Σημάδια κλιμάκωσης και διαρκές παζάρι

Το μικρό κορίτσι στο Ντεμπάλτσεβε που ελέγχουν 

οι πολιτοφύλακες προσπαθεί να επιβιώσει δίπλα 

στο κατεστραμμένο από τον ουκρανικό στρατό σπίτι του

Νέες αλληλοκατηγορίες για παραβιάσεις της συμφωνίας εκεχειρίας στο Μινσκ από την αντιδραστική κυβέρνηση του Κιέβου και τους ρωσόφωνους πολιτοφύλακες των αυτοαποκαλούμενων Λαϊκών Δημοκρατιών του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ χαρακτήρισαν και αυτή τη βδομάδα. Πιο σοβαρή όμως εξέλιξη ήταν η έγκριση νόμου στην ουκρανική Βουλή, την περασμένη Τρίτη, μετά από πρόταση του Προέδρου Πέτρο Ποροσένκο, με τον οποίο παραχωρούνται ειδικό καθεστώς και περιορισμένης κλίμακας αυτονομία στις περιοχές της Ανατολικής Ουκρανίας που ελέγχουν οι πολιτοφύλακες, εφόσον όμως διεξαχθούν εκεί τοπικές εκλογές, υπό τη δικαιοδοσία του Κιέβου και βάσει του ουκρανικού νόμου. Αυτή η απόφαση, που εμφανίζεται από την κυβέρνηση ως πιστή ερμηνεία της συμφωνίας του Μινσκ, από την άλλη πλευρά θεωρείται, και όχι αβάσιμα, ως «κατάφωρη παραβίαση». Επίσης, «λάδι στη φωτιά» της αντιπαράθεσης ρίχνουν και οι δηλώσεις του Προέδρου και του πρωθυπουργού.

Ο Πρόεδρος Ποροσένκο έβαλε στο τραπέζι την αποστολή «ειρηνευτικών» δυνάμεων του ΟΗΕ και της ΕΕ για να επιβληθεί η συμφωνία, ζήτημα που βέβαια δεν προβλεπόταν πουθενά. Ομως, ο ίδιος με δηλώσεις του επιμένει και δείχνει τις προθέσεις του. «Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ είναι οι εταίροι της Ουκρανίας και μπορούμε να ζητήσουμε τη συμβολή τους», λέει κυνικά και ξέροντας ότι αυτό δεν πρόκειται να περάσει στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, γιατί θα βάλει βέτο η Ρωσία, και κάνει λόγο για συμφωνία σε επίπεδο των δυνάμεων που συμμετείχαν και στη συμφωνία του Μινσκ. Αλλά την ίδια ώρα κάνει επίθεση στη Ρωσία λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και μετά την κατάληψη του Ντονμπάς το μεταπολεμικό σύστημα ασφάλειας στον κόσμο δεν λειτουργεί. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί, δυστυχώς, ένα από τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών έγινε επιτιθέμενο». Βέβαια, κάνει ...γαργάρα τη στήριξη που του έδωσαν οι ιμπεριαλιστές σύμμαχοί του που παρενέβησαν ανοιχτά στα εσωτερικά της χώρας ανατρέποντας την προηγούμενη αστική κυβέρνηση του Β. Γιανουκόβιτς, όταν αυτή επιχείρησε να παζαρέψει και με την ΕΕ και με τη Ρωσία.

Ο αντιδραστικός πρωθυπουργός Αρσένι Γιατσενιούκ, γνωστός για τις ...εξαίσιες σχέσεις με την αμερικανική κυβέρνηση, κατά τη διάρκεια κυβερνητικής συνεδρίασης, δήλωσε ότι «κανείς από την ουκρανική πλευρά δεν είχε μεγάλες ελπίδες ότι η Ρωσία και οι τρομοκράτες θα σέβονταν και θα συμμορφώνονταν με τους όρους της ειρηνευτικής συμφωνίας που υπεγράφη στο Μινσκ», και συνέχισε: «Πρώτα από όλα, για να συμμορφωθούν με τις συμφωνίες του Μινσκ, οι Ρώσοι τρομοκράτες θα πρέπει να εγκαταλείψουν τα εδάφη της Ουκρανίας και να δώσουν τη δυνατότητα στην Ουκρανία να προχωρήσει στη διεξαγωγή ειλικρινών και διαφανών εκλογών, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα». Ετσι, καταλήγει ότι θα απελευθερωθούν τα «κατεχόμενα εδάφη με κάθε τρόπο».

Ολα αυτά βέβαια δεν είναι στο πνεύμα του συμβιβασμού του Μινσκ αλλά προδιαθέτουν κλιμάκωση της σύγκρουσης.

