Ο ΣΥΡΙΖΑ για την "Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία" στην Υγεία - Πρόνοια

Την τελευταία περίοδο έχει επανέρθει στην επικαιρότητα το ζήτημα της «Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΚΑΛΟ)», με το Τμήμα Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ να διοργανώνει ημερίδα με θέμα: «Κοινωνική Οικονομία: Απάντηση στην κρίση. Παίρνουμε τη ζωή στα χέρια μας, δημιουργούμε τις δικές μας δουλειές», και να παίρνουν τη σκυτάλη οι τοπικές του οργανώσεις.

Η ΚΑΛΟ αποτελεί στρατηγικό στόχο της ΕΕ, με τις βασικές κατευθύνσεις της να έχουν διατυπωθεί αρκετά χρόνια πριν. Το 1998 στην «Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση» αναφερόταν:

«Η Κοινωνική Οικονομία ή ο τρίτος τομέας της οικονομίας περιλαμβάνει τις οικονομικές δραστηριότητες μιας σειράς μη κερδοσκοπικών οργανώσεων, όπως συνεταιριστικές επιχειρήσεις, εθελοντικές οργανώσεις, ενώσεις, ιδρύματα (...) Αυτές οι δραστηριότητες εκτείνονται σε ένα ευρύ φάσμα από τις κοινωνικές υπηρεσίες, τη φροντίδα για την υγεία, την παιδεία, την κατοικία, τον πολιτισμό, μέχρι την απασχόληση και την εργασία (...) Δεν υπάγονται ούτε στο δημόσιο ούτε στον ιδιωτικό τομέα (...) Μέσω των οργανισμών Κοινωνικής Οικονομίας βρίσκονται δυναμικές λύσεις στα προβλήματα της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού (...) ενισχύεται η κοινωνική συνοχή».

Μετέπειτα οι κατευθύνσεις αυτές εμπλουτίστηκαν και εξειδικεύτηκαν, ανάλογα με την πορεία της καπιταλιστικής οικονομίας και τις κάθε φορά ανάγκες του κεφαλαίου, και αποτυπώθηκαν σε σειρά κειμένων όπως: Στρατηγική για την Κοινωνική Ενταξη και την Κοινωνική Προστασία (2006 - 2008 / 2008 - 2011), Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού (2010/2015), «ΕΥΡΩΠΗ 2020», «ΥΓΕΙΑ 2014 - 2020» κ.ά.

Η συμφωνία του ΣΥΡΙΖΑ με τις πολιτικές κατευθύνσεις της ΕΕ για την ΚΑΛΟ αποτυπώνεται και στο σχετικό κείμενο θέσεων της «Ομάδας για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία» του Τμήματός του για την Οικονομική Πολιτική, αλλά και σε παρεμβάσεις του ίδιου του πρωθυπουργού, της αρμόδιας υπουργού, Θ. Φωτίου, και άλλων κυβερνητικών στελεχών.

Κοινή συνιστώσα όλων αυτών των παρεμβάσεων είναι ότι προβάλλουν την ΚΑΛΟ ως «ένα διαφορετικό μοντέλο οργάνωσης της παραγωγής», το οποίο ως «βασικός πυλώνας για την ανάπτυξη και την παραγωγική ανασυγκρότηση τη χώρας» θα αποτελέσει «απάντηση στην κρίση».

Ουσιαστικά, πρόκειται για μία εναλλακτική μορφή καπιταλιστικής διαχείρισης, στον αντίποδα της νεοφιλελεύθερης, μέσω της οποίας δήθεν θα αντιμετωπιστούν τα οξυμένα λαϊκά προβλήματα, όπως η ανεργία, τα προβλήματα στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, στην Κοινωνική Προστασία, στην Εκπαίδευση κ.λπ. Αξιοποιούν την ΚΑΛΟ για να «ντύσουν» τον καπιταλισμό με «φιλολαϊκό κοστούμι» και γι' αυτό χρησιμοποιούν τους όρους «κοινωνική» και «αλληλέγγυα», όπως και τη σύντμηση «ΚΑΛΟ», που έχουν ένα θετικό, φιλολαϊκό πρόσημο. Πρόκειται στην κυριολεξία γι' αυτό που λέει ο λαός «απέξω κούκλα και από μέσα πανούκλα».

