Σωματείο το σωματείο οργανώνεται η διεκδίκηση

Την ώρα που η κυβέρνηση προωθεί τις ατομικές συμβάσεις και τις ελαστικές σχέσεις εργασίας, κόντρα στο δικαίωμα για μόνιμη και σταθερή δουλειά με πλήρη δικαιώματα, και οι βιομήχανοι έχουν ρίξει άγκυρα στις επιχειρησιακές συμβάσεις, με μέτωπο σταθερό όχι μόνο στον περιορισμό του δικαιώματος στην απεργία αλλά συνολικά στη συρρίκνωση του δικαιώματος των εργατών να συνδικαλίζονται, αυτήν την ώρα ξεδιπλώνεται και η προσπάθεια των ταξικών συνδικάτων να σηκώσουν κεφάλι οι εργάτες, να οργανώσουν την πάλη τους.

Σε μια σειρά από χώρους οργανώνονται συσκέψεις, συνεδριάζουν διοικήσεις σωματείων, γίνονται περιοδείες με κέντρο αναφοράς τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, θέμα που, πέρα από τον τίτλο του, συμβάλλει στο να ανοίγει η κουβέντα για πλευρές των σχέσεων παραγωγής, για τις προσπάθειες του κεφαλαίου στη συγκεκριμένη σημερινή συγκυρία της καπιταλιστικής κρίσης να στηρίξει την ανάκαμψη των κερδών του στο όσο το δυνατόν μεγαλύτερο βάθεμα της εκμετάλλευσης, αυτό που ορισμένοι αποκαλούν «επιστροφή στον εργασιακό μεσαίωνα», που όμως είναι βήμα μπρος από τη σκοπιά της εξέλιξης των σχέσεων εκμετάλλευσης καθώς τις απογειώνει σ' ένα υψηλότερο επίπεδο βαρβαρότητας.

Ο πυρήνας της αντιπαράθεσης

Από τις συζητήσεις αυτές προκύπτουν ενδιαφέροντα στοιχεία:

Ενα, η σωστή διαπίστωση ότι μπροστά υπάρχουν δύο δεδομένα:

-- Η πρόθεση της κυβέρνησης να δώσει ένα ακόμα καίριο χτύπημα στους εργαζόμενους με το νομοσχέδιο για τα Εργασιακά, που θα φέρει δραστική μείωση μισθών και μεροκάματων, την απελευθέρωση των απολύσεων, την αποδιοργάνωση των σωματείων και άρα και της διαπραγματευτικής ικανότητας των εργατών.

-- Η απόφαση των ταξικών συνδικάτων να πάρουν στα χέρια τους τον αγώνα για την απόκρουση της ενιαίας και σχεδιασμένης επίθεσης κυβέρνησης και εργοδοσίας για πιο μεγάλη και ακόμα πιο βαθιά εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης.

Δύο, με αυτά ως δεδομένα η συζήτηση δεν αφορά στην περιγραφή της κατάστασης που όλοι την βιώνουν, αλλά μπαίνει κατευθείαν στο ψαχνό της οργάνωσης:

Στο πώς θα δημιουργηθούν οι όροι που θα επιτρέπουν όχι μόνο την απόκρουση της επίθεσης αλλά και το πέρασμα στην αντεπίθεση για την κάλυψη των απωλειών και για την εξασφάλιση των προϋποθέσεων για παραπέρα ουσιαστικές αυξήσεις στους μισθούς.

Καθώς κυβέρνηση και βιομήχανοι επισείουν τον μπαμπούλα της κρίσης για να πείσουν τους εργάτες να παρακαλάνε για μια δουλειά κι ας είναι με ψίχουλα, τα ταξικά συνδικάτα, για να γίνει κατανοητό γιατί απαιτείται οργάνωση της πάλης, ξεκινούν τη συζήτηση από την «αλφαβήτα»:

Από το γεγονός ότι Συλλογική Σύμβαση σημαίνει μισθοί και μεροκάματα, γενικότερα όροι για την προστασία των εργαζομένων από την εκμεταλλευτική μανία του κεφαλαίου. Αρα, είναι κρίσιμο κάθε εργαζόμενος να μάθει τι είναι ΣΣΕ (Συλλογική Σύμβαση Εργασίας), τι περιλαμβάνει, γιατί είναι σημαντική για τη ζωή του μέσα κι έξω από τους χώρους δουλειάς. Οι νέοι ιδιαίτερα πρέπει να γνωρίζουν ότι μέσα από τη Συλλογική Σύμβαση δεν περνά μόνο ο μισθός, αλλά και ο χρόνος δουλειάς, αφού σε αυτόν αναφέρεται η τιμή που πουλά την εργατική του δύναμη. Από αυτήν την τιμή εξαρτάται όχι μόνο το εισόδημά του σήμερα, αλλά και η σύνταξή του αύριο, η δυνατότητα να αποκαταστήσει την υγεία του, αλλά και ο βαθμός εκμετάλλευσης, το κέρδος των καπιταλιστών σε βάρος των εργαζομένων. Η ΣΣΕ προβλέπει ένα δίχτυ προστασίας της μητρότητας, μια σειρά από δικαιώματα που σχετίζονται με την υγιεινή και ασφάλεια στο χώρο δουλειάς, με όρους και κανόνες που ξεχωρίζουν έναν εργαζόμενο από ένα σκλάβο. Χωρίς αυτήν όλα είναι σε αμφισβήτηση.

