ΗΠΑ: Πισω απο τη βιτρινα του καπιταλιστικου "παρaδεισου"

«Πρέπει να υπάρχει κάτι σάπιο στον πυρήνα ενός κοινωνικού συστήματος
που αυξάνει τον πλούτο του χωρίς να μειώνει την δυστυχία του»
Καρλ Μαρξ, 1859.

Πριν από λίγες βδομάδες γράφαμε από αυτό εδώ το βήμα για την αύξηση κατά 40% του αριθμού των αστέγων, μέσα σε ένα μόλις χρόνο, στην πόλη της Νέας Υόρκης. Όπως ανέφερε σχετική έρευνα της υπηρεσίας για τους άστεγους (Homeless Outreach Population Estimate), τον Φλεβάρη του 2017 καταμετρήθηκαν 3.982 άνθρωποι χωρίς στέγη. Πρόκειται για τον υψηλότερο αριθμό αστέγων τα τελευταία 12 χρόνια. Βέβαια, όπως σημείωνε το άρθρο, οι άστεγοι στη Νέα Υόρκη αποτελούν μόνο ένα μικρό μέρος των ανθρώπων που δεν διαθέτουν μόνιμη κατοικία. Σύμφωνα με τις υπηρεσίες του δήμου, 57.937 άνθρωποι φιλοξενούνται σε εστίες και από αυτούς οι 22.047 είναι παιδιά.

Το πρόβλημα της αύξησης των αστέγων στη Νέα Υόρκη αναδεικνύει την ευρύτερη εικόνα της Αμερικής του 21ου αιώνα, στην οποία μισό εκατομμύριο άνθρωποι είναι άστεγοι. Πιό συγκεκριμένα, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία (Annual Homeless Assessment Report, Έκθεση προς Κογκρέσο):

• Σε μια μόνο νύχτα το 2016 υπήρχαν 549.928 άνθρωποι χωρίς στέγη.
• Κάθε βράδυ, περισσότερα από 138.000 παιδιά κάτω των 18 ετών κοιμούνται στο δρόμο ή σε έκτακτες δομές φιλοξενίας αστέγων. Το 2016 υπολογίζεται ότι περίπου 35.686 άστεγοι-παιδιά κάτω των 18 ήταν ασυνόδευτα.
• Σε μια μόνο νύχτα το 2016, 61.265 οικογένειες με παιδιά (συνολικά 194.716 άνθρωποι) κοιμόντουσαν στο δρόμο.
• Πέντε πολιτείες των ΗΠΑ φιλοξενούν περίπου τον μισό πληθυσμό των αστέγων όλης της χώρας. Πιό συγκεκριμένα, η Καλιφόρνια (22%), η Νέα Υόρκη (16%), η Φλόριντα (6%), το Τέξας (4%) και η Ουάσινγκτον (4%).

Άστεγοι σε σταθμό του μετρό της Ουάσινγκτον.

Όπως βλέπουμε από τα παραπάνω επίσημα στοιχεία (ανεπίσημα οι αριθμοί είναι αρκετά μεγαλύτεροι), στον καπιταλιστικό «παράδεισο» της υπερδύναμης, στη χώρα του «αμερικανικού ονείρου», τον 21ο αιώνα, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι ζουν στους δρόμους, χωρίς ούτε ένα κεραμίδι πάνω απ’ το κεφάλι τους. Για όσους τυχόν αντιτείνουν πως το να υπάρχουν άστεγοι είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο που συμβαίνει παντού και πάντοτε, σε όλες τις κοινωνίες, να θυμίσουμε ότι, στις χώρες που οικοδομήθηκε ο σοσιαλισμός το πρόβλημα των αστέγων ήταν εξαιρετικά περιορισμένο σε σχέση με τις καπιταλιστικές κοινωνίες. Στην ΕΣΣΔ, για παράδειγμα, ο κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας κινητοποιούσε όλους τους αναγκαίους πόρους ώστε να αντιμετωπίσει το στεγαστικό πρόβλημα. Έτσι, κάθε χρόνο αυξάνονταν οι πιστώσεις για την κατασκευή κατοικιών, ενώ οι ρυθμοί παράδοσης άνετων διαμερισμάτων (2.200.000 το χρόνο) ξεπερνούσαν κατά πολύ τους αντίστοιχους σε Δυτική Ευρώπη και ΗΠΑ.

Η αύξηση του αριθμού των αστέγων στις ΗΠΑ αποτελεί τμήμα ενός συνολικότερου προβλήματος διεύρυνσης κοινωνικών αντιθέσεων, φτωχοποίησης πλατιών λαϊκών στρωμάτων, διατροφικής κρίσης, έλλειψης κοινωνικής μέριμνας και ασφάλειας. Πρόκειται για το «άλλο πρόσωπο» των ΗΠΑ, αυτό που βρίσκεται πίσω από τις λαμπερές εικόνες της δήθεν καπιταλιστικής ευδαιμονίας που τα αστικά μέσα ενημέρωσης συνήθως παρουσιάζουν.

