Ο Λενιν για την επαναστατικη τακτικη και την επαναστατικη τεχνη(ii)

Η ΗΤΤΑ ΤΟΥ ΟΠΟΡΤΟΥΝΙΣΜΟΥ ΟΡΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΙΚΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ρωσίας διαμορφώθηκε, αναπτύχθηκε και απέσπασε νίκες μόνο σε αδιάλλακτη αντιπαράθεση με τον οπορτουνισμό. Η έκβαση της ρωσικής επανάστασης, με τη μετεξέλιξη της αστικοδημοκρατικής του Φλεβάρη του 1917 στη νικηφόρα σοσιαλιστική επανάσταση του Οκτώβρη του 1917, κρίθηκε από τη διαπάλη με το μενσεβικισμό (οπορτουνισμό) στα Σοβιέτ που είχε προετοιμάσει και θωρακίσει το Κόμμα όλη την προεπαναστατική περίοδο.Οι μπολσεβίκοι κατόρθωσαν να μην παρασυρθούν από τη μικροαστική πλημμύρα που χαρακτήριζε την επανάσταση του Φλεβάρη ούτε να χειραγωγηθούν από την αστική τάξη. Ο Λένιν συμπυκνώνει αυτό το συμπέρασμα: «Χωρίς μια εξαιρετικά σοβαρή και ολόπλευρη προετοιμασία τον επαναστατικού τμήματος του προλεταριάτου για την εξοστράκιση και τη συντριβή του οπορτουνισμού, είναι ανόητο και να σκέφτεται κανείς για δικτατορία του προλεταριάτου. Αυτό το δίδαγμα της ρωσικής επανάστασης θα πρέπει να το καρφώσουν για τα καλά στο μυαλό τους οι ηγέτες της "ανεξάρτητης" γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας, του γαλλικού σοσιαλισμού κτλ., που θέλουν τώρα να ξεγλιστρήσουν αναγνωρίζοντας στα λόγια τη δικτατορία του προλεταριάτου»7.

Την περίοδο από τον Απρίλη έως τον Οκτώβρη του 1917, εξελίσσεται η διαπάλη για την επικράτηση στα Σοβιέτ ανάμεσα στους μπολσεβίκους από τη μια μεριά και τους οπορτουνιστές μενσεβίκους και τους εσέρους από την άλλη, που εξέφραζαν το μικροαστισμό μέσα στο εργατικό κίνημα και τα μικροαστικά στρώματα (αγρότες), αντίστοιχα. Η ήττα του μενσεβικισμού και το κέρδισμα της πλειοψηφίας με τους μπολσεβίκους στα σημαντικότερα σοβιέτ που εκπροσωπούσαν την εργατική τάξη (Πετρούπολη, Μόσχα κ.α.) το Σεπτέμβρη του 1917, σήμανε την ώρα της τελικής επίθεσης για την κατάκτηση της εξουσίας.

Το ΚΚΕ σήμερα προβάλλει την ανάγκη ήττας του οπορτουνισμού, ανεξάρτητα από την εκλογική δύναμη των πολιτικών του φορέων. Η οπορτουνιστική πολιτική γραμμή βάζει σήμερα εμπόδια στον απεγκλωβισμό δυνάμεων της εργατικής τάξης, αλλά και των συμμάχων της, από τη στήριξη της αστικής πολιτικής. Η γραμμή της «ενότητας στο πρόβλημα», της αντινεοφιλελεύθερης συμμαχίας με στόχο μια κεντροαριστερή ή μια αριστερή κυβέρνηση με τμήματα της σοσιαλδημοκρατίας, είναι γραμμή

ενσωμάτωσης. Η ήττα αυτής της γραμμής διευκολύνει ευρύτερες εργατικές μάζες να κρίνουν με ταξικά κριτήρια τα πολιτικά κόμματα, να αναγνωρίζουν τον ταξικό χαρακτήρα των προβλημάτων τους, να συνειδητοποιούν την ανάγκη πάλης για να αλλάξει ο χαρακτήρας της εξουσίας.