Η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, όπως και οι προηγούμενες, χρησιμοποιεί την ΚΑΛΟ ως εργαλείο για τη στήριξη της καπιταλιστικής οικονομίας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η συζήτηση και τα μέτρα για την προώθησή της γίνονται την ώρα που η κυβέρνηση συνεχίζει με αμείωτη ένταση την αντιλαϊκή της πολιτική, τσακίζοντας κυριολεκτικά το σύνολο των λαϊκών δικαιωμάτων, επιδεινώνοντας τους όρους ζωής, οδηγώντας σε σχετική και απόλυτη φτωχοποίηση ένα όλο και μεγαλύτερο μέρος των εργαζομένων, των μικροεπαγγελματιών, των συνταξιούχων, των νέων και των γυναικών.

Η κυβέρνηση, χωρίς φυσικά να κινείται «ρούπι» από τους αντιλαϊκούς της στόχους, στο πλαίσιο της ενίσχυσης της «κοινωνικής συνοχής», όπως λέει, θέτει ως βασική της προτεραιότητα μια ορισμένη διαχείριση των πιο οξυμένων κοινωνικών προβλημάτων, με την εφαρμογή δράσεων που εντάσσονται στην ΚΑΛΟ και με το ελάχιστο κόστος για το κράτος, αφού η χρηματοδότησή τους εξαρτάται κατά ένα μεγάλο μέρος από ευρωενωσιακά προγράμματα αλλά και από φιλανθρωπικές δωρεές και εράνους.

Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις

Βασικό εργαλείο για την προώθηση της ΚΑΛΟ αποτελούν οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚΟΙΝΣΕΠ) ή «Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί».

Στην Ελλάδα το θεσμικό πλαίσιο για τη δημιουργία τέτοιων επιχειρήσεων ψηφίστηκε το 2011 (Νόμος 4019/2011). Στη βάση αυτού του νόμου, σύμφωνα με τα στοιχεία της κυβέρνησης, έχουν δημιουργηθεί μέχρι σήμερα περίπου 1.070 ΚΟΙΝΣΕΠ, από τις οποίες «ενεργές» είναι οι 800.

Ο «κοινωνικός χαρακτήρας» των ΚΟΙΝΣΕΠ αποδίδεται στο ότι η δραστηριότητά τους αφορά την παραγωγή προϊόντων ή την παροχή υπηρεσιών κοινωνικού - προνοιακού χαρακτήρα, κατά κύριο λόγο για τις λεγόμενες«ευάλωτες - ευπαθείς πληθυσμιακές ομάδες» (μακροχρόνια άνεργοι, γυναίκες, νέοι, άνθρωποι που ζουν κάτω ή κοντά στα όρια της φτώχειας, ΑμεΑ, μοναχικοί ηλικιωμένοι, χρόνιοι πάσχοντες κ.ά.), και στη δημιουργία «θέσεων απασχόλησης» ανέργων που ανήκουν στην πλειονότητά τους σε αυτές τις ομάδες.

Σύμφωνα με τον νόμο 4019/2011, ανάλογα με τον ειδικότερο σκοπό τους, τις ΚΟΙΝΣΕΠ τις διακρίνουν στις εξής κατηγορίες:

1. «Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Ενταξης». Αφορούν στην «ένταξη στην οικονομική και κοινωνική ζωή» των ατόμων με σωματική, ψυχική, νοητική αναπηρία, εξαρτημένων ή απεξαρτημένων από ουσίες, οροθετικών, αποφυλακισμένων, ανήλικων παραβατών. Το 40% των εργαζομένων σε αυτές τις επιχειρήσεις πρέπει υποχρεωτικά να ανήκει σε αυτές τις πληθυσμιακές ομάδες.

2. «Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Κοινωνικής Φροντίδας». Αφορούν στην παραγωγή και παροχή προϊόντων και υπηρεσιών κοινωνικού προνοιακού χαρακτήρα σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού, όπως ηλικιωμένοι, βρέφη, παιδιά, άτομα με αναπηρία, άτομα με χρόνιες παθήσεις.