Ειπώθηκε χαρακτηριστικά σε μία από τις συσκέψεις: «Οι ΣΣΕ αποτελούν μεγάλη κατάκτηση και δεν είναι αυτή χτεσινή. Υπάρχουν από την πρώτη μέρα που γεννήθηκαν τα σωματεία, όταν και δόθηκαν σκληρές και αιματηρές μάχες για αυξήσεις μισθών, για μέτρα που θα ανακούφιζαν τη ζωή των εργαζομένων, αλλά κύρια για τον εργάσιμο χρόνο. Δηλαδή, πόσα χρήματα για πόσο χρόνο δουλειάς. Αυτό είναι το πιο σημαντικό ζήτημα που περιέχει μια ΣΣΕ και αυτό αποτελεί τη μεγαλύτερη μάχη μεταξύ του εργοδότη και του εργαζόμενου. Δεν είναι δηλαδή καθορισμένο από πριν πόσο για πόσο. Ο εργοδότης θέλει πάντα περισσότερη δουλειά για λιγότερη αμοιβή, κι ο εργάτης λιγότερο εργάσιμο χρόνο για περισσότερα χρήματα. Αν αυτό δεν λυνόταν με σκληρές μάχες από τις αρχές του 20ού αιώνα, σήμερα θα δουλεύαμε για ένα κομμάτι ψωμί 16 ώρες τη μέρα».

Επίθεση άνευ ορίων

Η καπιταλιστική κρίση συνοδεύτηκε με μία άνευ ορίων επίθεση στους μισθούς. Κανείς πια δεν μπορεί να κρύψει την πραγματικότητα: Την περίοδο της κρίσης, το σύνολο των μισθών μειώθηκε κατά 30 δισ. ευρώ. Ο μέσος μισθωτός, πριν από τη φορολογία εισοδήματός του, έχει χάσει το 25% της αγοραστικής του δύναμης των αποδοχών που είχε το 2009, ενώ οι μισθωτοί ως σύνολο έχουν χάσει τα 2/5 της αγοραστικής τους δύναμης. Οι απώλειες στην αγοραστική δύναμη των μισθωτών γίνονται ακόμα μεγαλύτερες αν ληφθεί υπόψη η μεγάλη φορολογική αφαίμαξη των τελευταίων χρόνων. Οι συνολικές απώλειες στο βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων φθάνουν ή και προσεγγίζουν το 50% αυτήν την περίοδο της κρίσης.

Σ' αυτήν την κατάσταση συνέβαλαν τα μέγιστα οι αλλεπάλληλες κυβερνητικές αποφάσεις που εξαφάνισαν τις Συλλογικές Συμβάσεις, έδωσαν το δικαίωμα στους εργοδότες να επιβάλλουν μέσα από συμβάσεις με «ενώσεις προσώπων» μισθούς εξαθλίωσης. Από τα τέλη του 2012 μέχρι τα μέσα του 2014 είχαν συναφθεί (κυρίως με «ενώσεις προσώπων») 1.440 επιχειρησιακές συμβάσεις, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία περιέχουν μειώσεις μισθών μεταξύ 10% - 40%.

Παράλληλα, σε όσους κλάδους έχουν υπογραφτεί το τελευταίο διάστημα ΣΣΕ, αυτές είναι σα να μην υπάρχουν. Εφαρμόζονται σε ελάχιστους χώρους. Κι αυτές ακόμη που εφαρμόζονται περιέχουν σημαντικές μειώσεις μισθών για τους εργαζόμενους: Στα ξενοδοχεία (-15%), στο εμπόριο (-6.3%), στις τράπεζες (-6%), στις εργοληπτικές και κατασκευαστικές επιχειρήσεις (-18%). Οι μειώσεις στο μέσο κλαδικό μισθό, όπως καταγράφεται στα στοιχεία του ΙΚΑ, κινούνται σε γενικές γραμμές στα ίδια επίπεδα. Στα τρόφιμα - ποτά ο μέσος μισθός υποχώρησε κατά 11%, στον επισιτισμό - τουρισμό υποχώρησε κατά 16%, στο λιανικό εμπόριο κατά 9%, στην Εκπαίδευση κατά 7,7%, στην Υγεία κατά 11%. Οι μειώσεις αυτές των κλαδικών ΣΣΕ γίνονται ακόμη δραστικότερες για εκείνους τους εργαζόμενους που περνούν από πλήρη σε μερική απασχόληση.