Μιλάμε για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής του 21ου αιώνα όπου, μεταξύ άλλων:

• Υπάρχουν 565 δισεκατομμυριούχοι με συνολική περιουσία που αγγίζει τα 2,76 τρισεκατομμύρια δολάρια.
• 43,1 εκατομμύρια αμερικανοί – συμπατριώτες των παραπάνω κροίσων- ζουν στα όρια της φτώχειας. Πρόκειται για το 13,5% του συνολικού πληθυσμού των ΗΠΑ. (Επίσημα στατιστικά στοιχεία της κυβέρνησης, U.S. Census Bureau 2015). Υπολογίζεται ότι ο πραγματικός αριθμός υπερβαίνει αρκετά τις επίσημες μετρήσεις.
• Σχεδόν 20 εκατομμύρια αμερικανοί (19,4 εκατ) ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας.
• Μια φτωχή οικογένεια 4 μελών στις ΗΠΑ ζει με λιγότερα από 10.000 δολάρια το χρόνο. Την ίδια στιγμή, υπολογίζεται πως ο πλουσιότερος άνθρωπος στις ΗΠΑ, ο Μπιλ Γκέϊτς, προσθέτει κάθε 60 λεπτά στους λογαριασμούς του κέρδη περίπου 1,38 εκατομμυρίων δολαρίων!
• Σε 14,5 εκατομμύρια υπολογίζονται τα παιδιά (κάτω των 18 ετών) που ζουν σε συνθήκες φτώχειας. (Στοιχεία U.S. Census Bureau, 2016).

Τράπεζα τροφίμων για φτωχές οικογένειες

στο Λος Άντζελες.

Επιπλέον, στην καπιταλιστική υπερδύναμη όπου «ο καθένας μπορεί να ζήσει το αμερικανικό όνειρο», υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι των οποίων ο ορίζοντας δεν εκτείνεται πέρα από το αύριο και την εξασφάλιση ενός πιάτου φαγητού. Πιό συγκεκριμένα:

• Το 2015 υπολογίστηκε ότι 42,2 εκατομμύρια αμερικανοί ζούσαν σε συνθήκες επισιτιστικής ανασφάλειας. Από αυτούς, 13,1 εκατομμύρια είναι παιδιά (κάτω των 18 ετών).
• Το 13,8% των αμερικανικών νοικοκυριών (15,8 εκατομμύρια νοικοκυριά) υπολογίζεται ότι βιώνουν καθημερινά την αγωνία να καταφέρουν να έχουν ένα πιάτο φαγητό στο τραπέζι.
• Αυξητικές τάσεις παρουσιάζει η ακραία φτώχεια, καθώς 6,3 εκατομμύρια νοικοκυριά διαβιούν σε συνθήκες εξαιρετικά μεγάλης επισιτιστικής ανασφάλειας. Πολλές εξ’ αυτών των οικογενειών βασίζονται στη βοήθεια συνανθρώπων τους, σε φιλανθρωπίες και κουπόνια σίτισης από τοπικές κοινωνικές δομές.
• Περίπου 10% των αμερικανών ηλικίας άνω των 60 ετών ζουν σε κατάσταση διατροφικής ανασφάλειας. Πρόκειται για περίπου 5.4 εκατομμύρια άντρες και γυναίκες. (Πηγή: Household Food Security in the United States in 2015. USDA ERS).

Να, λοιπόν, ποιά είναι η πραγματικότητα πίσω απ’ τη φανταχτερή βιτρίνα του καπιταλιστικού «παραδείσου» στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Μια πραγματικότητα ταξικής βαρβαρότητας που, όσο κι’ αν θέλουν να κρύβουν οι πάσης φύσης απολογητές του καπιταλισμού, γίνεται ολοένα και πιο φανερή.

Σε αυτήν την πραγματικότητα της καπιταλιστικής ζούγκλας, συνυπάρχουν η «Αμερική» των εντυπωσιακών ουρανοξυστών του Μανχάταν και η Αμερική των φτωχογειτονιών του Μπρονξ και του Ντιτρόϊτ, η «Αμερική» των Μπιλ Γκέιτς και Γουόρεν Μπίτι και η Αμερική των εκατομμυρίων εργατών που εργάζονται για ένα μεροκάματο. Υπάρχει η «Αμερική» των μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων που θυσαυρίζουν και η Αμερική των φτωχοδιάβολων που ζουν με 2 δολάρια τη μέρα.

Αποδεικνύεται, λοιπόν, ποιά είναι η άλλη όψη του καπιταλιστικού «παράδεισου» της υπερδύναμης. Είναι η καπιταλιστική κόλαση που βιώνουν εκατομμύρια εργαζόμενοι και λαϊκές οικογένειες. Αυτή η κόλαση- της βαρβαρότητας και της εκμετάλλευσης- θα διαιωνίζεται όσο τα μονοπώλια κάνουν κουμάντο στην οικονομία και όσο η εργατική τάξη και τα λοιπά λαϊκά στρώματα θα σκύβουν το κεφάλι στο κεφάλαιο και την εξουσία του.

Νίκος Μόττας