Η ευρω-φούσκα

Αφορμή για το σημερινό σημείωμα στάθηκε η φαιδρή «διαδήλωση» (ο θεός να την κάνει) του κινήματος (ο θεός να το κάνει) «Μένουμε Ευρώπη», η οποία πραγματοποιήθηκε τις προάλλες στο Σύνταγμα και στην οποία συμμετείχαν άνθρωποι οι οποίοι ανάθεμα κι αν είχαν ξανασυμμετάσχει σε διαδήλωση ώστε να ξέρουν πώς γίνεται. Το μόνο κοινό που είχε όλος αυτός ο ετερόκλητος εσμός, υποτίθεται πως ήταν ο φόβος μήπως βγούμε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως στην ουσία ήταν ο φόβος μήπως βγούμε από την ευρωζώνη.

Αυτός ο φόβος με τον οποίο διαποτιστήκαμε τα τελευταία χρόνια, περί εξόδου μας από το ευρώ, μου θυμίζει κάπως το Holy Grail. Χάρη στις άοκνες προσπάθειες της αστικής εξουσίας και των Μέσων Μαζικής Εξαπάτησης, έχουμε αναδείξει το ευρώ σε κάτι ιερό, σαν το Άγιο Δισκοπότηρο που αναζητούσαν οι Ναΐτες. Τί είναι, όμως, στην ουσία και στην βάση του αυτό το περιλάλητο ευρώ; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Μια φορά κι έναν καιρό, μια ολιγάριθμη κάστα πολιτικών ονειρεύτηκε να υλοποιήσει το όνειρο του Καρλομάγνου: να ενωθεί η Ευρώπη σε μια ενιαία πολιτική και οικονομική οντότητα, με στόχο να γίνει η κορυφαία πολιτική και οικονομική δύναμη του πλανήτη. Τι κι αν πολλές δεκαετίες νωρίτερα ο θείος Βλαδίμηρος είχε αποδείξει ότι, μέσα σε ένα καπιταλιστικό περιβάλλον, το όραμα των «Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης» είναι ουτοπικό (Λένιν, «Άπαντα», τόμος 26, σελ. 359-363);  Μ” αυτό το όραμα στήθηκαν πρώτα η Ευρωπαϊκή Ένωση και κατόπιν η Ευρωζώνη. Μόνο που η πραγματικότητα ελάχιστες φορές αποτελεί πρόσφορο έδαφος για το κάρπισμα οραμάτων…

Γρήγορα έγινε σαφές ότι η πολιτική ενοποίηση είναι πρακτικώς αδύνατη. Εδώ μια δράκα έλληνες δεν μπορούμε να τα βρούμε μεταξύ μας και έχουμε την απαίτηση να τα βρουν ο άγγλος με τον ισπανό, ο γάλλος με τον γερμανό κι ο εσθονός με τον πολωνό; Οπότε, το βάρος έπεσε στην οικονομική ενοποίηση, μια προσπάθεια που εγκαινιάστηκε το 1992 με την συνθήκη τού Μάαστριχτ και κορυφώθηκε μια δεκαετία αργότερα με την νομισματική ενοποίηση. Η ελπίδα ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να ανταγωνιστεί στα ίσα τις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη (ουσιαστικά, τις ΗΠΑ και την Κίνα) έδειχνε να παίρνει σάρκα και οστά. Μόνο που…

Μόνο που η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε ένα σοβαρό πρόβλημα να αντιμετωπίσει: οι οικονομικοί της  «αντίπαλοι» αποτελούσαν συμπαγείς κρατικές οντότητες. Αντίθετα, οι δυο «ομόκεντροι κύκλοι» των 27 (της Ε.Ε.) και των 17 (της Ευρωζώνης) ταλαιπωρούνταν από τον πολιτικό βολονταρισμό μιας χούφτας ηγετών, οι οποίοι ξεκίνησαν με κεϋνσιανοφεντεραλιστικές ιδέες αλλά σύντομα μεταλλάχθηκαν σε ορθόδοξους νεοφιλελεύθερους. Παράλληλα, αναπτύσσονταν και «αγκάθια» από εθνικές στοχεύσεις ορισμένων χωρών, οι οποίες φιλοδοξούσαν να παίξουν ηγεμονικό ρόλο στην περιλάλητη «Ενωμένη Ευρώπη».

