Ευρωζώνη - Διεθνές Νομισματικό Ταμείο: Και μαζί και χώρια;

Αλ. Τσίπρας, Αν.Μέρκελ.Φρ.Ολάντ, στην πρόσφατη

συνάντησή τους στις Βρυξέλλες.

Και ξαφνικά, εκεί που η λεγόμενη «πολιτική διαπραγμάτευση» της κυβέρνησης με τους δανειστές έδειχνε να κλείνει τη συμφωνία, και μάλιστα με την κυβέρνηση συνεπικουρούμενη από τα αστικά ΜΜΕ να προβάλλει ενθουσιωδώς την άποψη μιας «τελειωμένης δουλειάς» (λεπτομέρειες έλεγαν ότι έχουν απομείνει), η συγκεκριμένη εικόνα αντιστράφηκε. Και εκεί που όλοι, και οι «μέσα» και οι «έξω», ακόμη και ο Ντάισελμπλουμ, έλεγαν ότι στο Γιούρογκρουπ στις 18 Ιούνη θα εγκριθεί η συμφωνία, ξανάρχισε η δραματοποιημένη παρουσίαση από τα αστικά ΜΜΕ της εξέλιξης των διαπραγματεύσεων, με βασικό στοιχείο την αποχώρηση του ΔΝΤ από τις Βρυξέλλες και την επίσημη ενημέρωση από μεριάς του ότι αυτή έγινε αφού πλέον η διαπραγμάτευση έχει περάσει σε πολιτικό επίπεδο. Την ίδια ώρα όμως συμπλήρωνε ότι οι συζητήσεις στο «Brussels Group», στο οποίο συμμετέχει μαζί με την Κομισιόν και την ΕΚΤ, είχαν σταματήσει εδώ και δυο βδομάδες, και ότι θα επιστρέψει όταν χρειαστεί. Ολ' αυτά εμφανίζονται ως σκλήρυνση της στάσης του ΔΝΤ απέναντι στην κυβέρνηση της Ελλάδας. Και με δεδομένο ότι η συμφωνία απαιτεί να συμφωνήσει και το ΔΝΤ αφού είναι στο πρόγραμμα χρηματοδότησης έως το 2016, τα πράγματα λένε ότι έγιναν αρκετά «σκούρα», σχεδόν «μαύρα» για την κυβέρνηση.

Το ίδιο το ΔΝΤ λέει ότι δεν έφυγε από τις διαπραγματεύσεις και θα επανέλθει, απλώς ως «τεχνικός» τάχα οργανισμός δεν μπορεί να συμμετέχει σε πολιτική διαπραγμάτευση. Το τι παιχνίδια παίζονται δεν ξέρουμε. Δεν ξέρουμε πού σταματάνε τα επικοινωνιακά τεχνάσματα «δραματοποίησης» και πού αρχίζουν οι πραγματικές αντιθέσεις. Θα επιχειρήσουμε όμως να φωτίσουμε ορισμένες πλευρές των αντιθέσεων που υπάρχουν.

Παλιές οι κόντρες...

Κόντρες του ΔΝΤ για το «ελληνικό πρόγραμμα» εμφανίζονται από το πρώτο ακόμη μνημόνιο και εστιάζονται στο ζήτημα της «βιωσιμότητας του χρέους», όπως ονόμασαν τη δυνατότητα αποπληρωμής του από την Ελλάδα, προσδιορίζοντάς το όχι μόνο ποσοτικά, αλλά και στη σχέση του με το ΑΕΠ. Αυτή η σχέση, με δεδομένη την τεράστια μείωση του ΑΕΠ λόγω καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, αποτελεί το στοιχείο που δείχνει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να το αποπληρώσει, σύμφωνα με εκτίμηση του ΔΝΤ, ακόμη και μετά το πρώτο «κούρεμα» του 2012. Από την άλλη, η Κομισιόν και η Γερμανία εκτιμούν ότι το χρέος μπορεί να αποπληρωθεί, είναι βιώσιμο.

