Μια δεύτερη ανάγνωση του Brexit

Αυτό που αναδεικνύεται ως το κύριο πρόβλημα στη Μ. Βρετανία μετά το δημοψήφισμα είναι η έλλειψη του πολιτικού υποκειμένου που υπερβαίνοντας τις ενδοαστικές αντιπαραθέσεις που εκφράζονται όχι μόνο σε επίπεδο μερίδων του κεφαλαίου αλλά   και σε επίπεδο χωρών (Σκοτία, Β. Ιρλανδία κ.ά.) θα δώσει ταξικό πρόσημο στη λαϊκή ετυμηγορία. Αλλιώς η έμφαση στη «διαδικασία» (Legitimacy per Procedure), και ανεξάρτητα από το τι ψήφισαν τα εργατικά και λαϊκά στρώματα, θα φετιχοποιήσει «δημοψηφισματικές» πρακτικές εγκλωβίζοντας αυτά τα στρώματα στην κοινοβουλευτική λογική.

Αυτό δεν έγινε και τον Ιούλιο του 2015 στη χώρα μας όταν κομμάτια της κινηματικής και «ριζοσπαστικής» αριστεράς, προσπάθησαν να φτιάξουν κίνημα μέσα από τη θολούρα του δημοψηφίσματος; Που πήγε λοιπόν παραπέρα ο ελληνικός λαός μετά το δημοψήφισμα για να δημιουργηθούν οι όροι ενός λαϊκού κινήματος; Όπως όλοι/όλες γνωρίζουμε το  ΟΧΙ έγινε χωρίς μεγάλες δυσκολίες ΝΑΙ (σε όλα) και γι’ αυτό ο Τσίπρας είναι  σήμερα «περιζήτητος» στην Ευρώπη. Που είναι οι «ανώτερες»  μορφές οργάνωσης και η ταξική συνείδηση που θα προκύπταν από το ΟΧΙ, όπως διαλαλούσαν αυτοί που σήμερα επενδύουν πολιτικά  στο Brexit; Όπως η αλλαγή νομίσματος δεν σημαίνει αλλαγή κοινωνικών σχέσεων έτσι και το Brexit δεν σημαίνει αλλαγή κοινωνικού καθεστώτος  στη Μ. Βρετανία, πόσο μάλλον όταν η αποχώρηση μιας χώρας από ένα «προωθημένο» σύστημα κοινωνικών σχέσεων σε ένα προγενέστερο επιτείνει  ανισόμετρες οικονομικές σχέσεις και κοινωνικές ασυγχρονίες.

Αντίθετα υπάρχει πραγματικά ο κίνδυνος παθητικοποίησης και χειραγώγησης του λαϊκού παράγοντα, καθώς όλα αφήνονται στον «αυτόματο πιλότο» των διαδικασιών. Αυτό όμως απαξιώνει την αναγκαιότητα της πολιτικής οργάνωσης και του ταξικού αγώνα δίνοντας την εντύπωση πως αρκεί η συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία για να αλλάξουν τα πράγματα. Το τελευταίο όμως είναι ψευδαίσθηση που συνάδει με τη «συστημική λογική».

Συνάδει επίσης με την νοοτροπία  μεσο(αστικών) στρωμάτων που εκθειάζοντας τις κοινοβουλευτικές και εκλογικές διαδικασίες φαντασιώνονται, υπό την καθοδήγηση τους την πτώση της Βαστίλης. Με αυτό τον τρόπο όμως καλλιεργούν αυταπάτες συμβάλλοντας (είναι αλήθεια) με «δημιουργικό» τρόπο, -υιοθετώντας μάλιστα μια αντικαπιταλιστική φρασεολογία-, στην ανανέωση του πολιτικού συστήματος και στην αναπαραγωγή των σχέσεων κυριαρχίας.

Θανάσης Αλεξίου

Καθηγητής Κοινωνιολογίας/Πανεπιστήμιο Αιγαίο