Η συμφωνία και η ...παρερμηνεία της

Θυμίζουμε ότι η συμφωνία του Μινσκ, που εγκρίθηκε και από τις ηγεσίες της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας και άφηνε βέβαια περιθώρια διαφορετικών ερμηνειών για το ζήτημα της αυτονομίας, προέβλεπε ότι μετά την απόσυρση των βαρέων όπλων (που έχει συμβεί στις περισσότερες περιοχές), θα ξεκινούσε διάλογος σχετικά με τις λεπτομέρειες της διενέργειας τοπικών εκλογών, σύμφωνα με την ουκρανική νομοθεσία και το νόμο της Ουκρανίας «σχετικά με την προσωρινή διαταγή της τοπικής αυτοδιοίκησης σε ορισμένες περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ», καθώς και τη μελλοντική λειτουργία των εν λόγω περιοχών. Προβλεπόταν η διαδικασία να συζητηθεί και να συμφωνηθεί με τις επιμέρους περιοχές του Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ στο πλαίσιο της Τριμερούς Ομάδας Επαφής και οι εκλογές να διεξαχθούν σύμφωνα με τα σχετικά πρότυπα του ΟΑΣΕ.

Βεβαίως, διάλογος δεν έγινε με την προώθηση της απόφασης του ουκρανικού Κοινοβουλίου της 17ης Μάρτη. Αντίθετα, οι δηλώσεις περί κατεχόμενων περιοχών και τοπικών εκλογών που θα επιβάλει η ουκρανική κυβέρνηση, εξόργισαν τις αρχές των αυτοαποκαλούμενων Λαϊκών Δημοκρατιών αλλά και τη Ρωσία, που έφερε το θέμα της μη τήρησης της συμφωνίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Προβλεπόταν ότι η συνταγματική μεταρρύθμιση στην Ουκρανία μέχρι το τέλος του 2015, με βασικό χαρακτηριστικό την αποκέντρωση (λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά των επιμέρους περιφερειών του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ), θα γινόταν σε συμφωνία με τους εκπροσώπους των περιοχών αυτών, καθώς και η έγκριση του νόμου για το ειδικό καθεστώς τους και τις σχέσεις με τη Ρωσία.

Μετά τη διενέργεια τοπικών εκλογών, με βάση τον ουκρανικό νόμο και τη συνταγματική μεταρρύθμιση, έως το τέλος του 2015 το ουκρανικό κράτος επανακτά τον πλήρη έλεγχο στα σύνορα σε ολόκληρη τη ζώνη των συγκρούσεων.

Προφανώς, και στα 13 σημεία της συμφωνίας υπήρχαν αμφισημίες για πολλά ζητήματα που ήταν αναμενόμενο να προκαλέσουν τριβές. Τέτοια είναι η απαλλαγή από την τιμωρία, την παρενόχληση και τις διακρίσεις των ατόμων που συνδέονται με τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στις περιοχές, το δικαίωμα της γλώσσας, η συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης με την κεντρική εξουσία στο διορισμό των επικεφαλής των εισαγγελέων και των δικαστηρίων, η δυνατότητα των κεντρικών εκτελεστικών αρχών να συνάπτουν με τις αρμόδιες τοπικές αρχές μια συμφωνία σχετικά με την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη, το κράτος να στηρίξει την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των επιμέρους περιφερειών του Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, βοήθεια από την κεντρική κυβέρνηση για διασυνοριακή συνεργασία σε επιλεγμένες περιοχές και τη Ρωσική Ομοσπονδία, δημιουργία των μονάδων πολιτοφυλακής για τη διατήρηση της δημόσιας τάξης, δηλαδή τοπική αστυνομία. Και όλα αυτά σε μια περιοχή όπου υπάρχουν σημαντικός ορυκτός πλούτος και εκμεταλλεύσεις και άρα και σημαντικά συμφέροντα.

Ετσι, με βάση την απόφαση του ουκρανικού Κοινοβουλίου οι επικεφαλής των αυτοαποκαλούμενων Λαϊκών Δημοκρατιών Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, Αλεξάντερ Ζακχρατσένκο και Ιγκόρ Πλοτνίτσκι (και υπογράφοντες τη συμφωνία του Μινσκ), αντίστοιχα, κατήγγειλαν ότι δεν δίνεται το ειδικό καθεστώς και αυτό εξαρτάται από τοπικές εκλογές με βάση τον ουκρανικό νόμο, χωρίς να προηγηθεί ο διάλογος για την πολιτική και συνταγματική διευθέτηση. Ετσι, κατέληξαν ότι εφόσον «παραβιάζεται η συμφωνία, πλέον δεν υπάρχει καμία δέσμευση». Κάτι που προϊδεάζει για κλιμάκωση.

Ο δε υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, ήταν έντονα επικριτικός λέγοντας ότι η απόφαση του Κοινοβουλίου παραβιάζει τη συμφωνία του Μινσκ και κάλεσε τις ηγεσίες της Γερμανίας και της Γαλλίας να ασκήσουν πιέσεις στην ουκρανική κυβέρνηση να αλλάξει στάση.