Στην προκειμένη περίπτωση, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ συμφωνεί με το ΔΝΤ ως προς αυτή την εκτίμηση γι' αυτό και επιμένει να ζητά «αναδιάρθρωσή» του, δηλαδή τρόπους διευκόλυνσης αποπληρωμής του, ώστε να μένουν χρήματα στο κρατικό ταμείο για δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις για την ανάκαμψη του κεφαλαίου. Για τη δυνατότητα αναδιάρθρωσης του χρέους μίλησαν, όμως, και στελέχη της ΕΚΤ, όπως ο Μπ. Κερέ, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της. Ενώ η κυβέρνηση έκανε συγκεκριμένη πρόταση αναχρηματοδότησης του χρέους μέσω του μηχανισμού στήριξης ESM.

Αν εφαρμοστεί η θέση του ΔΝΤ που ζητά νέο «κούρεμα», αυτό σημαίνει καταστροφή κεφαλαίου κρατών και τραπεζών της Ευρωζώνης. Επειδή όμως Κομισιόν και ΕΚΤ δε συμφωνούν, εκφράζοντας αντιρρήσεις κρατών της Ευρωζώνης, το ΔΝΤ εστιάζει στην ανάγκη να επιταχυνθούν άμεσα οι αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις σε μια σειρά από τομείς, πρώτα απ' όλα στο Ασφαλιστικό. Διαφορετικά, ζητά από την Ευρωζώνη να εξασφαλίσει ότι αυτή θα πληρώσει τα δάνεια του ΔΝΤ στην Ελλάδα. Εδώ πρέπει επίσης να συνυπολογίζεται και η στασιμότητα στην οικονομία της Ευρωζώνης με τη στασιμότητα σε Γαλλία,Ιταλία και επιβράδυνση στη Γερμανία, που δυσκολεύει τη διαχείριση, ενώ εγκυμονεί κινδύνους για πισωγύρισμα σε κρίση. Είναι, όμως, αυτός μόνο ο πιθανός λόγος της αντιπαράθεσης δηλαδή η διαφορετική θέση για το χρέος;

Θέλουν ή δε θέλουν το ΔΝΤ οι Ευρωπαίοι;

Σύμφωνα με όσα είδαν το φως της δημοσιότητας μετά την τελευταία «πολιτική» διαπραγμάτευση, η νέα παράταση του τωρινού μνημονίου (η προηγούμενη συμφωνία, της 20ής Φλεβάρη, λήγει τέλος Ιούνη) έως το Μάρτη του 2016 ή πιο νωρίς είναι ένα ενδεχόμενο. Τον Ιούλη του 2016 λήγει και η συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα. Προκύπτει λοιπόν το ερώτημα: Υπάρχουν δυνάμεις στην Ευρωζώνη που δε θέλουν το ΔΝΤ στα πόδια τους;

Και στο παρελθόν εμφανίστηκαν ανάλογα δημοσιεύματα. Μάλιστα, υπήρξαν συζητήσεις σε επίπεδο ηγεσιών της Ευρωζώνης, σε επίπεδο υπουργών Οικονομικών, τραπεζιτών, για τη μετατροπή του χρηματοδοτικού μηχανισμού διάσωσης ESM σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, ως ένα ευρωενωσιακό μηχανισμό έξω απ' το πλαίσιο του ΔΝΤ, μαζί βεβαίως με τη δημιουργία της Τραπεζικής Ενωσης.

Η προηγούμενη κυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ προπαγάνδιζε την προοπτική αποδέσμευσης από το ΔΝΤ, την εκτίμηση ότι μπορεί να βγει στις αγορές, να δανειστεί και να αποπληρώσει το χρέος της στο ΔΝΤ. Αυτά τα συζητούσαν την περίοδο του email Χαρδούβελη. Ηταν τότε που η Κρ. Λαγκάρντ αντιπρότεινε τη δημιουργία της λεγόμενης προληπτικής πιστωτικής γραμμής, δηλαδή ενός «κουμπαρά» αν χρειαζόταν χρηματοδότηση που θα εξαρτιόταν από την πορεία ανάκαμψης της οικονομίας. Τότε ήταν που η Γερμανία πρόβαλλε αντιρρήσεις στο ενδεχόμενο αποδέσμευσης του ΔΝΤ, θέση που επαναλαμβάνει και σήμερα.