3. «Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Συλλογικού και Παραγωγικού Σκοπού». Αφορούν στην παραγωγή προϊόντων και παροχή υπηρεσιών για τις ανάγκες του συνολικού πληθυσμού σε τομείς όπως Εκπαίδευση, Υγεία, Πολιτισμός, Περιβάλλον, αξιοποίηση τοπικών προϊόντων.

Ο χαρακτήρας και το περιεχόμενο των ΚΟΙΝΣΕΠ προσδιορίζεται ως εξής στη στρατηγική της ΕΕ¹:

«(...) Αναδύεται μια νέα μορφή επιχείρησης, η κοινωνική επιχείρηση (...) Η ιδιαιτερότητά της σε σχέση με την κλασική είναι ότι συνδυάζει επιχειρηματικό πνεύμα και κοινωνικό σκοπό (...) Χαρακτηρίζεται από ηθικά και συναισθηματικά στοιχεία, λειτουργεί για την παραγωγή υπηρεσιών που προορίζονται κυρίως για μειονεκτικά πληθυσμιακά στρώματα (...) Απασχολεί τα ασθενέστερα στρώματα της κοινωνίας (...)».

Δηλαδή, οι ΚΟΙΝΣΕΠ προβάλλονται ως επιχειρήσεις «με κοινωνικό χαρακτήρα», σε αντιδιαστολή με τις «κλασικές καπιταλιστικές επιχειρήσεις», που δρουν και λειτουργούν με αποκλειστικό σκοπό το κέρδος.

Επιχειρείται να καλλιεργηθεί η αντίληψη ότι υπάρχει η δυνατότητα, εντός των πλαισίων της καπιταλιστικής οικονομίας, να λειτουργούν επιχειρήσεις με κριτήριο την κάλυψη των λαϊκών - κοινωνικών αναγκών και όχι την κερδοφορία, ότι υπάρχει «καλός και κακός» καπιταλισμός, «ηθικός και ανήθικος», τον οποίο ο λαός όχι μόνο πρέπει να αποδεχτεί, αλλά να τον δημιουργήσει κιόλας.

Ουσιαστικά, οι ΚΟΙΝΣΕΠ αποτελούν ένα είδος επιχειρήσεων, μια μορφή συγκαλυμμένης επιχειρηματικής δραστηριότητας που όχι μόνο δε λειτουργούν εκτός των πλαισίων και των νομοτελειών της καπιταλιστικής οικονομίας (δε θα μπορούσε άλλωστε να συμβεί κάτι τέτοιο), αλλά, αντίθετα, αποτελούν βασικά εργαλεία στήριξής της με πολλαπλούς τρόπους.

Το κυνήγι του μέγιστου δυνατού κέρδους, στο πλαίσιο του οξυμένου ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, είναι όρος επιβίωσης για οποιαδήποτε επιχείρηση στον καπιταλισμό. Το κέρδος προκύπτει μέσα από την ολοένα και εντεινόμενη εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης. Εξω από αυτές τις νομοτέλειες δεν μπορεί να ξεφύγει καμία επιχείρηση που δρα στο έδαφος του καπιταλισμού. Αυτό ισχύει και για τις συνεταιριστικές επιχειρήσεις, οι οποίες, στο έδαφος των προαναφερόμενων νομοτελειών, είτε δε θα καταφέρουν να επιβιώσουν είτε θα μετατραπούν σε αμιγώς καπιταλιστικές επιχειρήσεις.

