"Ο ιμπεριαλισμός, ιδιαίτερο στάδιο του καπιταλισμού"

Κι ενώ τα εγχώρια ΜΜΕ αναλώνουν το χρόνο τους αναπαράγοντας τις κοκορομαχίες μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης πότε για το επίδομα στους χαμηλοσυνταξιούχους, πότε για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, στη γειτονιά μας οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί συνεχίζουν τις πολεμικές συγκρούσεις που μπορεί να μας καταβροχθίσουν όλους. Στη Συρία φαίνεται πως το Χαλέπι που ελέγχει ο συριακός στρατός του Ασσαντ αλλάζει τις ισορροπίες στον πόλεμο, οι διαπραγματεύσεις για λύση στο Κυπριακό συνεχίζονται, με τον τουρκοκύπριο διαπραγματευτή να υποστηρίζει πως όλα τα θέματα στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό έχουν ξεκαθαρίσει, εκτός εκείνων της ασφάλειας και των εγγυήσεων, στην Τουρκία ο Ερντογάν χτίζει τη δικτατορία του ενώ οι  τρομοκρατικές επιθέσεις δεν σταματούν.

Εν ολίγοις, τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα, τόσο  της αυτοκρατορίας των ΗΠΑ συνεπικουρούμενη από την ΕΕ ή και σ' ανταγωνισμό όταν δεν συμπίπτουν τα συμφέροντά τους όσο και λοιπών ιμπεριαλιστών μικρών και μεγάλων,  καταβροχθίζουν λαούς είτε μέσα από οικονομική κρίση που τους εξαθλιώνει είτε ακόμα και με  σημαίες ψεύτικων επαναστάσεων που σκορπούν το θάνατο -στην περιήγηση στο διαδίκτυο πέφτεις σε δημοσίευμα που μιλά για μυστικά έγγραφα σταλμένα από την πρεσβεία των ΗΠΑ στο Κάιρο στην Ουάσιγκτον όπου αποκαλύπτεται η έκταση της αμερικανικής υποστήριξης για τους διαδηλωτές πίσω από την εξέγερση στην Αίγυπτο. Η καταστροφή των λαών και η λεηλασία των περιουσιών των χωρών τους εξελίσσεται προς το παρόν σε μια κερδοφόρα επιχείρηση για τους ιμπεριαλιστές.

Και γι’ αυτό δεν μπορούμε να ξεχνάμε τι είναι ο ιμπεριαλισμός.

«(…)Ο ιμπεριαλισμός εμφανίστηκε σαν παραπέρα ανάπτυξη και άμεση συνέχιση των βασικών ιδιοτήτων του καπιταλισμού γενικά. Ο καπιταλισμός όμως έγινε καπιταλιστικός ιμπεριαλισμός μόνο σε ορισμένη, πολύ υψηλή βαθμίδα της ανάπτυξής του, όταν μερικές βασικές ιδιότητες του καπιταλισμού άρχισαν να μετατρέπονται στο αντίθετό τους, όταν διαμορφώθηκαν και φανερώθηκαν σ’ όλη τη γραμμή τα χαρακτηριστικά της μεταβατικής εποχής από τον καπιταλισμό σ’ ένα ανώτερο κοινωνικοοικονομικό καθεστώς. Το βασικό  σ’ αυτή τη διαδικασία από οικονομική άποψη είναι η αντικατάσταση του καπιταλιστικού ελεύθερου  συναγωνισμού από τα καπιταλιστικά μονοπώλια. Ο ελεύθερος συναγωνισμός είναι η βασική ιδιότητα του καπιταλισμού και τα εμπορευματικής παραγωγής γενικά. Το μονοπώλιο είναι  η άμεση αντίθεση του ελεύθερου συναγωνισμού. Ο τελευταίος αυτός όμως άρχισε μπροστά στα μάτια μας να μετατρέπεται σε μονοπώλιο, δημιουργώντας τη μεγάλη παραγωγή, εκτοπίζοντας τη μικρή, αντικαθιστώντας τη μεγάλη με την πολύ μεγάλη, οδηγώντας τη συγκέντρωση της παραγωγής του κεφαλαίου ως το σημείο που απ’ αυτήν αναπτυσσόταν και αναπτύσσεται το μονοπώλιο: τα καρτέλ, τα τραστ και το συγχωνευόμενο μ’ αυτά κεφάλαιο καμιάς δεκάδας τραπεζών που διαχειρίζονται δισεκατομμύρια. Ταυτόχρονα, τα μονοπώλια, ξεπηδώντας από τον ελεύθερο συναγωνισμό, δεν τον καταργούν, μα υπάρχουν πάνω σ’ αυτόν και δίπλα σ’ αυτόν, γεννώντας έτσι μια σειρά εξαιρετικά οξείες και βίαιες αντιθέσεις, προστριβές, συγκρούσεις. Το μονοπώλιο είναι πέρασμα από τον καπιταλισμό σ’ ένα ανώτερο σύστημα.

