Τα 384 ευρώ, ο ... ορισμός της φτώχειας και το όριο της οργής

Πως η φτώχεια εκτός από αποδεκτή πραγματικότητα γίνεται και "λάστιχο" κατά το δοκούν

Τα 384 ευρώ της κατώτερης σύνταξης αντιστοιχούν στο όριο της κατώτατης σύνταξης που θέτει η ΕΕ, δηλαδή το 60% του μέσου εισοδήματος, μας ενημέρωσε ο Υπουργός Εργασίας, κ. Κατρούγκαλος. Το ζήτημα δεν είναι μόνο να αναλογιστεί κανείς τι έλεγε ο κ. Κατρούγκαλος πριν ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλθει στην εξουσία. Είναι και αυτό αλλά όχι μόνο αυτό. Όχι κυρίως αυτό. Ούτε φυσικά η λογική των «είπες, ξείπες, τα λέγαμε εμείς, όχι τα λέγαμε εμείς όχι εσείς, εμείς θα τα κάναμε καλύτερα» κ.ο.κ.

Το ζήτημα είναι ότι το όριο της φτώχειας κατά την «πολυχρονεμένη» ΕΕ είναι στο 60% του μέσου εισοδήματος μιας χώρας. Δηλαδή, εμμέσως πλην σαφώς, ο κ. Κατρούγκαλος παραδέχτηκε ότι το μέσο εισόδημα στην Ελλάδα σήμερα κυμαίνεται πάνω κάτω στα 700 ευρώ περίπου και αυτό με πολύ αισιόδοξες προβλέψεις και μπόλικη δημιουργική λογιστική.  Δηλαδή, άν το μέσο εισόδημα μειωθεί περαιτέρω, κάτι που δεν αποκλείεται, τότε το όριο της φτώχειας θα πέσει κάτω και από αυτά τα 384 ευρώ. Και θα είναι αποδεκτό. Γιατί αυτός είναι ο ορισμός της ΕΕ.

Ένας ορισμός πέρα και έξω από την πραγματικότητα, πέρα και έξω από την καθημερινότητα των πολλών. Ένας ορισμός για τους πολύ λίγους που μετρούν το εισόδημά τους με πολλά μηδενικά, οπότε και το 60% διόλου ευκαταφρόνητο δεν είναι. Ένας ορισμός που μπορεί να γίνει λάστιχο και να προσαρμοστεί σε οποιαδήποτε συνθήκη, γαρνιρισμένος με τις ανάλογες παραινέσεις περί «ανάπτυξης», «παραγωγικότητας», «ενίσχυσης της απασχόλησης» και μια σειρά από άλλες έννοιες λάστιχο που δεν λαμβάνουν διόλου υπ’ όψιν τους το τι πραγματικά σημαίνει αυτό το 60%  και λιγότερο.

Τι πραγματικά σημαίνει να έχεις μόνο 384 ευρώ ή κάτι παραπάνω και να πρέπει να βγάλεις τον μήνα; Τι πραγματικά σημαίνει να «τρέχουν» οι λογαριασμοί, οι υποχρεώσεις, τα χρέη, να προσπαθείς να τα βγάλεις πέρα, να καλύψεις βασικές ανάγκες και αυτές να μην καλύπτονται; Τι πραγματικά σημαίνει να στέκεσαι στην ατελείωτη ουρά για την πενιχρή αυτή σύνταξη ή στην εξίσου ατελείωτη ουρά του ΟΑΕΔ για τα προγράμματα «ενίσχυσης της απασχόλησης» που θα σε βγάλουν για κανένα πεντάμηνο από την απόλυτη μιζέρια για να σε πάνε στην σχετική πριν επανέλθεις στην αρχική σου κατάσταση;

Ποιος και πως ορίζει τη φτώχεια σε τελική ανάλυση;

Προφανώς όχι ο φτωχός. Προφανώς όχι εκείνος που την βιώνει, που ζει με την αγωνία να εξασφαλίσει καταρχήν τα προς το ζην. Να εξασφαλίσει μια στέγη πάνω από το κεφάλι του. Τα στοιχειώδη για τον εαυτό του και τα παιδιά του, τους αγαπημένους του ανθρώπους.

