Δεν φταιει η "κακια η ωρα"...

Τα εργατικά «δυστυχήματα» και οι χιλιάδες τραυματισμοί εργατών - πολλοί από αυτούς σοβαροί - κάθε χρόνο, είναι ενδεικτικά των μεγάλων κινδύνων που απειλούν τη ζωή και την υγεία των εργαζομένων στους χώρους δουλειάς. Μόνο τις τελευταίες 45 μέρες, σύμφωνα με την καταγραφή του «Ριζοσπάστη», τουλάχιστον 10 εργάτες έχουν χάσει τη ζωή τους, ενώ δούλευαν, και αυτό δεν αποτελεί συγκυριακό γεγονός. Τα στοιχεία του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ, υπηρεσία του υπουργείου Εργασίας αρμόδια για τα θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία στην πλειοψηφία των επιχειρήσεων) δείχνουν συνολικότερα αύξηση των εργατικών «ατυχημάτων». Ενδεικτικά, το 2012 το σύνολο των εργατικών «ατυχημάτων» ήταν 4.858 και το 2016 έφθασαν τα 6.515. Σε ό,τι αφορά τα θανατηφόρα, το 2012 ήταν 64 και το 2016 έφτασαν τα 73. Η αύξηση σημειώνεται παρά την κατακόρυφη πτώση της δραστηριότητας στο χώρο των κατασκευών, έναν κλάδο που ήταν θλιβερός πρωταγωνιστής στα εργατικά «δυστυχήματα». Η αιτία των εργατικών «δυστυχημάτων» βρίσκεται στο κυνήγι του καπιταλιστικού κέρδους, που μεταφράζεται σε έλλειψη ακόμα και στοιχειωδών μέτρων υγείας και ασφάλειας στην εργασία (ΥΑΕ), αλλά και σε αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις στη λεγόμενη αγορά εργασίας, που χειροτερεύουν τις συνθήκες και αυξάνουν τον επαγγελματικό κίνδυνο.

Σε ό,τι αφορά τη λήψη μέτρων ΥΑΕ και τον έλεγχο εφαρμογής τους από το ΣΕΠΕ, η κατάσταση είναι τραγική. Ο στόχος του κεφαλαίου να αυξήσει το ποσοστό του κέρδους οδηγεί σε μεγάλη υποβάθμιση των μέτρων για την προστασία των εργαζομένων. Οδηγεί επίσης σε μειώσεις προσωπικού, απουσία προληπτικής συντήρησης, εντατικοποίηση εργασίας κ.ά., που αυξάνουν την επικινδυνότητα. Στην καλύτερη περίπτωση, ο κεφαλαιοκράτης σταματά να παίρνει μέτρα ασφάλειας μόλις το «κόστος» πρόληψης ξεπεράσει το «κόστος» του εργατικού «ατυχήματος» ή της επαγγελματικής ασθένειας για τον ίδιο... Η αντίληψη αυτή διατρέχει τη «Στρατηγική της ΕΕ για την ΥΑΕ 2014 - 2020», όπως και προηγούμενα ευρωενωσιακά στρατηγικά πλαίσια. Η ΥΑΕ εξετάζεται από τη σκοπιά της επίδρασης που έχουν τα εργατικά «ατυχήματα» και οι επαγγελματικές ασθένειες στην παραγωγικότητα, στην απώλεια χρόνου εργασίας, στην επιβάρυνση του συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης.

