Ο Οχτώβρης που συγκλόνισε τον κόσμο

Εφοδος στα χειμερινά ανάκτορα

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης του Οχτώβρη του 1917 (Νοέμβρης με το σημερινό ημερολόγιο) στη Ρωσία.

Εκατό χρόνια από εκείνον τον Οχτώβρη, που στην κυριολεξία συγκλόνισε τον κόσμο και έβαλε τη σφραγίδα του σε όλο τον 20ό αιώνα και στην πορεία εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Μετά από την Κομμούνα του Παρισιού, η Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση έφερε για πρώτη φορά την εργατική τάξη νικηφόρα στην εξουσία. Τσακίστηκε ο κρατικός μηχανισμός της αστικής τάξης και του τσαρισμού, καταργήθηκε η καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και τέθηκαν οι βάσεις για την οικοδόμηση των σοσιαλιστικών - πρώιμων κομμουνιστικών - σχέσεων παραγωγής. Αμεσο αποτέλεσμα της Οχτωβριανής Επανάστασης υπήρξε η δημιουργία της Σοβιετικής Ρωσίας και, στη συνέχεια, της Ενωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ), του πρώτου εργατικού κράτους στον κόσμο. Η επανάσταση, με τα ιστορικά δεδομένα της εποχής, έλυσε προβλήματα των εργαζομένων, πραγματοποίησε τεράστια βήματα στην άνοδο του επιπέδου της λαϊκής ευημερίας.

Οι κατακτήσεις για τους εργαζόμενους στην ΕΣΣΔ ήταν πρωτόγνωρες: Ηδη από το 1918 κατοχυρώθηκε η 8ωρη εργάσιμη μέρα, ενώ το 1956 πάρθηκε απόφαση από το προεδρείο του Ανώτατου Σοβιέτ για τη γενική καθιέρωση 7ωρης εργάσιμης μέρας και 6ωρης για ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων. Η εργαζόμενη γυναίκα βγήκε στο προσκήνιο της Ιστορίας και της κοινωνικής δράσης, κόντρα στις προλήψεις αιώνων. Το πρώτο Συμβούλιο των Λαϊκών Επιτρόπων είχε στη σύνθεσή του την Αλεξάνδρα Κολοντάι (πρώτη γυναίκα υπουργό στον κόσμο).

Από τις πρώτες μέρες της, η σοβιετική εξουσία αξιοποίησε τον συσσωρευμένο πλούτο που αφαίρεσε από τους καπιταλιστές για την ικανοποίηση των αναγκών της εργατικής τάξης σε Παιδεία, Υγεία, αντιμετώπιση άμεσων αναγκών, ανάπαυση κ.ά. Αυτά συνέβησαν στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της εποχής και σε αφάνταστα δύσκολο περιβάλλον, αφού τα πρώτα χρόνια είχε ν' αντιμετωπίσει τις καταστροφές του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, του εμφυλίου και της ιμπεριαλιστικής επέμβασης που ακολούθησε από 14 καπιταλιστικά κράτη.

Με το στερέωμα της σοβιετικής εξουσίας και τη δημιουργία των βάσεων της σοσιαλιστικής οικονομίας (κοινωνική ιδιοκτησία και Κεντρικός Σχεδιασμός), δόθηκε η δυνατότητα για την παραπέρα ικανοποίηση των εργατικών - λαϊκών αναγκών σε τομείς όπως: Λαϊκή κατοικία, Κοινωνική Ασφάλιση, Υγεία, μόρφωση, Πολιτισμό και ελεύθερο χρόνο. Η σοβιετική οικονομία στη δεκαετία του 1930 πέτυχε τη ραγδαία εκβιομηχάνιση και τον πολλαπλασιασμό της παραγωγής, τη στιγμή που η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία κατακρημνιζόταν στην οικονομική κρίση, που είχε ξεκινήσει με το κραχ του 1929 και συνεχίστηκε στη δεκαετία του 1930.

Η σοβιετική εξουσία είχε ν' αντιμετωπίσει τεράστια προβλήματα, όπως την ανισομετρία και την καθυστέρηση στην ανάπτυξη και στο επίπεδο του πολιτισμού που κληρονόμησε από την τσαρική Ρωσία. Ενδεικτικά και μόνο, ο αναλφαβητισμός άγγιζε το 70% του πληθυσμού, ενώ στις αγροτικές περιοχές ξεπερνούσε ακόμα και το 90%. Με κινητοποίηση όλων των δυνάμεων, επιτεύχθηκε τεράστια μείωσή του σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Ετσι, το 1926, οι εγγράμματοι ενήλικες ήταν στις πόλεις 80,9% και στον αγροτικό πληθυσμό 50,6% (πλήρης εξάλειψη του αναλφαβητισμού επιτεύχθηκε το 1959).