Πιο συχνές οι μάχες

Στο πεδίο της γραμμής αντιπαράθεσης οι ρωσόφωνοι πολιτοφύλακες κατήγγειλαν ότι μόνο την Πέμπτη και την Παρασκευή έγιναν 32 επιθέσεις του ουκρανικού στρατού εναντίον τους συνήθως με ελαφριά όπλα. Στην πόλη Αβντέφκα (κοντά στη γραμμή αντιπαράθεσης, που ελέγχεται από τις δυνάμεις του Κιέβου) στρατιωτικό όχημα που έφερε πολυβόλο άνοιξε πυρ κατά θέσεων πολιτοφυλάκων, σκοτώνοντας 3 και τραυματίζοντας άλλους τόσους ενώ και αυτοί ανταπάντησαν με ένα 1 νεκρό στρατιωτικό. Το περιστατικό αυτό, όπως και η επίθεση του ουκρανικού στρατού στο χωριό Σιρκίνο, κοντά στη Μαριούπολη, και η κίνηση μεγάλου αριθμού αρμάτων μάχης καταγγέλθηκαν έντονα στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) που επιβλέπει την εκεχειρία.

Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης η αντίδραση των κατοίκων του χωριού Κονσταντινόφκα, στην επαρχία του Ντονέτσκ, που ελέγχει ο στρατός, για το θάνατο ενός οκτάχρονου κοριτσιού, που παρασύρθηκε από τεθωρακισμένο όχημα των ουκρανικών δυνάμεων μαζί με άλλη μια γυναίκα και ένα κοριτσάκι που νοσηλεύονται. Οπως αποδείχτηκε, ο οδηγός του οχήματος ήταν μεθυσμένος, όπως συμβαίνει συχνά στην πόλη. Ετσι, οι κάτοικοι διαμαρτυρήθηκαν έντονα και απαίτησαν την απομάκρυνση του στρατού από την περιοχή τους.

Κυρώσεις, επιφυλάξεις, ασκήσεις και παζάρια

Η σύγκρουση στην Ουκρανία, που έχει ενδοαστικό χαρακτήρα (κόντρα τμημάτων του κεφαλαίου που επιλέγουν διαφορετικές ιμπεριαλιστικές συμμαχίες με τις ΗΠΑ, ΕΕ και την καπιταλιστική Ρωσία) και ενδοϊμπεριαλιστικό για τη γεωστρατηγική σημασία και τον πλούτο της Ουκρανίας, είχε τη θέση της και στις διεργασίες και συζητήσεις στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ που ολοκληρώθηκε την Παρασκευή για τις κυρώσεις ενάντια στη Ρωσία. Τελικά, στην απόφαση γίνονται συστάσεις στη Ρωσία, να εφαρμόσει κατά γράμμα τα προβλεπόμενα στη συμφωνία του Μινσκ, και δηλώνεται ότι η ΕΕ θα διατηρήσει τις κυρώσειςμέχρι την «πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας του Μινσκ». Συγκεκριμένα, σημειώνεται: «Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι έτοιμο να λάβει περαιτέρω μέτρα, εάν είναι απαραίτητο». Δηλώνεται ακόμα ότι«δεν αναγνωρίζει και συνεχίζει να καταδικάζει την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας και της Σεβαστούπολης από τη Ρωσική Ομοσπονδία». Ακόμα διαμηνύει τη στήριξη στην αστική τάξη της Ουκρανίας στις μεταρρυθμίσεις, δηλαδή στα μέτρα που θα πληρώσει ο λαός. Ταυτόχρονα έγινε αποδεκτή από τους «28», και την Ελλάδα, η πρόταση για συγκρότηση μιας «ομάδας επικοινωνίας που θα αντιμετωπίσει τη ρωσική προπαγάνδα».

Την ίδια ώρα κλιμακώνεται και η στρατιωτική προετοιμασία σε όλα τα επίπεδα. Με τα ναυτικά ΝΑΤΟικά γυμνάσια στη Μαύρη Θάλασσα, την επιχειρησιακή άσκηση στα επιτελεία Northwood της Βρετανίας για «διαχείριση» μιας «κρίσης» σε ένα «εικονικό» κράτος που δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, δηλαδή, σαν να λέμε ...Ουκρανία, τα γυμνάσια με εκπαιδευτές Αμερικανούς στη Δυτική Ουκρανία. Και από την άλλη μεριά τα ρωσικά γυμνάσια στην Κριμαία και τη Βαλτική.

Πάντως, την ίδια ώρα που ...φορτώνεται το μπαρούτι, οι μπίζνες και τα παζάρια για τα μονοπώλια δεν περιμένουν. Στοιχείο αυτού οι συνομιλίες την Παρασκευή το βράδυ στις Βρυξέλλες ανάμεσα σε Ουκρανία, Ρωσία για το ρωσικό φυσικό αέριο και την τιμή πώλησής του με τη διαμεσολάβηση της ΕΕ, που επίσης «καίγεται», την ίδια ώρα που προσπαθεί να «απεξαρτηθεί» από τη ρωσική Ενέργεια, ζήτημα όχι και τόσο εύκολο.

Δ. Κ.