Οι διεργασίες αυτές κατά πάσα πιθανότητα συνδέονται και με τις συζητήσεις για τη «νέα Ευρωζώνη» που σχεδιάζουν Γερμανοί - Γάλλοι και θα συζητήσουν στη Σύνοδο Κορυφής του Ιούνη, δηλαδή παραπέρα ενοποίηση της οικονομίας με βάση την ενιαία αγορά αξιοποιώντας και την εμπειρία διαχείρισης της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, που σημαίνει δημιουργία θεσμών παραπέρα «πολιτικής ενοποίησης» (Κοινοβούλιο Ευρωζώνης μέσα στην Ευρωβουλή, ισχυροποίηση της δράσης του Γιούρογκρουπ και του προέδρου του, που θα λειτουργεί ως «υπουργός Οικονομικών της Ευρωζώνης» κ.λπ.).

Καβγάδες για το "πάπλωμα"

Οι αντιθέσεις ΔΝΤ - Ευρωζώνης σηματοδοτούν ανταγωνισμούς ΗΠΑ - Γερμανίας. Που έχουν σχέση με το αν θα έχουν την πρωτοκαθεδρία στην Ευρώπη οι ΗΠΑ ή η Γερμανία, ενώ φαίνεται ότι στοιχείο των ανταγωνισμών τους αποτελεί η Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων.

Σε άρθρο του «Κυριακάτικου Ριζοσπάστη» 30 - 31/5/2015, γράφαμε ότι «προκύπτουν εύλογα ερωτήματα, παρακολουθώντας τη δραματοποίηση των διαπραγματεύσεων των τελευταίων βδομάδων που συνοδεύεται από εκβιασμούς, απειλές, αρνητικές χαοτικές προβλέψεις, τις κόντρες της συγκυβέρνησης με τους δανειστές, τη Γερμανία αλλά και το ΔΝΤ (που από σύμμαχος, όπως παρουσιαζόταν από την κυβέρνηση, τελευταία φαίνεται να κρατάει σκληρή στάση). Είναι δυνατόν να μιλάμε για το ενδεχόμενο η Ελλάδα να οδηγηθεί στη χρεοκοπία, μόνο και μόνο για τους συντελεστές ΦΠΑ; Είναι δυνατόν να προκαλείται μέχρι η παρέμβαση Ομπάμα, να γίνεται αντικείμενο συζήτησης στη Σύνοδο υπουργών Οικονομίας των "G7" το αν θα περικοπούν οι επικουρικές τώρα ή αργότερα; Το τι συζητάνε δεν μπορούμε να το ξέρουμε, πάντως κανείς δεν μπορεί να μη σκεφτεί αν στην ατζέντα των συζητήσεων βρίσκονται μια σειρά ζητήματα που αφορούν στην πραγματικότητα τα διάφορα αντιτιθέμενα σχέδια επενδυτικών συνεργασιών ανάμεσα σε ελληνικούς και ξένους επιχειρηματικούς ομίλους. Για παράδειγμα, τα επενδυτικά σχέδια για την "αξιοποίηση" υποδομών (λιμανιών, αεροδρομίων, οδικών αξόνων κ.λπ.), στον τομέα της Ενέργειας, την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας κ.λπ. Επενδυτικά σχέδια που είναι προϋπόθεση για να μπορέσει να προχωρήσει η περίφημη ανάκαμψη. Δεν μπορεί να μη σκεφτεί κανείς τις συζητήσεις που διεξάγονται αυτή τη στιγμή σε επίπεδο Ευρωζώνης, σε σχέση με το μέλλον της, την προοπτική της λεγόμενης πολιτικής ενοποίησης, με στόχο την αντιμετώπιση της οικονομικής ύφεσης. Δεν μπορεί, επίσης, κανείς να μη σκεφτεί την όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, σε ένα τόξο από την Ουκρανία και την ΠΓΔΜ μέχρι τη Μ. Ανατολή και τη Β. Αφρική. Ολα αυτά, ακόμα και αν δεν ομολογούνται, επιδρούν καθοριστικά στην πορεία της διαπραγμάτευσης, στο χαρακτήρα του συμβιβασμού». Εχουν τη σημασία τους αυτές οι επισημάνσεις και ισχύουν στο ακέραιο, σύμφωνα τουλάχιστον με τη στάση και την τακτική του ΔΝΤ.