Η ΚΑΛΟ και το νέο μοντέλο του "κοινωνικού κράτους"

Ιδιαίτερη έμφαση για την εφαρμογή της ΚΑΛΟ δίνεται στον τομέα της Υγείας και της Πρόνοιας, στον οποίο άλλωστε έχουν εδώ και χρόνια αναπτυχθεί τέτοιου είδους δραστηριότητες. Για παράδειγμα, μέσω της Τοπικής Διοίκησης και με όχημα τις ΚΟΙΝΣΕΠ, οι άνεργοι, οι απολυμένοι, οι περιστασιακά εργαζόμενοι των ολιγόμηνων συμβάσεων αναλαμβάνουν οι ίδιοι την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, αναγκαστικά υποβαθμισμένων, λόγω λειψής χρηματοδότησης για στελέχωση, εξοπλισμό κ.λπ., π.χ. παιδικοί σταθμοί, φροντίδα ηλικιωμένων, απασχόληση παιδιών. Επίσης, η πλειάδα των κοινωνικών ιατρείων, φαρμακείων και άλλων αντίστοιχων δομών που λειτουργούσαν και λειτουργούν στο πλαίσιο των δήμων μέσω ΚΟΙΝΣΕΠ ή ΜΚΟ.

Στα υλικά της πρόσφατης ημερίδας του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρεται:

«Η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία προσπαθεί να καλύψει κενούς χώρους που αφορούν μεγάλα τμήματα ζήτησης αγαθών και υπηρεσιών, συνήθως κοινωνικού χαρακτήρα, των οποίων η παραγωγή κρίνεται ασύμφορη από τους μηχανισμούς της ελεύθερης αγοράς, η δε παροχή από το κράτος ανέφικτη».

Ομολογείται, δηλαδή, ανοιχτά ότι η ΚΑΛΟ έχει ως αποστολή να υποκαταστήσει κατά ένα μέρος την ευθύνη του κράτους να παρέχει κοινωνικές υπηρεσίες, αφού πρέπει απαρέγκλιτα να υλοποιείται η πολιτική περικοπών των κρατικών δαπανών, για να στηρίζονται η επιχειρηματική δράση, η ανταγωνιστικότητα, και αφού ο ιδιωτικός τομέας δεν επενδύει γενικευμένα σε τέτοιου είδους υπηρεσίες, όσο δεν εξασφαλίζει υψηλή κερδοφορία.

Η αρμόδια υπουργός, Θ. Φωτίου, σε συνέντευξή της («Εποχή», 28/2/2016) ανέφερε: «(...) Οι ιδιώτες (εννοεί τις προσφορές αλληλεγγύης των εργαζομένων ή τις δωρεές επιχειρηματικών ομίλων) θα χρηματοδοτούν και το κράτος θα έχει την επίβλεψη εφαρμογής αυτών των δράσεων (...)».

Για παράδειγμα, η διανομή σχολικών γευμάτων σε 3.000 μαθητές 18 σχολείων της Αττικής από τις φτωχές περιοχές (π.χ. Πέραμα), τα οποία μαγειρεύονται και διανέμονται μέσω 3 ΚΟΙΝΣΕΠ («Κλίμαξ», «Ευ-ζην», «Αθηνά - Ελπίς») και χρηματοδοτούνται από δωρεές που κατατίθενται σε λογαριασμό της Εθνικής Τράπεζας, που δημιουργήθηκε γι' αυτόν τον σκοπό. Είναι χαρακτηριστικά και συνάμα προκλητικά τα όσα είπε σχετικά η Θ. Φωτίου: «Για 600.000 μαθητές Δημοτικού που ανήκουν στις πιο φτωχές περιοχές χρειαζόμαστε 60 με 70 εκατ. ευρώ. Δεν τα έχουμε. Γι' αυτό κάναμε την πλατφόρμα act4Greece στην Εθνική Τράπεζα, όπου προσπαθούμε να συγκεντρώσουμε δωρεές για τη χρηματοδότησή του».

Αυτή είναι επίσημη κρατική επαιτεία για να ασκήσει «κοινωνική πολιτική» η κυβέρνηση, αποκρύπτοντας φυσικά ότι η πολιτική στήριξης της καπιταλιστικής οικονομίας για την ανάκαμψη των κερδών των ομίλων περιορίζει στο ελάχιστο τη στήριξη τέτοιων μέτρων από το κράτος, όπως π.χ. η καθολική σίτιση των μαθητών των λαϊκών οικογενειών.

