ΙΤΑΛΙΑ: Δυναμώνει η ανησυχία των αστών από τις δυσκολίες ανάκαμψης

Τις ενδοαστικές αντιθέσεις μπορεί να εκμεταλλευτεί το επαναστατικό κίνημα, για να οξύνει τον ταξικό αγώνα στην πάλη για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου

Η κατάσταση στο πολιτικό σύστημα στην Ιταλία μετά την αλλαγή κυβέρνησης και την παραίτηση του πρώην πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι, απόρροια της ήττας (60% - 40%) στο δημοψήφισμα για τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, δημιουργεί ανησυχία στα αστικά επιτελεία τόσο στη χώρα όσο και στην ΕΕ, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι συνεχίζονται οι δυσκολίες καπιταλιστικής ανάκαμψης σε πολλές μεγάλες χώρες και ενισχύονται φυγόκεντρες δυνάμεις.

Χαρακτηριστική είναι η ανάλυση που κάνει ένας προβεβλημένος κεϊνσιανός αναλυτής αρθρογράφος των «Financial Times», o Βόλφγκανγκ Μούνχαου, σχετικά με το πώς μπορεί να εξελιχτούν οι αντιθέσεις που υπάρχουν, ως αποτέλεσμα του νόμου της ανισόμετρης καπιταλιστικής ανάπτυξης, που, αν και δεν αναφέρει, είναι φανερό ότι παίρνει υπόψη του. Σε άρθρο του, με τίτλο «Η Ιταλία απειλή της Ευρωζώνης» σημειώνει ειδικότερα:

«Το πλεόνασμα της Γερμανίας έχει διαμορφωθεί στα 754 δισ. ευρώ, ενώ το έλλειμμα της Ιταλίας είναι στα 359 δισ. ευρώ. Ενα μέρος των ανισορροπιών έχει να κάνει με το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και άρα δεν είναι επιβλαβές. Αλλά ο κύριος όγκος οφείλεται σε αυτό που μπορεί να περιγραφεί ως σιωπηρό bank run (μαζική απόσυρση καταθέσεων/ τραπεζικός πανικός).

Η έλλειψη βιωσιμότητας δεν συνεπάγεται απαραίτητα και έξοδο. Είναι πιθανό, στη θεωρία, η πολιτική βούληση να υπερισχύει των οικονομικών αναγκών για πάντα. `Η αυτό που είναι μη βιώσιμο να μετατραπεί σε βιώσιμο. Για να συμβεί αυτό, τουλάχιστον μία από πέντε προϋποθέσεις θα πρέπει να εκπληρωθεί. Πρώτον, η Ιταλία και η Γερμανία θα μπορούσαν να συγκλίνουν. Για να το κάνουν αυτό, η Ιταλία θα χρειαστεί να προχωρήσει σε οικονομικές μεταρρυθμίσεις για να "συγυρίσει" το δικαστικό σύστημα και τη δημόσια διακυβέρνηση, να μειώσει φόρους και να επενδύσει σε τεχνολογίες που θα ενισχύσουν την παραγωγικότητα. Η Γερμανία θα χρειαστεί να εμφανίσει μεγαλύτερο δημοσιονομικό έλλειμμα. Δεύτερον, τα κράτη της βόρειας Ευρώπης θα αποδεχθούν μεγάλες δημοσιονομικές μεταβιβάσεις στο Νότο. Τρίτον, η ΕΕ θα δημιουργήσει μια ομοσπονδιακή πολιτική αρχή με εξουσίες που θα της επιτρέπουν να αυξάνει τους φόρους, προκειμένου να μεταφέρει εισόδημα από χώρες υψηλού εισοδήματος σε χώρες χαμηλού εισοδήματος. Τέταρτον, η ΕΕ θα βρει έναν τρόπο για να χρηματοδοτεί επ' αόριστον το δημόσιο και το ιδιωτικό ιταλικό χρέος. `Η, πέμπτον, η κυβέρνηση της Ιταλίας θα συνεχίσει να στηρίζει τη συμμετοχή της στο ευρώ για πάντα.

Μόνο μία από αυτές τις προϋποθέσεις μπορεί να είναι αρκετή, ώστε η Ιταλία να παραμείνει μέλος του ευρώ. Το πρόβλημα είναι πως καθεμία από αυτές είναι εξαιρετικά απίθανες. Και δεν μπορώ να σκεφτώ καμία έκτη».