Η νίκη της Οχτωβριανής Επανάστασης αποτέλεσε αφετηρία και πανηγυρική επιβεβαίωση της δυνατότητας (με δεδομένη την καθυστέρηση και την ανισομετρία στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων στη Ρωσία της εποχής) του περάσματος μιας συγκεκριμένης χώρας από τον καπιταλισμό στο νέο, ανώτερο κοινωνικοοικονομικό σχηματισμό. Σημειώθηκαν τα πρώτα βήματα στο έδαφος της πρώτης ανώριμης και ασταθούς ακόμα φάσης του κομμουνισμού - το σοσιαλισμό. Σήμερα, βέβαια, οι αντικειμενικές προϋποθέσεις για το πέρασμα στο σοσιαλισμό, όσον αφορά την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, είναι πολύ πιο ώριμες συγκριτικά με την εποχή της Οχτωβριανής Επανάστασης.

Η νίκη της Οχτωβριανής Επανάστασης απέδειξε ότι η εργατική τάξη, ως η μοναδική πρωτοπόρα τάξη, μπορεί ν' απελευθερώσει όχι μόνο τον εαυτό της από την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, αλλά και όλες τις καταπιεσμένες κοινωνικές δυνάμεις, με την οικοδόμηση του εργατικού - σοσιαλιστικού κράτους. Ο Οχτώβρης του 1917 έδειξε, ταυτόχρονα, τον αναντικατάστατο ρόλο του καθοδηγητικού παράγοντα της σοσιαλιστικής επανάστασης, του Κομμουνιστικού Κόμματος, και την τεράστια δύναμη του προλεταριακού διεθνισμού.

Το παράδειγμα της Οχτωβριανής Επανάστασης ενέπνευσε τους εργάτες σε όλο τον κόσμο, καθώς και πρωτοπόρους διανοούμενους που τάχτηκαν με το μέρος της. Ενέπνευσε την επαναστατική δράση και έδωσε ώθηση στο να ιδρυθούν Κομμουνιστικά Κόμματα σε όλο τον κόσμο, ενώ το 1919 ιδρύθηκε η Κομμουνιστική Διεθνής.

Η ΕΣΣΔ και ο Κόκκινος Στρατός κατάφεραν να συντρίψουν τη ναζιστική Γερμανία κατά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Γεγονός που, επίσης, καταδεικνύει πως οι εργαζόμενοι της ΕΣΣΔ, με τα πάνω από 20.000.000 νεκρούς, υπεράσπισαν όχι μόνο μια εδαφική επικράτεια, αλλά το σοσιαλισμό, το αποτέλεσμα του Οχτώβρη. Η ίδια η νίκη του Κόκκινου Στρατού βασίστηκε στα πλεονεκτήματα του Κεντρικού Σχεδιασμού, στην ίδια τη σοσιαλιστική παραγωγή.

Η ΕΣΣΔ τη στιγμή της διάλυσής της, το 1991, καταλάμβανε στη γήινη σφαίρα έκταση 22.402.200 τετραγωνικά χιλιόμετρα, όπου κατοικούσε πληθυσμός 293 εκατομμυρίων. Ο Οχτώβρης του 1917 και η διαδικασία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης απέδειξαν για πρώτη φορά στην Ιστορία πως οι εργαζόμενοι μπορούν να παράγουν πλούτο, να δημιουργούν και να ευημερούν δίχως καπιταλιστές. Ταυτόχρονα, το ίδιο το γεγονός της ανατροπής του σοσιαλισμού και της καπιταλιστικής παλινόρθωσης σήμερα έχει αρνητική επίδραση στη ζωή και στις συνειδήσεις των λαϊκών μαζών σε όλο τον κόσμο.

Η επίδραση του αρνητικού αποτελέσματος στην κοινωνική συνείδηση συνεπικουρείται και από την τεράστια συνειδητή πολεμική των αστών να διαστρεβλώσουν το χαρακτήρα της αντεπανάστασης, τα πραγματικά αίτιά της, καθώς και το κοινωνικοπολιτικό περιεχόμενο της σοσιαλιστικής επανάστασης. Σε αυτό το αρνητικό ιδεολογικό - πολιτικό έδαφος, ανθίζουν όλων των ειδών οι οπορτουνιστικές ερμηνείες, που εξίσου αποπροσανατολίζουν και καλλιεργούν την απογοήτευση, την ηττοπάθεια, τον μηδενισμό.