Αν θα χρειαζόταν να δοθεί όσο το δυνατό πιο σύντομος ορισμός του ιμπεριαλισμού, θα έπρεπε να πούμε ότι ο ιμπεριαλισμός είναι το μονοπωλιακό στάδιο του καπιταλισμού. Ο ορισμός αυτός  θα περιείχε το κυριότερο, γιατί, από τη μια μεριά, το χρηματιστικό κεφάλαιο είναι το τραπεζικό κεφάλαιο μερικών πάρα πολύ μεγάλων μονοπωλιακών τραπεζών, που έχει συγχωνευτεί με το κεφάλαιο των μονοπωλιακών  ενώσεων των βιομηχάνων και, από την άλλη, το μοίρασμα του κόσμου είναι το πέρασμα από την αποικιακή πολιτική, που επεκτείνεται ανεμπόδιστα πάνω σε περιοχές που δεν τις έχει αρπάξει καμιά καπιταλιστική Δύναμη, στην αποικιακή πολιτική της μονοπωλιακής κατοχής των εδαφών της γης, που έχει ολότελα μοιραστεί. 

Οι πολύ σύντομοι όμως ορισμοί, αν και είναι βολικοί, γιατί συνοψίζουν το κυριότερο, είναι ωστόσο ανεπαρκείς,  όταν πρόκειται να συναγάγουμε ιδιαίτερα απ’ αυτούς τα πιο ουσιαστικά γνωρίσματα του φαινομένου που έχουμε να καθορίσουμε. Γι’ αυτό χωρίς να ξεχνάμε τη συμβατική και σχετική  σημασία όλων των ορισμών γενικά, που ποτέ  δεν μπορούν ν’ αγκαλιάσουν τις ολόπλευρες σχέσεις του φαινομένου στην πλήρη ανάπτυξή του, πρέπει να δώσουμε έναν τέτοιο ορισμό του ιμπεριαλισμού, που θα περιέκλειε τα πέντε βασικά του γνωρίσματα: 1) συγκέντρωση της παραγωγής και του κεφαλαίου, που έχει φτάσει σε τέτοια υψηλή βαθμίδα ανάπτυξης, ώστε να δημιουργεί μονοπώλια που παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην οικονομική ζωή 2)συγχώνευση του τραπεζικού κεφαλαίου με το βιομηχανικό και δημιουργία μιας χρηματιστικής ολιγαρχίας πάνω στη βάση αυτού του «χρηματιστικού κεφαλαίου» 3)εξαιρετικά σπουδαία σημασία αποκτάει η εξαγωγή κεφαλαίου, σε διάκριση από την εξαγωγή εμπορευμάτων 4) συγκροτούνται διεθνείς μονοπωλιακές  ενώσεις των καπιταλιστών, οι οποίες μοιράζουν τον κόσμο και 5) έχει τελειώσει το εδαφικό μοίρασμα της γης ανάμεσα στις μεγαλύτερες καπιταλιστικές Δυνάμεις. Ο ιμπεριαλισμός είναι ο καπιταλισμός στο στάδιο εκείνο της ανάπτυξης, στο οποίο έχει διαμορφωθεί η κυριαρχία των μονοπωλίων και του χρηματιστικού κεφαλαίου, έχει αποκτήσει εξαιρετική σημασία η εξαγωγή, έχει αρχίσει το μοίρασμα του κόσμου από τα διεθνή τραστ και έχει τελειώσει το μοίρασμα όλων των εδαφών της γης από τις μεγαλύτερες καπιταλιστικές χώρες(…)»

(Β. Ι. Λένιν, Ο ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού, σελ. 102-104, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 2001)

Dies brumalis