Απ' αυτήν την άποψη, ο ρόλος του αστικού κράτους για τη θωράκιση της καπιταλιστικής κερδοφορίας είναι καθοριστικός και στον τομέα της ΥΑΕ. Παρά τα κροκοδείλια δάκρυα της σημερινής και των προηγούμενων κυβερνήσεων για τους νεκρούς και τους σακατεμένους εργάτες, το ΣΕΠΕ παραμένει υποστελεχωμένο και με μεγάλες ελλείψεις σε υλικοτεχνική υποδομή. Ο προσανατολισμός των ελέγχων, μέσα από την ίδια τη νομοθεσία, δεν εστιάζει στην εργοδοτική ευθύνη, αντίθετα προωθεί την ταξική συνεργασία. Ακόμη και στις περιπτώσεις που γίνονται έλεγχοι μετά από ένα «ατύχημα», υπάρχει προσπάθεια να μετατοπιστεί η εργοδοτική ευθύνη στις πλάτες των εργαζομένων, των τεχνικών ασφαλείας, των επιβλεπόντων μηχανικών ή άλλων εμπλεκομένων. Η απουσία ελέγχων και η προσπάθεια της εργοδοσίας να αποκρύψει τα εργατικά «ατυχήματα» έχουν ως αποτέλεσμα την ελλιπή καταγραφή τους στη χώρα μας. Στην ουσία, τα στοιχεία που δημοσιεύονται είναι παραπλανητικά. Η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη όσον αφορά στις επαγγελματικές ασθένειες, που στην ουσία δεν καταγράφονται.

Τον επαγγελματικό κίνδυνο αυξάνουν, όπως ειπώθηκε ήδη, οι αντεργατικές αναδιαρθρώσεις, που κι αυτές εφαρμόζονται με κριτήριο τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Πλευρές των αναδιαρθρώσεων αυτών είναι οι ευέλικτες και ελαστικές μορφές εργασίας, η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, οι ιδιωτικοποιήσεις, οι μειώσεις προσωπικού, η εντατικοποίηση της εργασίας, η εργασία νέων και ανειδίκευτων εργαζομένων, η ανασφάλιστη εργασία, η εργασία μεταναστών. Τα παραπάνω οδηγούν σε εργασιακή ανασφάλεια, που καθιστά τους εργαζόμενους περισσότερο ευάλωτους στην εργοδοτική αυθαιρεσία και ασυδοσία, οδηγούν σε ανασφαλείς πρακτικές εργασίας. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, η παράταση του εργάσιμου βίου δημιουργεί μια μεγάλη ομάδα εργαζομένων που είναι αναγκασμένοι να δουλεύουν σε μεγάλη ηλικία, πιο ευάλωτη στους επαγγελματικούς κινδύνους, με τα προβλήματα υγείας να είναι μεγαλύτερης έκτασης και με σημαντικότερες συνέπειες στην υγεία και την ασφάλεια.

Η υποστελέχωση των περισσότερων επιχειρήσεων και η εντατικότητα της δουλειάς επιδρούν επίσης καθοριστικά. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πόσο εύκολο είναι να συμβεί ένα σοβαρό ατύχημα σε ένα πλοίο με μειωμένη οργανική σύνθεση, που στην κορύφωση της τουριστικής περιόδου κάνει απανωτά ημερήσια και νυχτερινά δρομολόγια, φορτώνει και ξεφορτώνει πολλές φορές τη μέρα και σε διάφορα λιμάνια, κρατώντας τους ναυτεργάτες στο πόδι για ώρες, χωρίς συνεχόμενη ξεκούραση και μέσα σε συνθήκες πίεσης. Για τους εργάτες, η κατάσταση αυτή μπορεί να απαντηθεί μόνο με την οργανωμένη διεκδίκηση ουσιαστικών μέτρων προστασίας της υγείας και της ζωής τους στην εργασία. Με τον αγώνα για την κατάργηση όλων των αντεργατικών - αντιασφαλιστικών νόμων, που επιτείνουν τους κινδύνους στην εργασία. Και ο αγώνας αυτός δεν μπορεί παρά να είναι άμεσα συνδεδεμένος με την πάλη ενάντια στην οργάνωση της παραγωγής με κριτήριο την καπιταλιστική ανταγωνιστικότητα και κερδοφορία, με τον αγώνα για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, που δεν διστάζει ακόμα και να δολοφονεί εργάτες για τα κέρδη του.

X. M.