ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ: Εντείνεται η στρατιωτικοποίηση, μεγαλώνουν οι κίνδυνοι για τους λαούς

Οι φιέστες των ευρωενωσιακών οργάνων και των αστικών κυβερνήσεων για τα 60 χρόνια από τη Συνθήκη της Ρώμης δεν μπορούν να κρύψουν ούτε τη λαϊκή δυσαρέσκεια απέναντι στην ΕΕ για την αντιλαϊκή πολιτική της, ούτε την ανησυχία των αστών για την πορεία και το μέλλον της, που γεννάει η ανισομετρία ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη και η αναιμική, εύθραυστη καπιταλιστική ανάκαμψη σε Ευρωζώνη και ΕΕ. Τα προβλήματα της αστικής διαχείρισης στην ΕΕ αυξάνουν την επιθετικότητα των ευρωενωσιακών μονοπωλίων. Δεν είναι τυχαίο ότι η «αμυντική πολιτική της ΕΕ» φιγουράρει στο επίκεντρο και των 5 σεναρίων που περιλαμβάνει η «Λευκή Βίβλος» της Κομισιόν για το μέλλον της ΕΕ. Ο πρόεδρος της Επιτροπής, Ζ. Κ. Γιούνκερ, τον τελευταίο χρόνο σε αλλεπάλληλες ομιλίες, συνεντεύξεις του κ.λπ., επαναλαμβάνει σταθερά την «ανάγκη συγκρότησης ευρωπαϊκού στρατού».

Η Συνθήκη του Μαάστριχτ κατοχύρωσε ως ξεχωριστό «πυλώνα» την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Αμυνας (ΚΠΑΑ), που αποτελεί τον επιχειρησιακό βραχίονα της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ) της ΕΕ. Η «κοινή Αμυνα» και εξωτερική πολιτική της ΕΕ αποτελούν πεδίο οξύτατων ανταγωνισμών στο εσωτερικό της EE, καθώς και με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα και δυνάμεις για τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών, ιδιαίτερα των ενεργειακών πόρων και δρόμων, την κυριαρχία στις αγορές και τη γεωπολιτική επιρροή. Η υποχώρησή της στον παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό ενισχύει την τάση για συγκρότηση ισχυρής αυτοτελούς πολεμικής μηχανής της ΕΕ και των απαιτούμενων μηχανισμών προκειμένου να ανταποκριθεί ως αιχμή του δόρατος των μονοπωλίων. Κι αυτός ο σχεδιασμός προχωρά με ανταγωνισμούς και διαπάλη, ανεξάρτητα αν ακόμα δεν έχει καταληχθεί ποια τελικά κράτη - μέλη και σε ποιο βαθμό θα τον υλοποιήσουν, ποια κράτη - μέλη θα μείνουν παραπίσω προσβλέποντας στο ΝΑΤΟ ή και σε άλλες συμμαχίες.

Η στρατηγική συνεργασία ΕΕ - ΝΑΤΟ

22 κράτη - μέλη της ΕΕ είναι και μέλη του ΝΑΤΟ, ενώ από τα υπόλοιπα τα 4 είναι ενταγμένα στο ΝΑΤΟικό «Συνεταιρισμό για την ειρήνη». Η στρατιωτική συνεργασία ΕΕ - ΝΑΤΟ αναβαθμίστηκε με την κοινή δήλωση που υπέγραψαν στις 8 Ιούλη 2016 στη Βαρσοβία. Σε εξέλιξη βρίσκεται ο επιχειρησιακός συντονισμός των επιχειρήσεων EU NAVFOR MED - Sophia της ΕΕ και Sea Guardian του ΝΑΤΟ στη Μεσόγειο, καθώς και η συνεργασία ΕΕ - ΝΑΤΟ στο Αιγαίο με πρόσχημα την αντιμετώπιση του Προσφυγικού. Οι σχέσεις ΕΕ - ΝΑΤΟ, όπως και με τις ΗΠΑ, είναι σύνθετες και αντιφατικές. Συνυπάρχει η ανάγκη συνεργασίας και αξιοποίησης των στρατιωτικών δυνατοτήτων της ΝΑΤΟικής πολεμικής μηχανής, με τα αντιτιθέμενα γεωπολιτικά συμφέροντα των αστικών τάξεων των κρατών - μελών. Ταυτόχρονα, η ΕΕ θέλει και δικές της στρατιωτικές δυνατότητες, ώστε να μπορεί να αναπτύσσει αυτοτελή δράση, για την προώθηση των συμφερόντων των μονοπωλίων της σε όλο τον πλανήτη. Ιδιαίτερα αναπτύσσει στρατιωτική παρέμβαση και επενδύει κεφάλαια κατά προτεραιότητα στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή με το πρόσχημα της αποτροπής της μετανάστευσης. Η ανάγκη αυτή της ΕΕ γίνεται εντονότερη από την αβεβαιότητα σχετικά με την πολιτική της διοίκησης Τραμπ, σχετικά με τις σχέσεις ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, αλλά και τη Ρωσία και την Κίνα.

Οι στρατιωτικοί μηχανισμοί και εργαλεία της ΕΕ

Παίρνοντας υπόψη τις σφοδρές αντιθέσεις στο εσωτερικό της ΕΕ, η Συνθήκη της Λισαβόνας δημιούργησε το πλαίσιο που επιτρέπει την ένταση της στρατιωτικοποίησης της ΕΕ και των ιμπεριαλιστικών της επεμβάσεων σε όλο τον κόσμο, χωρίς την ανάγκη κοινής συμφωνίας όλων των αστικών κυβερνήσεων των κρατών - μελών της. Προβλέφθηκε η δημιουργία Ταμείου Εκκίνησης, για να χρηματοδοτεί άμεσα τις επεμβάσεις. Αναβαθμίστηκε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Αμυνας, για το συντονισμό της έρευνας στις αμυντικές τεχνολογίες και την ενίσχυση της πολεμικής βιομηχανίας στην ΕΕ. Θεσμοθετήθηκε ο «μηχανισμός της μόνιμης διαρθρωμένης συνεργασίας», με τον οποίο μία ομάδα κρατών - μελών μπορεί να συνιστά μόνιμη ομάδα στρατιωτικών δυνάμεων ταχείας αντίδρασης, έτοιμη να επέμβει στρατιωτικά παντού, όποτε κρίνει ότι εξυπηρετεί τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και συμφέροντα των χωρών που τη συγκροτούν. Στο ίδιο πλαίσιο, το Συμβούλιο μπορεί να αναθέτει σε ομάδα κρατών - μελών την πραγματοποίηση μίας αποστολής για «τη διαφύλαξη των αξιών της Ενωσης».

Τον Ιούνη του 2016, η ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας, Φ. Μογκερίνι, παρουσίασε την «Παγκόσμια Στρατηγική» της ΕΕ, ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων της ΕΕ σε όλο τον κόσμο. Βασικό στοιχείο της αποτελεί η λεγόμενη «ολοκληρωμένη προσέγγιση των συγκρούσεων και των κρίσεων», ώστε για τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις της ΕΕ να αξιοποιούνται όλα τα μέσα, εκτός από στρατιωτικά και αστυνομικά, δικαστικά, εμπορικά, η «αναπτυξιακή βοήθεια», τα «ανθρώπινα δικαιώματα» κ.λπ. Προτεραιότητα μπαίνει στη διασύνδεση και συνεργασία των κατασταλτικών μηχανισμών της ΕΕ (όπως EUROPOL, η προσφάτως συγκροτηθείσα με αναβαθμισμένες αρμοδιότητες Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή - Ακτοφυλακή κ.λπ.) με τις στρατιωτικές δυνάμεις της και τη διασύνδεση «εξωτερικής και εσωτερικής ασφάλειας». Προστίθενται «νέες απειλές» και πεδία ιμπεριαλιστικής δράσης, όπως «οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο», η «προστασία των διαστημικών δικτύων της ΕΕ», η «ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού», ακόμη και «οι κίνδυνοι που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή», η μετανάστευση, οι συγκρούσεις για το νερό ή άλλους φυσικούς πόρους. Να σημειωθεί ότι σε αυτούς τους μηχανισμούς πρέπει να προστεθεί όλο το πλέγμα των μηχανισμών καταστολής της ΕΕ στο όνομα της «καταπολέμησης της τρομοκρατίας», που είναι σε άμεση διασύνδεση με το στρατιωτικό σκέλος μηχανισμών της ΕΕ.

Η ΕΕ, επίσης, διαθέτει Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας, Στρατιωτική Επιτροπή και Στρατιωτικό Επιτελείο. Για τη διοίκηση των αυτόνομων στρατιωτικών επιχειρήσεων της ΕΕ έχουν διατεθεί 5 Ευρωπαϊκά Στρατηγεία (Ελλάδας, Γαλλίας, Ην. Βασιλείου, Γερμανίας και Ιταλίας). Εχουν συσταθεί 20 πολυεθνικοί τακτικοί σχηματισμοί μάχης (battle groups) με δυνατότητα ταχείας αντίδρασης, συνολικής δύναμης σήμερα τουλάχιστον 13.900 ανδρών. Για τη χρηματοδότηση των επεμβάσεων της ΕΕ έχει δημιουργηθεί ειδικός «μηχανισμός διαχείρισης της χρηματοδότησης των κοινών εξόδων των επιχειρήσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης» με την ονομασία «ΑΤΗΕΝΑ».

Τα τελευταία 8 χρόνια αναπτύχθηκαν 24 στρατιωτικές επεμβάσεις της ΕΕ σε 3 ηπείρους, στις οποίες συμμετείχαν 80.000 άτομα. Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη 17 αποστολές της ΕΕ σ' ολόκληρο τον κόσμο.

Ξεχωριστό ζήτημα που φαίνεται να απασχολεί την ΕΕ είναι η δυνατότητα ταχείας αντίδρασης, ώστε να έχει προβάδισμα απέναντι σε άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Το ζήτημα σκοντάφτει στις αντιπαραθέσεις και τα συγκρουόμενα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα στο εσωτερικό της, που αδυνατίζουν τη δυνατότητα γρήγορης λήψης αποφάσεων. Αλλο επίσης ζήτημα είναι η δομή, η σύνθεση και η λειτουργία του ευρωστρατού, που απέχει ακόμη από το να λειτουργεί ως μια ενιαία συγκροτημένη στρατιωτική δύναμη, υπό συγκεντρωτική καθοδήγηση.

Για να ξεπεραστούν αυτές οι καθυστερήσεις, το τελευταίο διάστημα, φαίνεται να κερδίζει έδαφος η τάση ενεργοποίησης του «μηχανισμού μόνιμης διαρθρωμένης συνεργασίας».

Στις 30-11-2016 η Επιτροπή δημοσίευσε Ανακοίνωση για ένα «Ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης στον τομέα της Αμυνας», με βασικούς στόχους την ενίσχυση των μονοπωλίων στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας και τη δημιουργία ενός Ταμείου Αμυνας που θα χρηματοδοτεί: καινοτόμες αμυντικές τεχνολογίες με 90 εκατομμύρια ευρώ έως το 2020 και 500 εκατομμύρια ετησίως μετά και κοινούς εξοπλισμούς από κράτη - μέλη, με 5 δισ. το χρόνο.

Η μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία και τα Eurocorps

Η δρομολογημένη αποχώρηση της Βρετανίας, που αποτελούσε πολέμιο της ΚΠΑΑ και ένθερμο υπερασπιστή της θέσης ότι η κοινή αμυντική πολιτική της ΕΕ πρέπει να υλοποιείται μέσα από το ΝΑΤΟ, δημιουργεί νέες συνθήκες. Γερμανία και Γαλλία έχουν καταρτίσει σχέδια για στενότερη αμυντική συνεργασία της ΕΕ, με εξασέλιδο έγγραφο των υπουργών Αμυνας των δύο χωρών, που έστειλαν στην Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης της ΕΕ. Η Γερμανίδα υπουργός, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, συνέκρινε το σχέδιο με τη ζώνη ελεύθερης μετακίνησης Σένγκεν, αναφέροντας: «Ηρθε η ώρα να προχωρήσουμε σε μια Ενωση Ευρωπαϊκής Αμυνας, το οποίο είναι ουσιαστικά μια Σένγκεν Αμυνας».

Στο έγγραφο επισημαίνεται ότι μια βασική ομάδα των χωρών της ΕΕ θα μπορούσε να προχωρήσει για τη «μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία», αλλά ότι το έργο θα είναι ανοικτό σε όλα τα κράτη της ΕΕ. Αναφέρεται, επίσης, ότι τα Eurocorps θα μπορούσαν να βοηθήσουν το Συμβούλιο της ΕΕ να προγραμματίζει αποστολές.

Τα Eurocorps συστάθηκαν αρχικά με διακυβερνητικό χαρακτήρα, το 1993, από τη Γαλλία, τη Γερμανία και το Βέλγιο. Στη συνέχεια προσχώρησαν η Ισπανία, το Λουξεμβούργο, ενώ το 2002 - 2003 η Ελλάδα, η Πολωνία, η Τουρκία και η Αυστρία ενσωμάτωσαν μονάδες στο προσωπικό τους. Τα Eurocorps δρουν ως σώμα ταχείας επέμβασης στη διάθεση της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Το NATO EUROCORPS (NRDC EC) έχει συμμετάσχει στους πολέμους στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, στο Κόσσοβο, στο Αφγανιστάν. Σήμερα, με βάση τις αποφάσεις των Συνόδων Κορυφής του ΝΑΤΟ, μπορεί να αναλάβει κάθε είδους αποστολή, ενώ μπορεί βαθμιαία να φτάσει να διοικεί στρατεύματα μέχρι 60.000 άνδρες ανάλογα με τις ανάγκες της λυκοσυμμαχίας.

