Δύο φάσεις διαμόρφωσης της εργατικής τάξης


Η
 εργατική τάξη εμφανίζεται την εποχή της πρωταρχικής συσσώρευσης και οφείλεται στη βίαιη απαλλοτρίωση τεράστιων μαζών αγροτών από τη γη τους. Οι αγρότες χάνουν τη γη τους, τα μέσα συντήρησής τους και το μόνο που έχουν τη δυνατότητα να κάνουν είναι να πουλήσουν την εργατική τους δύναμη για να ζήσουν. Είναι η εποχή περάσματος από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό. Βεβαίως, οι πρώτες μάζες της εργατικής τάξης δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν την υποκειμενική τους υπόσταση ως τάξης. Υπάρχουν αντικειμενικά ως τάξη, διακρίνονται από τη σχέση τους με τα μέσα παραγωγής, (δεν έχουν), από τη θέση τους στον καπιταλισμό, (είναι εκμεταλλευόμενοι), από το ρόλο τους στην κοινωνική οργάνωση της εργασίας, (εκτελεστικός), και από το μικρό μέρος του παραγόμενου από τους ίδιους κοινωνικού πλούτου που καρπώνονται και τη μορφή του, (ημερομίσθιο, ή μισθός, ή ωρομίσθιο), αλλά δεν έχουν συνείδηση ότι αποτελούν ιδιαίτερη τάξη και μάλιστα μια από τις δύο βασικές του καπιταλισμού, ούτε του ρόλου τους και της αποστολής τους ως τάξης στην ιστορική εξέλιξη των κοινωνιών.

Αυτή είναι η πρώτη φάση διαμόρφωσης της εργατικής τάξης ως τάξης. Σ' αυτήν εμφανίζονται τα κοινά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, όπως ο τρόπος και οι συνθήκες ζωής των εργατών και των οικογενειών τους, το ίδιο σχετικά βιοτικό επίπεδο, οι συνθήκες δουλιάς, όλα τα κριτήρια δηλαδή που ορίζουν την τάξη. Απ' αυτή την άποψη υπάρχει αντικειμενικά και η κοινότητα συμφερόντων, τα οποία όμως αρχικά δε συνειδητοποιούνται, ούτε εκφράζονται ως ιδιαίτερα αντικειμενικά καθορισμένα ταξικά συμφέροντα. Ετσι σ' αυτή την πρώτη φάση διαμόρφωσης της εργατικής τάξης, η ίδια δεν αντιπαραθέτει τα ταξικά της συμφέροντα στην αστική τάξη. Είναι «τάξη καθεαυτή», αλλά όχι ακόμη «τάξη για τον εαυτό της».

Γ
ια να συνειδητοποιήσει τα δικά της ταξικά συμφέροντα ως καθολικά αντίθετα μ' αυτά της αστικής τάξης και μάλιστα το ρόλο της και την ιστορική αποστολή της στην κοινωνική εξέλιξη θα περάσει από διάφορες βαθμίδες και ιστορικούς σταθμούς, που έχουν σχέση με την ίδια την εξέλιξη του καπιταλισμού. Στο πρώτο αυτό στάδιο διαμόρφωσής του ως τάξη το προλεταριάτο, αναπτύσσει αγώνες, όπως το κίνημα των λουδιτών στην Αγγλία, όπου οι εργάτες κάτω από άγρια εκμετάλλευση ξεσπούν σπάζοντας τις μηχανές, θεωρώντας αυτές ως αιτία της άθλιας ζωής τους και όχι τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Στην πορεία ξεσπούν αγώνες σε μεμονωμένα εργοστάσια, αργότερα σε ολόκληρους κλάδους, αλλά οι διεκδικήσεις τους δεν ξεπερνούν το όριο για τη βελτίωση της ζωής τους μέσα στον καπιταλισμό. Κάνουν οικονομική πάλη.

Η ανάπτυξη του καπιταλισμού, η γενίκευση της πείρας των αγώνων των εργατών, η ανάπτυξη της οργάνωσής του συμβάλλουν στο πέρασμα της πάλης από το μεμονωμένο, ή μερικούς καπιταλιστές ενάντια σ' ολόκληρη την αστική τάξη. Η διαμόρφωση δε της επαναστατικής θεωρίας, από τους Μαρξ - Ενγκελς, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη του καπιταλισμού, την πείρα των αγώνων, συμβάλλει στην ταξική συνειδητοποίηση της εργατικής τάξης, ως τάξης με καθολικά αντίθετα συμφέροντα ως προς την αστική, με συγκεκριμένο ρόλο και ιστορική αποστολή στην κοινωνική εξέλιξη. Η πάλη της ανυψώνεται ως την πολιτική και ιδεολογική ενάντια στο κράτος της αστικής τάξης, για την ανατροπή του και την οικοδόμηση των δικών της σχέσεων παραγωγής. Η ίδια η διαμόρφωση της επαναστατικής κοσμοθεωρίας από τους Μαρξ - Ενγκελς στο 19ο αιώνα έχει σχέση με την ανάπτυξη του καπιταλισμού και την πείρα όλων τότε των ταξικών αγώνων. Εχει αρχίσει να εμφανίζεται η συνειδητοποίηση από την εργατική τάξη της θέσης της μέσα στο σύστημα των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων. Κατανοώντας την ιστορική της αποστολή, συμμετέχει στην οργάνωση της πάλης για την εκπλήρωση αυτής της αποστολής που επίσης συνδέεται με την ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος, της Ενωσης Κομμουνιστών, μιας διεθνούς εργατικής Ενωσης που ιδρύθηκε το Νοέμβρη του 1847 και το πρώτο Πρόγραμμά της ως πρόγραμμα του Κόμματος, είναι το ιστορικό έργο των Μαρξ - Ενγκελς, «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος».