Για τις σύγχρονες ανάγκες

Με αυτά τα δεδομένα, κρίσιμο αναδεικνύεται το πλαίσιο διεκδίκησης. Από τις συσκέψεις προκύπτει η ανάγκη να προβάλλεται το τι αποτελεί για τον εργαζόμενο και την οικογένειά του σύγχρονη ανάγκη, παίρνοντας υπόψη ότι: Ο παραγόμενος από τον εργατοϋπάλληλο πλούτος είναι πολλαπλάσιος από αυτόν περασμένων δεκαετιών. Ο τουρισμός, για παράδειγμα, παγκόσμια το 2014 ξεπέρασε το 1,1 δισ. τουρίστες και τα 1,5 τρισ. δολάρια σε έσοδα. Τη χώρα μας θα επισκεφτούν φέτος συνολικά πάνω από 25 εκατομμύρια τουρίστες, όταν το 1980 μόλις και ξεπερνούσαν τα 5 εκατομμύρια. Από την άλλη, σημαντικά έχουν συμβάλει στο επίπεδο της ζωής του ανθρώπου η εξέλιξη των τεχνολογιών και της επιστήμης. Αρα, οι διεκδικήσεις των εργατών πρέπει να διατυπώνονται και με βάση την τρομακτική αύξηση της παραγωγικότητας. Και δεν μπορεί, επίσης, να αρκούνται μόνο σε όσα θεωρούνταν ανάγκες, πριν από 40, 30 ή ακόμα και 20 χρόνια.

Σήμερα, για παράδειγμα, σύγχρονη ανάγκη είναι:

-- Η μόνιμη και σταθερή δουλειά όλο το χρόνο.

-- Η Κοινωνική Ασφάλιση που να εξασφαλίζει ένα διευρυμένο πλέγμα προστασίας, ώστε μετά τον εργάσιμο βίο να υπάρχουν προστασία και αξιοπρεπής ζωή μέσω των συντάξεων, συνολική κάλυψη και φροντίδα της εργατικής - λαϊκής οικογένειας, το δικαίωμα και η προστασία της μητρότητας, η ασφάλιση των παιδιών, τα προνοιακά επιδόματα για πιο ευπαθείς ομάδες.

-- Οι μισθοί που να ανταποκρίνονται στο υψηλό επίπεδο διαβίωσης με βάση τον παραγόμενο πλούτο.

-- Η μείωση του εργάσιμου χρόνου ώστε ο εργαζόμενος να μπορεί να απολαμβάνει τον κόπο από τη δουλειά του, να αναπτύσσει τις δραστηριότητες που επιθυμεί, να αφιερώνει περισσότερο χρόνο για την οικογένειά του.

-- Η δωρεάν, αποκλειστικά δημόσια και καθολική πρόσβαση στη μόρφωση και στην αποκατάσταση της υγείας του.

-- Η φθηνή λαϊκή στέγη με όλες τις ανέσεις που προσφέρει η εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, χωρίς την απειλή των πλειστηριασμών.

-- Οι διακοπές, η αναψυχή, ο αθλητισμός, ο πολιτισμός.

Με ποια όπλα στη μάχη

Στην ερώτηση «με τι όπλα πρέπει να δοθεί η μάχη;» οι απαντήσεις είναι:

-- Ισχυρό όπλο είναι η ενότητα της εργατικής τάξης απέναντι στην εργοδοσία, στους μονοπωλιακούς ομίλους, σε κάθε εργοστάσιο, σε κάθε ξενοδοχείο και κατάστημα, σε κάθε χώρο δουλειάς, σε κάθε κλάδο. Εχει απαιτήσεις αυτή η ενότητα αφού δεν επιτυγχάνεται με τα λόγια. Χρειάζεται εξειδικευμένη δουλειά με σχέδιο σε κάθε κλάδο, σε κάθε τόπο δουλειάς. Θέλει πόλεμο με όλους όσοι διασπούν την ταξική ενότητα.