Ετσι, το κράτος ενισχύει τον επιτελικό ρόλο του στην οργάνωση τέτοιων υπηρεσιών, θέτοντας το θεσμικό πλαίσιο, όμως το ίδιο απαλλάσσεται σε μεγάλο βαθμό από το να χρηματοδοτεί και να λειτουργεί ακόμα κι αυτό το σημερινό ανεπαρκέστατο επίπεδο προνοιακών υπηρεσιών, πολύ δε περισσότερο να αναπτύσσει δωρεάν προνοιακές και κοινωνικές υπηρεσίες για όλους. Δηλαδή, η κρατική ευθύνη περιορίζεται στην εποπτεία, στον έλεγχο και την παρακολούθηση αυτών των δράσεων.

Αυτό είναι το νέο «μοντέλο του κοινωνικού κράτους», που υπηρετεί τις σύγχρονες ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας, βασικός πυλώνας του οποίου είναι τα ληξιπρόθεσμα προγράμματα υποβαθμισμένων παροχών των ΚΟΙΝΣΕΠ και των ΜΚΟ, ο εθελοντισμός και η φιλανθρωπία. Αυτό το «μοντέλο του κοινωνικού κράτους» δεν αφορά αποκλειστικά την περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης, αλλά και μετά από αυτήν.

Ενσωμάτωση του λαού στην αντιλαϊκή πολιτική

Ο ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει για την ΚΑΛΟ: «Η επιλογή για ενίσχυση της Υγείας, της κοινωνικής φροντίδας με αξιοποίηση (...) του εθελοντισμού, των δικτύων κοινωνικής αλληλεγγύης, δεν αποσκοπεί μόνο στην ανακούφιση των πολιτών, αλλά σηματοδοτεί και την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για καινούργιες μορφές κοινωνικής δράσης (...)».

Δηλαδή, μέσα από την ΚΑΛΟ επιδιώκεται ο εγκλωβισμός και η ενσωμάτωση του λαού στους στόχους της αντιλαϊκής πολιτικής, προκειμένου όχι μόνο να την αποδεχτεί, αλλά να τη στηρίξει μέσα από την ενεργή συμμετοχή του.

Οι κατευθύνσεις για «ενθάρρυνση και στήριξη του εθελοντικού κινήματος», για «ενεργή συμμετοχή ιδιαίτερα των ανθρώπων που βιώνουν τη φτώχεια σε δραστηριότητες που τους αφορούν για την καταπολέμηση της φτώχειας», προκειμένου να «προάγεται το αίσθημα κοινής ευθύνης και συμμετοχής, να διασφαλίζεται η κοινωνική συνοχή», καλλιεργούν στο λαό ότι για τη φτώχεια, την ανεργία κ.λπ. έχει ευθύνη και ο ίδιος και, επομένως είναι και δική του υποχρέωση να τη διαχειριστεί και όχι να την αντιπαλέψει.

Αυτό εκφράζει παλιότερη ομιλία του Αλ. Τσίπρα που έλεγε: «Η ανάπτυξη του κοινωνικού τομέα της οικονομίας έχει για μας στρατηγική σημασία (...) Εχουμε ένα νέου τύπου εργατικό δυναμικό (...) Ο ρόλος του δεν είναι να ζητάει από το κράτος, αλλά να ενεργοποιηθεί το ίδιο...».

Είναι αντίστοιχο με τον τίτλο της πρόσφατης ημερίδας του ΣΥΡΙΖΑ «Παίρνουμε τη ζωή στα χέρια μας. Δημιουργούμε τις δικές μας δουλειές». Επίσης, όσα είπε σχετικά σε συνέντευξή της η Θ. Φωτίου: «Πρέπει να αναπτυχθεί μια κουλτούρα κοινωνικών συνεργασιών και αλληλεγγύης (...) Ολοι πρέπει να συνδράμουν (...) Για παράδειγμα, για τη διανομή γευμάτων στα σχολεία πρέπει να δώσουμε δύναμη στους δασκάλους και στους γονείς να σκεφτούν πρωτοβουλίες και να κινητοποιηθούν (...) Για παράδειγμα, οι δάσκαλοι στην Γκράβα, βλέποντας τα παιδιά να λιποθυμούν στην τάξη, πήγαν στο Βρεφοκομείο Αθηνών, ζήτησαν να τους μαγειρεύουν, πηγαίνοντας οι ίδιοι τα απαραίτητα».

