφές κοινωνικής προστασίας και ένα κοινωνικό κράτος το οποίο να ικανοποιεί τις ανάγκες οικονομιών που εξελίσσονται με ιδιαίτερη ταχύτητα». Αυτά κι αν είναι εύσημα για τους απανταχού εργατοπατέρες, φυσικά και για τους εκπροσώπους του εργοδοτικού - κυβερνητικού συνδικαλισμού στην Ελλάδα. Τελικά, σε ένα πράγμα θα συμφωνήσουμε με το άρθρο. Οτι «η αυριανή Ευρώπη δεν θα είναι σαν τη χτεσινή Ευρώπη». Με τη διαφορά ότι η ευημερία του λαού, ούτε χτες, ούτε αύριο, δεν μπορεί να εξασφαλιστεί κάτω από την εξουσία του κεφαλαίου και εντός των διακρατικών του ενώσεων, όποια μορφή κι αν πάρουν.

Π.