Ανισομετρία στην καπιταλιστική ανάπτυξη και διεύρυνση αντιθέσεων

Ο συγκεκριμένος αρθρογράφος για θέματα Ευρωζώνης από την αρχή της καπιταλιστικής κρίσης, που την χαρακτήριζε και χαρακτηρίζει χρηματοπιστωτική, επικρίνει τόσο την ίδια τη δομή του ευρώ, που ενώνει μη ισοδύναμες οικονομίες, τάσσεται αναφανδόν υπέρ της περαιτέρω δημοσιονομικής και πολιτικής ένωσης, ασκεί κριτική στη Γερμανία και επισημαίνει ότι ο ESM (Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) δεν είναι σχεδιασμένος για να αντιμετωπίσει χώρες του μεγέθους της Ιταλίας ή της Γαλλίας. Στο διά ταύτα, καλεί την κυβέρνηση της Ιταλίας και με τον νέο πρωθυπουργό, Πάολο Τζεντιλόνι, να εκβιάσει την Γερμανίδα καγκελάριο με έξοδο από το ευρώ, προκειμένου «να υπάρξει αλλαγή στις παραμέτρους και να διασωθεί η Ευρωζώνη».

Παράλληλα, η πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να μη δώσει παράταση για την ανακεφαλαιοποίηση ύψους 5 δισ. ευρώ, στην τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας «Monte dei Paschi di Siena» πράγμα που οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερες δυσκολίες να εξευρεθούν κεφάλαια για επενδύσεις, είναι άλλο ένα δείγμα της αντιπαράθεσης στην ΕΕ. Συνολικά, η «καρδιά» της ιταλικής καπιταλιστικής οικονομίας, το τραπεζικό σύστημα, πάσχει σοβαρά, καθώς οι τράπεζες είναι ...ανοιχτές σε επισφαλή, τα λεγόμενα «κόκκινα» δάνεια, που δεν εξυπηρετούνται, τα οποία φτάνουν τα 360 δισ. ευρώ. Αυτό φυσικά επηρεάζει και άλλες τράπεζες χωρών της Ευρωζώνης που κατέχουν ομόλογα, όπως οι γερμανικές που έχουν ομόλογα αξίας πάνω από 80 δισ. ευρώ. Συνολικά το κρατικό χρέος είναι το δεύτερο μεγαλύτερο (μετά της Ελλάδας) στην ΕΕ και φτάνει στο 133% του ΑΕΠ που αντιστοιχεί στο δυσθεώρητο ποσό των 2,3 τρισ. ευρώ, πράγμα που δείχνει και την τεράστια δυσκολία στη διαχείρισή του από τους σημερινούς μηχανισμούς στήριξης στην Ευρωζώνη και την ΕΕ.

Η μεγαλύτερη απόκλιση της Ιταλίας από τη Γερμανία και τη Γαλλία (πρώτη και δεύτερη οικονομία στην Ευρωζώνη), το τουλάχιστον 2 χρόνων παζάρι που θα γίνει με τη Βρετανία, για την αποχώρηση από την ΕΕ, εντείνουν τις ανησυχίες των αστικών επιτελείων. Ιδιαίτερη πηγή ανησυχίας είναι και η πολιτική αβεβαιότητα συνολικά στην ΕΕ από την άνοδο του ρεύματος του αστικού ευρωσκεπτικισμού, που απαιτεί μέτρα εθνοκρατικού προστατευτισμού, όπου συγκαταλέγονται το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν, στη Γαλλία, το λαϊκίστικο Κίνημα 5 Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο, και η εθνικιστική Λίγκα του Βορρά, στην Ιταλία, η «Εναλλακτική για τη Γερμανία», εθνικιστικά κόμματα σε Αυστρία, Ολλανδία. Γαλλία και Γερμανία έχουν εκλογές μέσα στο 2017, πιθανό είναι το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών και στην Ιταλία, ενώ την επίδρασή του θα έχει και το γεγονός της ανάληψης της προεδρίας των ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τραμπ, που φαίνεται θα εφαρμόσει νέα τακτική και με την ΕΕ.