Η πάλη με τον οπορτουνισμό αφορά και τις συνθήκες που νέες μάζες μπαίνουν σε δράση αμφισβήτησης και διεκδίκησης απέναντι στην

εκάστοτε κυβερνητική πολιτική, σε συνθήκες εκδήλωσης οικονομικής κρίσης, πολύ περισσότερο σε συνθήκες αστικής πολιτικής αστάθειας και

επαναστατικής ανόδου. Απαιτείται κατάλληλη ιδεολογική - πολιτική προετοιμασία, ώστε να εξουδετερώνονται οι παγίδες της αστικής τάξης που αξιοποιεί τον οπορτουνισμό. Στις σημερινές συνθήκες της Ελλάδας βλέ­πουμε ότι βολεύει την αστική εξουσία ο στόχος του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ για «αναδιάταξη του χώρου της αριστεράς», προς όφελος του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ και σε βάρος της επιρροής του ΚΚΕ, για «ανάδειξή του σε τρίτη εκλογική δύναμη», για «συγκρότηση του τρίτου πόλου». Ταυτόχρονα, όμως, η αστική τάξη ενοχλείται και κατακρίνει την όποια «αντικαπιταλιστική» ρητορεία του, αναδεικνύει τις αντιφάσεις και την ασυνέπειά της.

Το ΚΚ πρέπει με σταθερότητα και συνέπεια να αποκαλύπτει τις αντιφάσεις, τις ταλαντεύσεις και την τυχοδιωκτική προσαρμοστικότητα του οπορτουνισμού.

ΟΙ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ

Η πολυπλοκότητα της διάρθρωσης της καπιταλιστικής κοινωνίας θέτει την ανάγκη των κοινωνικών συμμαχιών της εργατικής τάξης και της διαμόρφωσης ανάλογης γραμμής συσπείρωσης, συνθημάτων ζύμωσης και δράσης. Ο Λένιν επισημαίνει: «Ο καπιταλισμός δεν θα ήταν καπιταλισμός, αν το "καθαρό" προλεταριάτο δεν ήταν περιτριγυρισμένο από ένα σωρό εξαιρετικά πολύμορφους μεταβατικούς τύπους από τον προλετάριο ως τον μισοπρολετάριο (εκείνον που κατά το μισό βγάζει το ψωμί του, πουλώ­ντας την εργατική του δύναμη), από τον μισοπρολετάριο ως τον μικροαγρότη (και τον μικροβιοτέχνη, τον χειροτέχνη, τον μικρονοικύρη γενικά), από τον μικρό ως τον μεσαίο αγρότη, κτλ., αν μέσα στο ίδιο το προλεταριάτο δεν υπήρχαν διαιρέσεις σε περισσότερο και λιγότερο αναπτυγμένα στρώματα, διαιρέσεις τοπικές, επαγγελματικές, κάποτε θρησκευτικές, κτλ. Και από όλα αυτά απορρέει εντελώς νομοτελειακά η ανάγκη, η απόλυτη ανάγκη για την πρωτοπορία του προλεταριάτου, για το συνειδητό του κομμάτι, για το κομμουνιστικό του κόμμα, να καταφεύγει σε ελιγμούς, σε συμφωνίες, σε συμβιβασμούς με τις διάφορες ομάδες των προλετάριων, με τα διάφορα κόμματα των εργατών και των μικρονοικοκυραίων. Ολο το πρόβλημα είναι να εφαρμόζεις αυτή την τακτική έτσι που να ανεβάζεις και όχι να χαμηλώνεις το γενικό επίπεδο της προλεταριακής συνειδητότητας, της επαναστατικότητας και της ικανότητας για τον αγώνα και τη νίκη»8.

Η πολιτική καθοδήγηση του προλεταριάτου, που αντικειμενικά μόνο αυτή μπορεί να εκφράζει τα συνολικά συμφέροντα των εργαζομένων, μπορεί και πρέπει να συνενώσει στην πάλη κατά του κεφαλαίου σημαντικά τμήματα από τις σκόρπιες ταλαντευόμενες μάζες των φτωχών αγροτών και αυτοαπασχολούμενων, να αφαιρέσει ή να εξουδετερώσει δυνάμεις και κοινωνικά στηρίγματα του αντίπαλου ταξικού στρατοπέδου.

Το ΚΚ οφείλει γι' αυτό το λόγο να έχει επεξεργασμένη πολιτική συμμαχιών, που να υπηρετεί το στρατηγικό του στόχο. Αυτό σημαίνει ξεκάθαρη αντίληψη για το ποιες δυνάμεις μπορούν να αποτελέσουν σύμμαχους της εργατικής τάξης με βάση την κοινωνική τους ένταξη, καθώς και σε ποια βάση μπορεί να διαμορφώνεται αυτή η συμμαχία.