Δηλαδή, οι δάσκαλοι και οι γονείς να μη διεκδικούν από το κράτος να εξασφαλίσει τα απαραίτητα σχολικά γεύματα, αλλά να φροντίζουν οι ίδιοι γι' αυτό μεταξύ τους.

Ο άνεργος να θεωρεί δική του ευθύνη το ότι δεν έχει δουλειά, να μην απαιτεί από το κράτος δουλειά και ολόπλευρη στήριξη κατά τη διάρκεια της ανεργίας, αλλά να γίνει «επιχειρηματίας» μαζί με άλλους ανέργους στις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις.

Υπάρχει πληθώρα παραδειγμάτων από διάφορους τομείς, π.χ. οι απολυμένοι νηπιαγωγοί από παιδικούς σταθμούς αναλαμβάνουν οι ίδιοι τη λειτουργία τους μέσω Κοινωνικών Συνεταιρισμών, γίνονται εργοδότες του εαυτού τους με ελάχιστα χρήματα, προκειμένου να μην κλείσουν λόγω π.χ. της μείωσης της κρατικής χρηματοδότησης, για να έχουν οι ίδιοι δουλειά και τα παιδιά παιδικούς σταθμούς.

Οι πρώην εργαζόμενοι των εργολαβικών συνεργείων υποστηρικτικών υπηρεσιών των νοσοκομείων, που είναι απολυμένοι, προτείνεται να φτιάξουν ΚΟΙΝΣΕΠ, στις οποίες και πάλι είναι το ίδιο ή και περισσότερο «φθηνοί», αφού είναι αυτοασφαλισμένοι και με ένταση της εργασίας προκειμένου να «επιβιώσει» η «δικιά τους επιχείρηση».

Με αυτόν τον τρόπο το κράτος μειώνει τις δαπάνες για χρηματοδότηση, ανάπτυξη και λειτουργία τέτοιων υπηρεσιών.

Ολα αυτά, όπως έχει δείξει και η εμπειρία, όχι μόνο δεν έλυσαν το πρόβλημα της ανεργίας, αλλά ούτε και την εξασφάλιση ποιοτικών και επαρκών υπηρεσιών για τα λαϊκά νοικοκυριά. Αντίθετα, αυτά τα προβλήματα διογκώθηκαν και οξύνθηκαν.

Για παράδειγμα, η ανεργία όχι μόνο δε μειώθηκε, αλλά ανακυκλώνεται συνεχώς, όπως και οι απαράδεκτες εργασιακές σχέσεις και συνθήκες, οι οποίες στην πρόσφατη ημερίδα του ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάστηκαν σχεδόν ως αίτημα των ίδιων των ανέργων... Αναφέρεται σχετικά: «Η χρήση ευέλικτων μορφών εργασίας (εθελοντισμός, εποχικότητα, μερική απασχόληση) δεν πρέπει να αποτελεί αλλαγή των εργασιακών σχέσεων, αλλά δυνατότητα προσαρμογής στις ιδιαίτερες ανάγκες και διαθέσεις του ανθρώπινου δυναμικού, όσο και στις ιδιαίτερες ανάγκες και προτιμήσεις των εξυπηρετούμενων ευπαθών κοινωνικών ομάδων».

Δηλαδή, κατά την κυβέρνηση, ο άνεργος δεν έχει ανάγκη από μόνιμη και σταθερή δουλειά με δικαιώματα, αλλά έχει «ιδιαίτερη διάθεση, προτίμηση και ανάγκη» να δουλεύει ως χόμπι, τζάμπα, μερικώς απασχολούμενος ή εποχικά. Σε αυτήν την κατεύθυνση, τα κυβερνητικά μέτρα των ελαστικών εργασιακών σχέσεων προβάλλονται ως προσφορά (αποκρύπτοντας την αύξηση του κέρδους που βγάζουν μέσω της ευελιξίας) στους εργαζόμενους και ιδιαίτερα στις γυναίκες και στη νεολαία, που «διευκολύνονται» να συνταιριάξουν τη δουλειά με το διάβασμα και τις σπουδές ή τις οικογενειακές υποχρεώσεις (παιδιά, ηλικιωμένοι κ.λπ.) - λόγω των ανεπαρκέστατων κρατικών κοινωνικών δομών και υπηρεσιών, ή υποτροφιών για τους σπουδαστές.