Η Οχτωβριανή Επανάσταση και το αποτέλεσμά της, η ΕΣΣΔ, αποτέλεσαν ένα σημαντικό βήμα στον ιστορικό χρόνο που δεν ολοκληρώθηκε. Αυτό, όμως, δεν αναστέλλει την ιστορική κίνηση.

Το χρονικό του Γενάρη του 1917

Η διάλυση της εργατικής διαδήλωσης του Γενάρη

μπροστά στο θέατρο Μπολσόι στη Μόσχα,

Γ. Σαβίτσκι, σχέδιο 1917

Στην αρχή του 1917 ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος διάνυε ήδη την 130ή βδομάδα του. Τα 3 χρόνια ασταμάτητων μαχών και φρίκης χωρίς αποτέλεσμα δεν άφηναν κανέναν ασυγκίνητο. Ολο και περισσότερος κόσμος αντιτασσόταν με διάφορες μορφές στον πόλεμο. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 1916 πάνω από 1,5 εκατομμύριο Ρώσοι στρατιώτες λιποτάκτησαν.

Την κατάσταση για την εργατική τάξη και τους άλλους εργαζόμενους χειροτέρευε ο σκληρός χειμώνας, ο οποίος, σε συνδυασμό με τον πόλεμο, οδηγούσε σε άνοδο των τιμών και σ' ελλείψεις προϊόντων. Ολα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα την άνοδο των διαθέσεων των μαζών ενάντια στην τσαρική εξουσία. Η τελευταία, όσο και αν προσπαθούσε πότε με το καρότο και πότε με το μαστίγιο, δεν μπορούσε να εμποδίσει την ανάπτυξη μαζικών εκδηλώσεων εναντίον της. Ο τσαρισμός σκεφτόταν ακόμα και πιθανή συνθηκολόγηση στον πόλεμο με την υπογραφή μονομερούς ειρήνης, ώστε απερίσπαστος να καταπνίξει το επαναστατικό κίνημα που διαφαινόταν ότι θα ξεσπάσει. Στις 19 (6) του Γενάρη ο Τσάρος Νικόλαος Β΄ διέταξε την αναβολή των εργασιών της Κρατικής Δούμας μέχρι τις 27 (14) του Φλεβάρη.

Σε αυτές τις συνθήκες, μεγάλωσε απότομα η μαζική κινητοποίηση του προλεταριάτου. Συνολικά, μόνο το Γενάρη απέργησαν 270.000 εργάτες, από τους οποίους 177.000 στην Πετρούπολη. Το Κόμμα των Μπολσεβίκων, το οποίο ήταν στην παρανομία, βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του αγώνα. Σε αυτήν την ιστορική στιγμή αποδείχτηκε πόσο σημαντική παρακαταθήκη ήταν η στάση του ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και υπέρ της μετατροπής του σε ένοπλη ταξική αναμέτρηση για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση της εργατικής εξουσίας. Παρά τις σκληρές διώξεις και την τρομοκρατία, οι μπολσεβίκοι κατόρθωσαν ν' ανασυγκροτήσουν τις Οργανώσεις τους σε όλη τη χώρα.

Με πρωτοβουλία των μπολσεβίκων, στις 22 (9) του Γενάρη, στη 12η επέτειο της «Ματωμένης Κυριακής» του 1905, οπότε και κατεστάλη άγρια η εργατική διαδήλωση στην Πετρούπολη, οι εργάτες της Πετρούπολης και της Μόσχας προχώρησαν σε απεργία και σε μαζικές μαχητικές διαδηλώσεις. Στη Μόσχα πάνω από 30.000 εργάτες συμμετείχαν στην απεργία και στη διαδήλωση. Στην Πετρούπολη πήραν μέρος περίπου 145.000 εργάτες, καθιστώντας αυτήν τη διαδήλωση τη μεγαλύτερη που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ανάλογες διαδηλώσεις εργατών έγιναν και σε πολλές άλλες πόλεις της χώρας.

Ταυτόχρονα, με την άνοδο του εργατικού κινήματος, παρατηρήθηκε άνοδος της μαζικής δραστηριότητας της φτωχής αγροτιάς και των καταπιεζόμενων από την τσαρική απολυταρχία εθνοτήτων. Η θύελλα ερχόταν να συνταράξει τη Ρωσία.

Θ. Λ.