Η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, όπως και οι προκάτοχές της αστικές κυβερνήσεις, συμμετέχει ενεργά στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της ΕΕ για λογαριασμό των συμφερόντων της ελληνικής αστικής τάξης, βάζοντας το λαό μας σε μεγάλες περιπέτειες. Επιδιώκει να αναβαθμίσει το ρόλο και τη θέση της στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου, κρατώντας ταυτόχρονα τις ισορροπίες στις σχέσεις με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Ενώ δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα είναι μια από τις ελάχιστες χώρες που εκπληρώνει το στόχο 2% του ΑΕΠ για εξοπλισμούς του ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα ηγείται, ως «έθνος - πλαίσιο», ενός τακτικού σχηματισμού μάχης της ΕΕ με συμμετοχή των Κύπρου, Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Ουκρανίας, το οποίο τέθηκε στη διάθεση της ΕΕ το β' εξάμηνο του 2011, παίζοντας ρόλο στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο ενάντια στη Λιβύη. Συμμετέχει, επίσης, με την Πορτογαλία σε τακτικό αμφίβιο σχηματισμό μάχης, υπό ισπανο-ιταλική διοίκηση. Η βαθιά εμπλοκή της κι η άμεση ανάμειξη της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ στα ιμπεριαλιστικά σχέδια της ΕΕ υπογραμμίζεται και από το γεγονός ότι ο επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, Μ. Κωσταράκος, από το Σεπτέμβρη του 2015 ανέλαβε πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ.

Το 2004, το ΥΠΕΘΑ ίδρυσε το Πολυεθνικό Συντονιστικό Κέντρο Στρατηγικών Θαλάσσιων Μεταφορών (ΠΟΣΚΕΣΘΑΜ). Πρόκειται για συντονιστικό κέντρο, με αποστολή να διευκολύνει τη δράση ΝΑΤΟ και ΕΕ, με ναύλωση εμπορικών πλοίων για τις στρατιωτικές τους ανάγκες. Το Κέντρο βρίσκεται σε άμεση σχέση με την Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ (και με τις ψήφους ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Ποταμιού) κύρωσε με νόμο τη Συμφωνία Διοικητικής Διευθέτησης μεταξύ του υπουργείου Αμυνας της Ελλάδας και του χρηματοδοτικού μηχανισμού των επεμβάσεων της ΕΕ - ΑΤΗΕΝΑ, για τη θέση του ΠΟΣΚΕΣΘΑΜ στη διάθεση των στρατιωτικών αποστολών της ΕΕ.

Το Νοέμβρη του 2016, με το Ν. 4432/2016, η κυβερνητική πλειοψηφία (με τη συμφωνία ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και Ποταμιού) κύρωσε τη διακρατική συμφωνία για την επάνδρωση, χρηματοδότηση, διοίκηση και υποστήριξη του Στρατηγείου EUROCORPS - Σώμα Ταχείας Ανάπτυξης ΝΑΤΟ (EUROCORPS NRDC EC). Μόνο μέσα στο 2016, η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ έχει προχωρήσει στην κύρωση πάνω από 16 στρατιωτικών συμφωνιών με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, βάζοντας βαθύτερα τη χώρα στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και αυξάνοντας τον κίνδυνο για το λαό μιας εμπλοκής σε γενικευμένη στρατιωτική σύγκρουση.

Η όξυνση του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού εντείνει τη στρατιωτικοποίηση της ΕΕ και την ιμπεριαλιστική επιθετικότητά της ενάντια στους λαούς. Επιταχύνεται η στρατιωτικοποίηση της εξωτερικής πολιτικής της συνολικά, με την αύξηση των στρατιωτικών και μη μέσων και δυνατοτήτων της για πολέμους και επεμβάσεις μεγάλης διάρκειας, ακόμη και σε μεγάλες αποστάσεις από την Ευρώπη. Οι εξελίξεις αυτές σφραγίζονται από αντιθέσεις, εύθραυστες συμμαχίες κι ομαδοποιήσεις κρατών - μελών ανάλογα με τα συμφέροντα και τις προτεραιότητες κάθε αστικής τάξης. Μεγαλώνουν τον κίνδυνο πιο γενικευμένων περιφερειακών και γενικότερων ιμπεριαλιστικών συγκρούσεων που θα κληθούν να πληρώσουν με το αίμα τους οι λαοί. Επιβεβαιώνουν τη θέση του ΚΚΕ για τον αντιδραστικό - αντιλαϊκό χαρακτήρα και τη φύση της, ότι η ΕΕ είναι εχθρός των λαών. Η ελπίδα για την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα βρίσκεται στη συμπόρευση με το ΚΚΕ, την ανασύνταξη του εργατικού - λαϊκού κινήματος, το δυνάμωμα της αντιμονοπωλιακής - αντικαπιταλιστικής πάλης της κοινωνικής συμμαχίας, ώστε με εργατική εξουσία και με την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής η αποδέσμευση από την ΕΕ, το ΝΑΤΟ και τις άλλες ιμπεριαλιστικές ενώσεις να υπηρετήσει τα λαϊκά συμφέροντα.

Βαγγέλης ΚΑΤΣΙΑΒΑΣ
Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