Έτσι, λοιπόν, όσο προχωρούσαν οι προσπάθειες για ενοποίηση, τόσο βάθαιναν τα χάσματα που χώριζαν τις χώρες τής περιφέρειας από τις ισχυρές χώρες τού κέντρου. Κι αυτές οι περιφερειακές χώρες, στην προσπάθειά τους να μη χάσουν το «Άγιο Δισκοπότηρο», βάλθηκαν να ακολουθήσουν την αναζήτησή του βασισμένες σε επίπλαστη ανάπτυξη (χαρακτηριστικώτατο παράδειγμα η Ιρλανδία). Μια ανάπτυξη βασισμένη στην κατανάλωση, τον δανεισμό και τον υδροκεφαλισμό τού τριτογενή τομέα. Και κάπως έτσι δημιουργήθηκε η «ευρω-φούσκα».

Έχουμε πει κατ” επανάληψη, τόσο εδώ όσο και στο ιστολόγιο Cogito ergo sum, ότι κάθε νόμισμα αντιπροσωπεύει και αντανακλά την οικονομική ισχύ τής χώρας του. Υπ” αυτή την έννοια, το ευρώ δεν αντιπροσωπεύει και δεν αντανακλά τίποτε. Στην ουσία, ήταν και παραμένει ένα νόμισμα «του σωλήνα», ξένο για τους χρήστες του. Ξένο ακόμα και για τους γερμανούς, τα εισοδήματα των οποίων συμπιέζονται επί δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια, παρ” ότι το νόμισμα που χρησιμοποιούν έχει αποδειχθεί εξαιρετικό εργαλείο για την αύξηση των εξαγωγών και, γενικώτερα, του πλούτου τής χώρας τους.

Τελικά, τί κατάφερε να αντιπροσωπεύσει το ευρώ, εκτός από την απογείωση της γερμανικής οικονομίας και την ανάδειξη της γερμανικής ηγεμονίας σε ολόκληρη την Ευρώπη; Για ποιό πράγμα ακριβώς πρέπει να καμαρώνουμε όσοι το χρησιμοποιούμε; Για την κατάρρευση του κοινωνικού μας κράτους; Για την οικονομική μας παρακμή; Για την μετατροπή μας σε καταναλωτές των εξαγωγικών χωρών, τα πλεονάσματα των οποίων τροφοδοτούνται ακόρεστα από τα δικά μας ελλείμματα;

Μίλησα παραπάνω για «ευρω-φούσκα». Ως απόδειξη αυτού του αφορισμού, επικαλούμαι τα περίφημα spreads. Όλες οι χώρες τής Ευρωζώνης δανείζονται και πληρώνουν σε ευρώ αλλά η Γερμανία επιβαρύνεται με επιτόκια χαμηλότερα ακόμη και από τον πληθωρισμό, η Ιταλία και η Ισπανία με κάπου 6% και η Ελλάδα… δεν βρίσκει δανεικά. Για ποιά ενοποίηση μιλάμε;

Κλείνω το σημερινό σημείωμα με μια δυσοίωνη παρατήρηση. Με το δεδομένο ότι το ευρώ έχει διαχυθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη και έχει αναδειχθεί σε αποθεματικό νόμισμα, η «ευρω-φούσκα» βρίσκεται πλέον στα χέρια και των κινέζων τραπεζιτών και των αμερικανών βιομηχάνων και των πετρελαιοπαραγωγικών κρατών. Συνεπώς, όταν έρθει η ώρα να σκάσει αυτή η φούσκα, δεν είναι απαραίτητο να σκάσει σε χέρια ευρωπαίων. Και τότε δεν θα μιλάμε πια μόνο για φούσκα αλλά για αβυσσαλέο κρατήρα, ο οποίος θα απειλεί να καταπιεί την παγκόσμια οικονομία.

Cogito ergo sum