Αυτή η αντίληψη συγκαλύπτει τις αιτίες αυτών των προβλημάτων, που είναι η ίδια η καπιταλιστική ανάπτυξη και η πολιτική στήριξής της, που προκαλεί και αναπαράγει συνεχώς ανεργία, φτώχεια κ.ά., οδηγεί στηνενοχοποίηση του λαού που είναι το θύμα, στην ενεργή συμμετοχή του στην άσκηση της αντιλαϊκής πολιτικής, δηλαδή στην ενσωμάτωση και στο συμβιβασμό του και τελικά στην αθώωση του ίδιου του καπιταλισμού που είναι ο θύτης.

Συμβάλλουν και με αυτόν τον τρόπο στη διαμόρφωση συνείδησης μειωμένων απαιτήσεων, στη συμφιλίωση των εργαζομένων, των λαϊκών στρωμάτων με τη μιζέρια, στη λογική «το μη χείρον βέλτιστον», προκειμένου να μένει αλώβητος ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής και να εφαρμόζονται απρόσκοπτα οι πολιτικές τσακίσματος των λαϊκών και κοινωνικών δικαιωμάτων, φτωχοποίησης του συνόλου των εργαζομένων, για να αυξάνεται η κερδοφορία του κεφαλαίου.

Ετσι, εκτός των άλλων, επιτυγχάνεται και η διασφάλιση της επονομαζόμενης «κοινωνικής συνοχής», δηλαδή η απορρόφηση των λαϊκών αντιδράσεων, έτσι ώστε να μην οδηγήσουν αυτές στο αντιπάλεμα των αντιλαϊκών μέτρων που αναπαράγουν φτωχούς, πεινασμένους και εξαθλιωμένους. Να μην οδηγήσουν στη διεκδίκηση μόνιμης και σταθερής δουλειάς, με πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, με δημόσια δωρεάν Υγεία - Πρόνοια, αποκλειστικής κρατικής ευθύνης για τη χρηματοδότηση και τη λειτουργία της.

Οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να συμβιβαστούν, να δεχτούν να ζουν μέσα στη μιζέρια, με όσα ψίχουλα «περισσεύουν» από τους καπιταλιστές.

Εχουν συμφέρον από την οργάνωση του αγώνα και της πάλης τους για να έχουν όχι μόνο όσα σήμερα στερούνται, αλλά για να απολαμβάνουν οι ίδιοι και τα παιδιά τους το σύνολο του πλούτου που αυτοί παράγουν, αλλά τον καρπώνονται οι καπιταλιστές.

Αυτή η βαρβαρότητα και η υποτιθέμενη φιλολαϊκή διαχείρισή της δεν είναι μονόδρομος για τους λαούς. Σήμερα, υπάρχει το σύνολο των υλικών προϋποθέσεων, συσσωρευμένος κοινωνικός πλούτος, που εάν καταστεί κοινωνική - λαϊκή ιδιοκτησία θα μπορεί να ικανοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες, να λύσει μια σειρά από οξυμένα λαϊκά προβλήματα.

Για να γίνει αυτό απαιτείται μία ριζικά διαφορετική οργάνωση της οικονομίας και της κοινωνίας, όπου στο τιμόνι θα είναι ο ίδιος ο λαός και όχι τα μονοπώλια. Με εργατική - λαϊκή εξουσία η οποία θα κοινωνικοποιήσει τα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, θα τα κάνει λαϊκή περιουσία και θα σχεδιάζει την ανάπτυξη με κριτήριο την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών.

Παραπομπή

1. Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση - Ιούλης 1998

Χριστίνα ΜΑΤΣΙΑΚΑ
Μέλος του Τμήματος Υγείας - Πρόνοιας της ΚΕ του ΚΚΕ