-- Χρειάζεται επίσης καλά οργανωμένη διαφώτιση, με εύστοχη και εξειδικευμένη επιχειρηματολογία, ειδικά καθώς εκατοντάδες χιλιάδες νέοι δεν έχουν καμιά γνώση ή πληροφόρηση ακόμη για το τι είναι ΣΣΕ. Θέλει συμμετοχή των εργαζομένων σε κάθε βήμα οργάνωσης του αγώνα, που είναι ανάγκη να ανεβαίνει διαρκώς από κλάδο σε κλάδο, από εργοστάσιο, επιχείρηση. Είναι απαραίτητη, δηλαδή, η ουσιαστική βελτίωση της λειτουργίας των Συνδικάτων. Θέλει μαζικές διαδικασίες. Καμιά μορφή αγώνα δεν μπορεί να οργανωθεί χωρίς μαζικές διαδικασίες, που θα ξεκινούν από την ενημέρωση, από τη συζήτηση και θα καταλήγουν σε αποφάσεις. Ο συλλογικός τρόπος που παίρνεται μια απόφαση είναι από μόνος του μορφή πάλης. Οι εργοδότες είναι όλοι οργανωμένοι στις εργοδοτικές οργανώσεις τους. Παρόλο τον μεταξύ τους ανταγωνισμό, όλοι μαζί συναποφασίζουν πώς θα αντιμετωπίσουν τους εργάτες, την ίδια στιγμή που κάνουν προσπάθεια να τους διαιρούν, να τους κρατούν μακριά από τη δική τους οργάνωση. Οι μορφές που πρέπει να πάρει ο κάθε αγώνας εξαρτώνται από τις διαθέσεις των εργαζομένων, αλλά και από τις εξελίξεις, γενικότερες και κλαδικές. Αλλά αγώνας αποκομμένος από τον υπόλοιπο κλάδο δεν μπορεί να έχει το αποτέλεσμα που είναι αναγκαίο, σε καμιά περίπτωση.

-- Απαιτείται η μεγαλύτερη δυνατή συσπείρωση δυνάμεων κατά κλάδο και ένταξη σε αυτόν τον αγώνα όσο γίνεται περισσότερων Σωματείων. Ο βαθμός οργάνωσης είναι κρίσιμος παράγοντας που κρίνει όχι μόνο το αποτέλεσμα, αλλά και την πορεία ενός αγώνα.

-- Απαιτείται, τέλος, πολιτική συμμαχιών με κριτήριο το ποιον έχουν απέναντί τους οι εργάτες και το κύριο μέτωπο είναι τα μονοπώλια, οι μονοπωλιακοί όμιλοι.

Συνέχεια στις μάχες που δόθηκαν

Ολη αυτή η κίνηση δεν ξεκινά απ' το μηδέν. Ηδη έχουν δοθεί μάχες. Οι δυνάμεις του ΠΑΜΕ μαζί με εκατοντάδες σωματεία έδωσαν πολύμορφους αγώνες, με θέσεις που στήριζαν τα εργατικά - λαϊκά συμφέροντα, έδειχναν τις αιτίες και το ποιος πρέπει να πληρώσει την κρίση. Με μεγάλες απεργίες, συλλαλητήρια, με πρωτοβουλία και σχέδιο, το κίνημα έδειξε ότι είναι όρθιο, ζωντανό, μαχητικό, παρά τα εμπόδια και τις τρικλοποδιές από τους ανθρώπους της εργοδοσίας και των κυβερνητικών κομμάτων. Αποδείχτηκε ότι μπορεί να ανασυνταχθεί, να γίνει δυνατό και ρωμαλέο, να φτάσει σε σημείο να ταρακουνά κυβερνήσεις και τα αφεντικά τους, να αμφισβητήσει την κυριαρχία τους, τη βαρβαρότητά τους, να διεκδικήσει μια αξιοπρεπή ζωή. Με τους αγώνες που οργανώθηκαν και πραγματοποιήθηκαν αποκαλύφτηκε η αντιλαϊκή πολιτική όταν πολλοί περίμεναν από την κυβέρνηση να αποκαταστήσει τα συμφέροντα του λαού. Με τους αγώνες που οργανώθηκαν και πραγματοποιήθηκαν μπήκε εμπόδιο στην εργοδοσία και στα κόμματά της να κάνουν τους εργαζόμενους συμμέτοχους στην εφαρμογή της πολιτικής τους. Αυτοί οι αγώνες ενίσχυσαν τα βήματα ενότητας και συμμαχίας των εργατών με τα λαϊκά στρώματα, τους ελευθεροεπαγγελματίες, τους αγρότες.

Αυτό που έρχεται ως θύελλα στα Εργασιακά το φθινόπωρο δεν επιτρέπει εφησυχασμούς. Οι ανατροπές που θέλουν κυβέρνηση και εργοδοσία να περάσουν αφορούν άμεσα κάθε εργατική οικογένεια. Επιδιώκουν να πάνε ακόμη πιο κάτω τους μισθούς, να απελευθερώσουν τις απολύσεις, να κάνουν νόμιμη την ανταπεργία, να χτυπήσουν τα Συνδικάτα και το δικαίωμα στην απεργία. Κόντρα σ' αυτήν την επιδίωξη κινούνται ήδη εκατοντάδες οργανώσεις που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα Ομοσπονδιών και Εργατικών Κέντρων.

Ν. Θ.