Με αφορμή τα βραβεία της ΕΕ για τη "Γυναικεία Καινοτομία"

"Το Ευρωπαϊκό Βραβείο Γυναικείας Καινοτομίας θεσμοθετήθηκε το 2011 προκειμένου να αναγνωριστούν δημοσίως οι γυναίκες επιχειρηματίες που έχουν εισαγάγει τις καινοτόμες ιδέες τους στην αγορά. Μετά από δύο επιτυχημένες απονομές το 2011 και το 2014 και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε στις 9 Μαρτίου την τρίτη διοργάνωση των Βραβείων. Ο διαγωνισμός είναι ανοιχτός σε όλες τις γυναίκες που έχουν (συν)ιδρύσει την εταιρεία τους και οι οποίες έχουν επωφεληθεί σε κάποιο σημείο της σταδιοδρομίας τους από τη χρηματοδότηση έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ. Το ύψος των τριών βραβείων που θα απονεμηθούν στο τέλος του διαγωνισμού ανέρχεται σε 100.000 ευρώ (1ο βραβείο), 50.000 ευρώ (2ο βραβείο) και 30.000 ευρώ (3ο βραβείο), ενώ οι υποψήφιες μπορούν να υποβάλουν τις συμμετοχές τους μέχρι τις 20 Οκτωβρίου 2015".

Αντιδραστική θεωρία

Το παραπάνω απόσπασμα από δελτίο Τύπου της Κομισιόν είναι ενδεικτικό και ταυτόχρονα χαρακτηριστικό για το περιεχόμενο που δίνουν στην αντιμετώπιση της ανισοτιμίας γυναικών σε σχέση με τους άνδρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι εστιάζουν στις «γυναίκες - επιχειρηματίες», στις «καινοτόμες ιδέες» τους στην αγορά, στη χρηματοδότηση γυναικείων επιχειρήσεων που έχουν δημιουργήσει καινοτομίες. Το πλαίσιο της ΕΕ για την αντιμετώπιση των φυλετικών ανισοτήτων επομένως είναι πολύ συγκεκριμένο. Καθορίζεται από τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και την αναπαραγωγή του. Αλλωστε, η ΕΕ είναι διακρατική καπιταλιστική ένωση. Αξιοποιούν αυτό το πλαίσιο ως μέσο προπαγάνδας για τα «ιδανικά» του καπιταλισμού και την επιχειρηματικότητα.

Τα βραβεία που θα δοθούν σε γυναίκες με «καινοτόμες ιδέες» δεν είναι απλά ένα κίνητρο αλλά και μέσο για την προώθηση της «καινοτομίας», δηλαδή της πατέντας, σε τομείς και κλάδους που το κεφάλαιο προσδοκά να επενδύσει, αναπαράγοντας ολοένα και πιο διευρυμένα τα κέρδη του.

Μπορεί όμως να είναι αυτό το «ιδανικό», η αντίληψη και το περιεχόμενο της ισοτιμίας για την πλειοψηφία των γυναικών από την εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα; Πώς η «καινοτομία» στο πλαίσιο του καπιταλισμού μπορεί να εξασφαλίσει την «ισότητα των φύλων»;

Σήμερα, οι «νέες γυναίκες» σπουδάζουν, αποκτούν επιστημονικές και τεχνολογικές γνώσεις, μεταπτυχιακά και διδακτορικά. Θεωρείται λοιπόν ότι έχουν «ίσες ευκαιρίες» με τους άνδρες να δημιουργήσουν επιχειρήσεις, αξιοποιώντας τα εφόδια αυτά. Το κεφάλαιο θέλει να αξιοποιεί σε όφελός του κάθε επιστημονική και τεχνική μόρφωση, που είναι δείκτης ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων. Αλλά η εργατική δύναμη στον καπιταλισμό είναι υποταγμένη στο κεφάλαιο. Αρα, η «επιχειρηματικότητα» δεν είναι υπόθεση όλης της κοινωνίας, όλων των τάξεων και στρωμάτων, όπως προβάλλεται για να συγκαλυφθεί η πραγματικότητα.