Γιατί φτώχεια δεν είναι μόνο να μην έχεις να φας. Φτώχεια είναι και να μην έχεις να αγοράσεις ένα ρούχο, να σκέφτεσαι δύο φορές αν θα καλέσεις ένα φίλο στο σπίτι ή αν θα βγεις για καφέ. Φτώχεια είναι να μην διασκεδάζεις, να μην πας διακοπές όχι γιατί δεν τις έχεις ανάγκη (η ψυχή σου το ξέρει άλλωστε) αλλά γιατί δεν «αντέχει» το βαλάντιό σου ούτε να πας μια μέρα για μπάνιο σε κοντινή παραλία.

Φτώχεια είναι να κοιμάσαι με ένα βάρος στο στήθος και να ξυπνάς με έναν αναστεναγμό γιατί δεν ξέρεις τι θα σου ξημερώσει την επόμενη μέρα. Φτώχεια είναι να απασχολείσαι σε δουλειές που δεν φανταζόσουν ποτέ ότι θα έκανες με τα προσόντα που έχεις ή την προϋπηρεσία σου, μόνο και μόνο για να επιβιώσεις.

Φτώχεια είναι να νιώθεις ολοένα λιγότερο άνθρωπος καθημερινά γιατί η επιβίωσή σου γίνεται ασυμβίβαστη με την αξιοπρέπειά σου.

Αυτή είναι η καθημερινότητα των πολλών. Αυτών που και αν δεν παίρνουν 384 (γιατί κάποιοι μπορεί να έχουν και μικρότερες απολαβές αυτού του ποσού), δεν βγάζουν τον μήνα με πολλά παραπάνω.

Το εξοργιστικό στις δηλώσεις του κ. Κατρούγκαλου δεν είναι λοιπόν μόνο ότι άλλα έλεγε και άλλα έκανε τελικώς. Το εξοργιστικό σε αυτές τις δηλώσεις είναι η απροκάλυπτη αποδοχή εκ μέρους του ως δεδομένης της πραγματικότητας των πολύ λίγων εις βάρος των πολλών. Μέσα από κανόνες, ορισμούς και περιορισμούς που τίθενται στους πολλούς μέσα από ενώσεις και μηχανισμούς που εξυπηρετούν αυτούς που διαχειρίζονται όχι απλώς το 100% του εισοδήματος, αλλά το 100% του πλούτου που παράγουν οι πολλοί. 

Το εξοργιστικό είναι ότι παρουσιάζει την καπιταλιστική  πραγματικότητα και τα συμφέροντα του κεφαλαίου ως δεδομένα και μη αναστρέψιμα. Και αυτό στο πλαίσιο μιας «κανονικότητας», στενάχωρης ίσως, δυσάρεστης πιθανώς, αλλά αδιαμφισβήτητης. Μιας «κανονικότητας» που εμμέσως πλην σαφώς, αφού δεν κατέστη δυνατή καμία «ήπια μεταβολή» της, θα πρέπει να αποδεχτούμε αδιαμαρτύρητα.

Μιας κανονικότητας που όσο δεν την αμφισβητούμε, στο σύνολό της βήμα το βήμα χωρίς καμία αυταπάτη βελτίωσης εντός των ορίων της, θα γίνεται ολοένα πιο απάνθρωπη, ολοένα πιο στενάχωρη, σφίγγοντας τη θηλιά στο λαιμό μας. Η ανατροπή της και των ορισμών – λάστιχο που την εξυπηρετούν, όπως αυτού της φτώχειας, είναι μονόδρομος. Ο μοναδικός μονόδρομος. Για να ζήσουμε σαν άνθρωποι και όχι σαν δούλοι.

Ελένη Μαυρούλη