Αρα, οι λόγοι ανησυχίας για το ίδιο το μέλλον του ευρωενωσιακού οικοδομήματος είναι πολλοί. Βεβαίως, οι αντιπαραθέσεις και αντιθέσεις ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και οι ενδοαστικές αντιθέσεις σε κάθε χώρα, όπως εκφράστηκαν και στην Ιταλία, που ενισχύουν τις συζητήσεις για το μείγμα διαχείρισης, δηλαδή το συνδυασμό περιοριστικής και επεκτατικής πολιτικής δεν αναιρούν τον κεντρικό στόχο των αστικών τάξεων και των συμμαχιών τους να αυξήσουν το βαθμό εκμετάλλευσης των εργατών και των λαϊκών στρωμάτων, ώστε να αυξηθεί η κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων. Τα μαχαίρια ανάμεσα στους αστούς βγαίνουν για το ποιος θα πάρει το μεγαλύτερο μερίδιο από τα κέρδη ή τουλάχιστον θα έχει τη μικρότερη χασούρα, αν υπάρξει αποσύνθεση της σημερινής μορφής συμμαχίας της ΕΕ ή της Ευρωζώνης. Δεδομένο φυσικά είναι το τσάκισμα των εργατικών - λαϊκών κατακτήσεων, από όλες τις αστικές τάξεις που αλληλοχτυπιούνται.

Για την Ιταλία, το μέλλον είναι δυσοίωνο όπως καταγράφουν και προβλέψεις των ιμπεριαλιστικών οργανισμών. Φετινή έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου εκτιμά ότι η ιταλική οικονομία δεν αναμένεται να επιστρέψει στα προ κρίσης επίπεδα (δηλαδή του 2008) παρά μόνο γύρω στο 2025. Η στασιμότητα της ανάπτυξης γύρω στο 1% του ΑΕΠ το χρόνο που θα διαρκέσει, το 37% ανεργία στους νέους αλλά και αύξηση του ποσοστού της απόλυτης φτώχειας στο 7,6% του συνολικού πληθυσμού (δηλαδή της απόλυτης εξαθλίωσης που μετριέται σε όλη την ΕΕ και βγάζει απ'έξω φυσικά χιλιάδες λαϊκές οικογένειες που επίσης στερούνται πολλά αυτονόητα) δείχνουν την άσχημη προοπτική.

Ανάγκη το δυνάμωμα της γραμμής ρήξης με τη στρατηγική του κεφαλαίου

Οι εξελίξεις και στην Ιταλία κάνουν ακόμα πιο επιτακτικό για τους εργαζόμενους να αξιοποιούν την πείρα τους και να βγάζουν σωστά συμπεράσματα στοχεύοντας τον πραγματικό αντίπαλο.

Είναι κρίσιμο να απεγκλωβιστούν από τις κάθε φορά επιδιώξεις των αστών που άλλοτε εκφράζονται με στήριξη της μεγαλύτερης διακρατικής καπιταλιστικής συνεργασίας (της τάσης διεθνοποίησης του κεφαλαίου) ή με κινήσεις εθνικής προστασίας (με περισσότερα μέτρα προστατευτισμού) όπως εκφράζονται από εθνικιστικές δυνάμεις ή δυνάμεις του οπορτουνισμού που καλλιεργούν αυταπάτες περί «πιο ανθρώπινου καπιταλισμού». Η μόνη γραμμή πάλης για κάθε λαϊκό κίνημα σε κάθε χώρα που μπορεί να έχει προοπτική από τη σκοπιά των λαϊκών συμφερόντων, είναι αυτή της ανάπτυξης του ταξικού κριτηρίου στους εργαζόμενους, ώστε να δυναμώσει η ταξική πάλη όχι μόνο για την ανάκτηση των μεγάλων απωλειών στην περίοδο της κρίσης, αλλά κυρίως για να δυναμώσει το ρεύμα της διεκδίκησης των σύγχρονων λαϊκών αναγκών με βάση τις τεράστιες δυνατότητες της εποχής. Προϋπόθεση γι' αυτό είναι η ενίσχυση της αντικαπιταλιστικής - αντιμονοπωλιακής πάλης παντού με την πρωτοπόρα δράση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Αυτή η έλλειψη, από την επίδραση και των αποτελεσμάτων των αντεπαναστατικών ανατροπών στην Ευρώπη, είναι που καθυστερεί τη μετατροπή της τεράστιας λαϊκής αγανάκτησης σε οργανωμένο ταξικό συνειδητό αγώνα για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, για την εργατική - λαϊκή εξουσία, τον σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Δ. Καρ.