Στις νέες και τους νέους που σπουδάζουν η «επιχειρηματικότητα» διδάσκεται πλέον ως οργανικό κομμάτι των σπουδών και της έρευνας. Συνεπώς, περνάει και στις συνειδήσεις των νέων γυναικών η αντιδραστική θεωρία που ταυτίζει αντίθετα ταξικά συμφέροντα.

Παρουσιάζουν στις άνεργες ότι μπορούν να γίνουν «επιχειρηματίες», δημιουργώντας «καινοτομίες». Στην πραγματικότητα, το περισσότερο που μπορούν να γίνουν είναι «μικροεπιχειρηματίες» και το πιθανότερο που μπορεί να συμβεί είναι να αξιοποιήσουν την «καινοτόμα ιδέα» τους τα μονοπώλια.

Δύο παραδείγματα

Σε όλη την περίοδο της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης υπάρχουν πλήθος ρεπορτάζ στον αστικό Τύπο για την εφευρετικότητα των νέων ανθρώπων, που καταφέρνουν να στήσουν τάχα επιχειρήσεις από το πουθενά, να κάνουν και εξαγωγές επειδή κατάφεραν να υλοποιήσουν τις καινοτόμες ιδέες τους. Θα το δώσουμε με δύο παραδείγματα:

α. Σε ρεπορτάζ του «Ρόιτερς» αναφέρεται ότι «η εταιρεία Facebook που διατηρεί το ομώνυμο κοινωνικό δίκτυο συνδράμει τη δημιουργία νέου κύματος μικρών εταιρειών σε κάθε κλάδο, από τη μόδα μέχρι τη γυμναστική, σε ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ δημιουργεί και θέσεις εργασίας. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία σχετικής μελέτης της εταιρείας συμβούλων επιχειρήσεων Deloitte & Touche, η έμμεση και άμεση συνεισφορά της Facebook στην παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα έφτασε πέρυσι τα 227 δισ., ενώ συνέβαλε στη δημιουργία 4,5 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας.

Η γενική διευθύντρια του «Facebook», Σέριλ Σάντμπεργκ, είπε: «Οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν ότι η υψηλή τεχνολογία δημιουργεί απασχόληση εντός των τειχών της και καταστρέφει οτιδήποτε εκτός αυτών. Η τελευταία έκθεση φανερώνει πως αυτό δεν ευσταθεί. Το Facebook συνδράμει τη δημιουργία νέου κύματος μικρών εταιρειών σε κάθε κλάδο, από τη μόδα μέχρι τη γυμναστική. Ομάδα νέων γυναικών στο Μπενγκαλούρου της Ινδίας, ίδρυσαν εταιρεία αξεσουάρ μαλλιών μέσω Facebook και μία μητέρα στη Β. Καρολίνα ξεκίνησε την επιτυχημένη γραμμή ρούχων Lolly Wolly Doodle μέσω της ίδιας οδού. Σήμερα δεν είναι δυνατόν οι μεγάλοι όμιλοι μόνο να δημιουργήσουν τις θέσεις εργασίας, που ο κόσμος χρειάζεται» («Καθημερινή», 21/1/2015).

β. Επίσης, σε ρεπορτάζ του «Εθνους» 30/11/2014 αναφέρεται:

«Εκατοντάδες γυναίκες σε όλο τον κόσμο βρίσκουν στην ψηφιακή αγορά πρόσφορο έδαφος χωρίς "αγκυλώσεις", για να αναπτύξουν τις ιδέες τους και να δημιουργήσουν τη δική τους επιχείρηση. Η εντυπωσιακή σταρ του Χόλιγουντ Εύα Λονγκόρια μίλησε στο φημισμένο Web Summit του Δουβλίνου, παροτρύνοντας τις γυναίκες να ανοίξουν τα φτερά τους ηλεκτρονικά. "Ζούμε σε μια παγκόσμια κοινότητα και η τεχνολογία είναι ο καλύτερος τρόπος για να μοιραστείτε τις ιδέες σας", είπε χαρακτηριστικά και στη συνέχεια απευθύνθηκε στις hi-tech κυρίες του ακροατηρίου: "Θέλω να προκαλέσω όλες τις γυναίκες εδώ σήμερα να γίνουν μέντορες...". Ανάμεσα στους ομιλητές που συμμετείχαν στο συνέδριο βρίσκονταν στελέχη των εταιρειών "Amazon", "Apple", "Facebook", "Twitter". Το Web Summit, το μεγαλύτερο τεχνολογικό γεγονός για το Ιντερνετ στην Ευρώπη, με χιλιάδες επισκέπτες και επιχειρήσεις από ολόκληρο τον κόσμο».

Τόσο τα παραδείγματα όσο και η συγκεκριμένη προπαγάνδα, αλλά και η δράση της ΕΕ, όπως τα βραβεία ως προς την καινοτομία της γυναικείας επιχειρηματικότητας, έχουν διπλό στόχο. Αφενός, να καλλιεργούν στις συνειδήσεις των νέων ανθρώπων ότι η διέξοδος από την ανεργία είναι η δημιουργία «επιχείρησης», που για να είναι επιτυχημένη χρειάζεται να είναι «καινοτόμα». Αφετέρου να εδραιώνεται στις συνειδήσεις ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος ανάπτυξης παρά μόνο ο καπιταλιστικός.

Ο στόχος των αστών και η διέξοδος των γυναικών του λαού

Ο καπιταλισμός πασχίζει να περάσει στις εργαζόμενες και στους εργαζόμενους ότι η διέξοδος στα προβλήματά τους βρίσκεται μέσα στο σύστημα. Προσπαθεί να εμποδίσει έστω και την αμυδρή σκέψη ότι μπορεί τα προβλήματα των γυναικών της λαϊκής οικογένειας να οφείλονται στον καπιταλισμό, στην καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και πρώτ' απ' όλα το πρόβλημα της ανεργίας τους. Οτι η φυλετική ανισοτιμία είναι οργανικά δεμένη με την ταξική ανισοτιμία.

Από όλα τα παραπάνω φαίνεται ότι η επιχειρηματικότητα και η «καινοτομία» στον καπιταλισμό δε μπορούν να λύνουν ούτε τη γυναικεία ανισοτιμία, ούτε τα πραγματικά προβλήματα των γυναικών των εργατικών - λαϊκών οικογενειών, των ανέργων αλλά και των νέων γυναικών επιστημόνων και τεχνολόγων. Τίποτα δηλαδή από όσα αποτελούν το περιεχόμενο και της φυλετικής και της ταξικής ανισοτιμίας δεν μπορεί να λυθεί. Ακόμα και οι ελάχιστες γυναίκες που καταφέρνουν να δημιουργήσουν μια «καινοτόμα επιχείρηση» δε θα μπορέσουν να ανταγωνιστούν τα μονοπώλια.

Επομένως, χρειάζεται γενικότερη ενημέρωση, πιο βαθιά ιδεολογικοπολιτική δουλειά στις νέες γυναίκες ιδιαίτερα που να περιορίζει την εμβέλεια και την επίδραση των αντιδραστικών, αλλά και των δήθεν σύγχρονων αντιλήψεων, όπως αυτές που προβάλλονται από την ΕΕ για το περιεχόμενο της ισότητας και χειραφέτησης.

Είναι μονόδρομος για τις γυναίκες των εργατικών - λαϊκών οικογενειών η οργάνωσή τους, η συμβολή τους στη λαϊκή συμμαχία, η συμπόρευση με το ΚΚΕ στον αγώνα για την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων, την κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, για την εργατική - λαϊκή εξουσία. Εκεί θα μπουν οι προϋποθέσεις για τη γυναικεία ισοτιμία και χειραφέτηση.

Χ.