Και η "μεγάλη εικόνα"

Βεβαίως, για όλα τα παραπάνω δεν μπορεί κανείς να μην σκεφτεί ότι εξελίσσονται σε μια περίοδο που δυναμώνει η παγκόσμια παρέμβαση των ΗΠΑ για δημιουργία μεγάλων ζωνών ελεύθερου εμπορίου, όπως αυτή του Ειρηνικού, που απαντά στους ανταγωνισμούς τόσο με την Κίνα όσο και με τους BRICS και στη Νοτιοανατολική Ασία και στη Λατινική Αμερική. Δυναμώνουν όπως και άλλες παρεμβάσεις. Ετσι, έχουμε τη δημιουργία της Ευρασιατικής Ενωσης από τη Ρωσία, τη δημιουργία της Τράπεζας των BRICS κόντρα στην Ασιατική Τράπεζα όπου κάνουν κουμάντο ΗΠΑ - Ιαπωνία, της Ασιατικής Τράπεζας Ανάπτυξης που οργανώθηκε με πρωτοβουλία της Κίνας κόντρα στην Παγκόσμια Τράπεζα, την τελευταία Σύνοδο των ASEAN που αποφάσισαν μέτρα παραπέρα ενοποίησής τους ως «κέντρο» (εδώ έκανε στη συνέχεια παρέμβαση η ΕΕ για συμφωνίες με τα κράτη - μέλη τους), τη Σύνοδο Νότιας Ασίας - Αφρικής με μεγάλα επενδυτικά προγράμματα, τη Σύνοδο ΕΕ - Ανατολικής Ευρώπης με κράτη από την πρώην ΕΣΣΔ, ή τη Σύνοδο ΕΕ - CELAC (διακρατική καπιταλιστική ένωση της Λατινικής Αμερικής). Και αυτές οι εξελίξεις αποκαλύπτουν την ολοένα πιο εντατική προσπάθεια δημιουργίας καπιταλιστικών συνασπισμών σε όφελος των μονοπωλίων και για τη δημιουργία δυνατοτήτων να αντεπεξέλθουν στην αρένα της παγκόσμιας οικονομίας, στους οξύτατους ανταγωνισμούς για τα μερίδια και την αλληλοϋπονόμευση των ανταγωνιστών, πραγματικότητα που εντείνει και η καπιταλιστική οικονομική κρίση. Ολ' αυτά επίσης αποτελούν μέρος του καμβά της παγκόσμιας οικονομίας μέσα στην οποία εξελίσσονται οι αντιθέσεις ΔΝΤ - Ευρωζώνης.

Ολ' αυτά όμως πονοκεφαλιάζουν τους καπιταλιστές. Για την εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα στη χώρα μας, ένας είναι ο δρόμος. Αυτός της οργάνωσης της κοινωνικής λαϊκής συμμαχίας, της διεκδίκησης της κάλυψης των απωλειών τους, της κατάργησης των αντεργατικών, αντιλαϊκών νόμων, της διεκδίκησης κάλυψης όλων των σύγχρονων αναγκών τους, σε ρήξη με την ΕΕ, το κεφάλαιο, την εξουσία τους.

Ι.