Το ΚΚΕ σήμερα, σε συνθήκες μονοπωλιακού καπιταλισμού, προωθεί τη συγκέντρωση δυνάμεων σε αντιιμπεριαλιστική αντιμονοπωλιακή

κατεύθυνση, τη συγκρότηση του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου ως κοινωνικοπολιτικής συμμαχίας της εργατικής τάξης με τους μισοπρολετάριους, τους φτωχούς αγρότες, τους αυτοαπασχολούμενους της πόλης. Το Μέτωπο έχει κινηματικό χαρακτήρα, δηλαδή προωθείται με την κοινή δράση κοινωνικών δυνάμεων ενάντια στα μονοπώλια, τις ενώσεις τους, τις κυβερνήσεις και τα κόμματα που τα εξυπηρετούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Είναι φυσικό να μην υφίσταται κοινή επαναστατική στόχευση για όλες τις δυνάμεις του Μετώπου, έστω και αν ο αντιιμπεριαλιστικός αντιμονοπωλιακός αγώνας είναι πιο οργανικά συνδεδεμένος με τον αντικαπιταλιστικό, όσο και αν συνδέεται με το ζήτημα της εξουσίας, έστω και στον πιο ασαφή προσδιορισμό της ως «λαϊκής εξουσίας».

Για να είναι αποτελεσματική η επαναστατική τακτική του Κόμματος στη συγκέντρωση των κινητήριων δυνάμεων της επανάστασης κάτω από την ηγεσία της εργατικής τάξης, πρέπει να εφαρμόζει δημιουργικά τους απαραίτητους συμβιβασμούς. Η ανάγκη συμβιβασμών προκύπτει από το γεγονός ότι η εργατική τάξη και οι σύμμαχοί της δεν έχουν πλήρη ταύτιση συμφερόντων, αφού τα φτωχά λαϊκά στρώματα ως μικροϊδιοκτήτες δεν προσανατολίζονται στην πλήρη κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Βεβαίως, υπάρχει συμβιβασμός και συμβιβασμός. Ο Λένιν ανέδειξε ότι από θέση αρχών οι κομμουνιστές δεν απορρίπτουν τους αναγκαίους συμβιβασμούς, κάνοντας διαχωρισμό στους συμβιβασμούς που είναι εκδήλωση οπορτουνισμού και σε εκείνους που εξυπηρετούν την επαναστατική πάλη.

Το πλαίσιο των συμβιβασμών καθορίζεται από τη φάση στην οποία βρίσκεται κάθε φορά το κίνημα. Οι πολιτικοί στόχοι για Λαϊκή Εξουσία και Λαϊκή Οικονομία, που έχει θέσει το ΚΚΕ, έχουν ενοποιητικό συμβιβαστικό χαρακτήρα ανάμεσα σε διαφορετικές κοινωνικές δυνάμεις που δεν μπορούν αντικειμενικά, λόγω της θέσης τους, να ταυτίζονται στο περιεχόμενο αυτών των στόχων. Το ΚΚΕ βεβαίως δεν παραιτείται από την προγραμματική του αυτοτέλεια, από την προώθηση του στόχου της επαναστατικής κατάκτησης της εξουσίας, δεν κρύβει ότι στη δική του προγραμματική αντίληψη ταυτίζεται η Λαϊκή Εξουσία με την επαναστατική εργατική εξουσία για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού.

Η διάταξη των συμμάχων σε επαναστατικές συνθήκες εξελίσσεται, αφού εξελίσσεται γενικότερα ο συσχετισμός δυνάμεων. Η σωστή τακτική των κομμουνιστών εξαρτάται από την έγκαιρη αναγνώριση των ταλαντευόμενων διαθέσεων των μικροαστικών στρωμάτων, την ικανότητά τους να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους, σε στιγμές που έχει κλονιστεί η στήριξή τους προς την αστική τάξη. Γι' αυτό απαιτούνται υποχωρήσεις απέναντι στα στοιχεία εκείνα που προσανατολίζονται προς το προλεταριάτο, παράλληλα με τον αγώνα ενάντια σε εκείνα που προσανατολίζονται στην αστική τάξη.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

(το άρθρο βασίζεται σε κείμενο της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ)

Σημειώσεις:

7. Β. Ι. Λένιν: «Απαντα», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», τ. 40. σελ. 6.

8. Β. Ι. Λένιν: «Απαντα», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», τ. 41, σελ. 58-59.

“Ρ”

*Το πρώτο μέρος εδώ