Είναι η δεύτερη φάση διαμόρφωσης της εργατικής τάξης, στο οποίο από «τάξη καθεαυτή» γίνεται «τάξη για τον εαυτό της».

Η
 διαμόρφωση της εργατικής τάξης είναι σύνθετο φαινόμενο. Η ίδια δεν έχει ατομική ιδιοκτησία σε μέσα παραγωγής, είναι τάξη εκμεταλλευόμενη και σαν τέτοια εναντιώνεται στο κεφάλαιο σαν η πιο εχθρική προς αυτό δύναμη. Η τάση αποφασιστικής και χωρίς συμβιβασμούς επαναστατικής πάλης κατά του καπιταλισμού γεννιέται από τη θέση και το ρόλο της στην οργάνωση της εργασίας. Από τις συνθήκες που διαμορφώνει ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, ασυνείδητα, αυθόρμητα, γεννιέται η τάση συμβιβασμού από μια μερίδα της εργατικής τάξης. Βεβαίως, η επαναστατική τάση μέσα στο εργατικό κίνημα είναι υπαρκτή. Επίσης σαν αποτέλεσμα ανάπτυξης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, η εργατική τάξη οργανώνεται, συσπειρώνεται, διαπαιδαγωγείται αγωνιστικά, αποκτά πειθαρχία σαν αποτέλεσμα της ταξικής πάλης. Μέσα σ' όλη αυτή τη διαδικασία συνειδητοποιεί τον εαυτό της σαν μια τεράστια επαναστατική δύναμη. Η επιτυχία, όμως, της πάλης της εξαρτάται από την ενότητά της, από την ταξική αλληλεγγύη στις γραμμές της. Η ανάπτυξη και συσπείρωση της εργατικής τάξης αποτελεί ιστορική νομοτέλεια. Αλλά, ταυτόχρονα, υπάρχουν αντικειμενικά οι συνθήκες που τη διασπούν (καταμερισμός εργασίας). Στο Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος αναφέρεται: «Η οργάνωση του προλεταριάτου σε τάξη και επομένως σε πολιτικό κόμμα διασπάται κάθε στιγμή από το συναγωνισμό που υπάρχει ανάμεσα στους εργάτες. Ξαναγεννιέται όμως όλο και πιο δυνατή, πιο στέρεη, πιο ισχυρή».

Αυτός ο ανταγωνισμός είναι βασικό όπλο της αστικής τάξης, στην πάλη της κατά της εργατικής τάξης, αξιοποιείται συστηματικά για την εφαρμογή διασπαστικής πολιτικής μέσα στην εργατική τάξη. Η τάση, όμως, εξέλιξης και πρώτ' απ' όλα η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων συμβάλλουν στο ξεπέρασμα αυτών των διασπαστικών τάσεων, σε συνδυασμό με την οργανωμένη και συνειδητή δράση της οργανωμένης πολιτικής πρωτοπορίας της του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Σ
υμπερασματικά, η εργατική τάξη είναι η μόνη πιο εκμεταλλευόμενη τάξη από τον καπιταλισμό. Είναι η τάξη που αυξάνεται αριθμητικά ως αποτέλεσμα ανάπτυξης του καπιταλισμού ενώ, την ίδια στιγμή, τ' άλλα κοινωνικά στρώματα μειώνονται. Είναι τάξη που την οργανώνει, τη συγκεντρώνει το ίδιο το προτσές της παραγωγής. Αποκτά πειθαρχία και σταθερότητα από τη θέση της στην παραγωγή, η οποία ατσαλώνεται με τη δράση του Κόμματός της, στο οποίο οργανώνεται πολιτικά, και το οποίο καθοδηγείται από την επιστημονική, επαναστατική κοσμοθεωρία της εποχής.

Η εργατική τάξη είναι η μόνη ως το τέλος επαναστατική δύναμη, γιατί δεν έχει ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, έχει συμφέρον από την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας και την εγκαθίδρυση κοινωνικής ιδιοκτησίας σ' αυτά στην κατεύθυνση οικοδόμησης της αταξικής κοινωνίας. Και απ' αυτή την άποψη, μπορεί να εκφράσει και τα συμφέροντα της πλειοψηφίας των εργαζομένων στην κατεύθυνση απελευθέρωσης ολόκληρης της κοινωνίας από την εκμετάλλευση.. Γι' αυτό το σκοπό, όμως, μπορεί και πρέπει να εγκαθιδρύσει, με την επαναστατική πάλη, τη δική της επαναστατική εξουσία.

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις