Ποιος είναι ο πραγματικός εχθρός;

Μ

ια ενδιαφέρουσα και στοχευμένη έρευνα της «ΚΑΠΑ RESEARCH» δημοσιοποίησε την προηγούμενη Κυριακή το «ΒΗΜΑ», σχετικά με το «πόσο άλλαξε η κρίση τη ζωή και τις αντιλήψεις των Ελλήνων», καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι περνάμε «από το σοκ και την αντίδραση στο ρεαλισμό», ενώ σημειώνει ότι «οι Ελληνες δείχνουν ρεαλισμό», «εμφανίζονται πιο αισιόδοξοι για το μέλλον»,«έχουν εξοικειωθεί με την ιδέα της επιχειρηματικότητας»,«ενισχύουν την εμπιστοσύνη τους στις Ενοπλες Δυνάμεις και την ΕΕ», «εγκαταλείπουν την υπερκαταναλωτική συμπεριφορά» κλπ.

Εχουν σημασία τόσο τα ερωτήματα που μπήκαν στην έρευνα, όσο και οι απαντήσεις που δόθηκαν με τη μέθοδο της πολλαπλής επιλογής (δυνατότητα να επιλέξει κανείς περισσότερες από μία από τις προκαθορισμένες - δοσμένες στο ερωτηματολόγιο απαντήσεις):

-- Στο ερώτημα «Ποιες από τις παρακάτω κοινωνικο - επαγγελματικές ομάδες μπορούν να συνεισφέρουν περισσότερο στην ανάπτυξη της χώρας μας τα επόμενα χρόνια;», το 72% των ερωτώμενων απαντά οι «επιχειρηματίες», 53,1% οι «εφοπλιστές», 32,6% οι «Ελληνες κεφαλαιούχοι της Διασποράς» κ.ο.κ.

-- Στο ερώτημα «Κατά πόσο εμπιστεύεστε καθέναν από τους παρακάτω θεσμούς για την πρόοδο και την ευημερία της χώρας μας;», 43% απαντά ότι εμπιστεύεται «πολύ» ή «αρκετά» τον στρατό, 40% τις επιχειρήσεις, 33,7% την αστυνομία, 28,8% τη Δικαιοσύνη κ.ο.κ. Αποτελέσματα, βεβαίως, που θα μπορούσαν να διαβαστούν και αλλιώς, π.χ., ότι το 60% και άνω δεν εμπιστεύεται τους προαναφερόμενους μηχανισμούς, ωστόσο, έτσι όπως δίνονται ενισχύουν μια τάση αποδοχής τους ως πυλώνες της κοινωνίας. Στον αντίποδα, τα «πολιτικά κόμματα» γενικώς, τα εμπιστεύεται μόλις το 7,6% και τα «συνδικάτα», επίσης γενικώς, μόλις το 5,7%.

-- Στο ερώτημα «Τι θα ήσασταν διατεθειμένος να κάνετε για να βρείτε εργασία;», το 59,6% εμφανίζεται διατεθειμένο να αλλάξει τομέα απασχόλησης, το 44,1% να δεχτεί μερική απασχόληση, το 41,9% να εργαστεί για «μαύρα», το 38,2% να μεταναστεύσει σε άλλη χώρα, το 30,9% να δεχτεί χαμηλότερο μισθό.

-- Στο ερώτημα «Για τη δημιουργία θέσεων εργασίας εσείς θεωρείτε καλή ή κακή ιδέα να θεσπιστούν κίνητρα για δημιουργία επιχειρήσεων μεγάλου μεγέθους (πάνω από 500 εργαζόμενους) ακόμα και αν οι μισθοί που θα προσφέρουν είναι χαμηλότεροι;», το 53,9% των ερωτηθέντων βρίσκει την... ιδέα «καλή» και «μάλλον καλή», στη λογική στήριξης μιας μεγάλης επιχείρησης που θα βάλει λουκέτο δυσκολότερα από μια μικρή και μεσαία.

-- Τέλος, η ερώτηση «Η κρίση στην Ουκρανία επιδείνωσε τις σχέσεις της Ρωσίας με την ΕΕ και τις ΗΠΑ με αμφίπλευρη επιβολή κυρώσεων. Εσείς τι στάση πιστεύετε ότι πρέπει να κρατήσει η Ελλάδα;» και η απάντηση του 51,6% των ερωτώμενων, η χώρα «να ταχθεί με το μέρος των δυτικών χωρών», έρχεται να κουμπώσει τη στρατηγική ταύτιση του εγχώριου κεφαλαίου με τον ευρωατλαντικό άξονα.

Είναι προφανές, παρά τα προβλήματα που υπάρχουν στην εν λόγω έρευνα, καθώς και τη σκοπιμότητά της, πως ορισμένα στοιχεία της επιβεβαιώνουν τάσεις που κυριαρχούν μαζικά στη συνείδηση των εργαζόμενων και λαϊκών στρωμάτων, όπως άλλωστε έρχονται και από την καθημερινή πείρα στους χώρους δουλειάς, τις λαϊκές γειτονίες. Επιβεβαιώνουν ότι η εργατική - λαϊκή συνείδηση βρίσκεται σε αντίφαση με το μέγεθος της αντιλαϊκής επίθεσης, την όξυνση των εργατικών - λαϊκών προβλημάτων ειδικά τα τελευταία χρόνια.

Διαπίστωση 1η: Να μάθουμε ποιος είναι ο εχθρός μας

Είναι, πρώτα απ' όλα, φανερό ότι η κρίση δε συνειδητοποιείται ως κρίση του καπιταλιστικού συστήματος αλλά ως πρόβλημα κακοδιαχείρισης ή/και διαφθοράς, με αποτέλεσμα η λαϊκή δυσαρέσκεια να εκδηλώνεται περιορισμένα. Για παράδειγμα, στρέφεται απέναντι σε συγκεκριμένα κόμματα -που στηρίχθηκαν μαζικά από τα λαϊκά στρώματα τα προηγούμενα χρόνια- χωρίς, όμως, να καταδικάζεται η στρατηγική τους υπέρ του κεφαλαίου, χωρίς να αναγνωρίζεται ως κύριο πρόβλημα ο ταξικός τους χαρακτήρας. Μένει, λοιπόν, στο απυρόβλητο ο πραγματικός αντίπαλος του λαού και υπαίτιος της καταστροφής του, το μεγάλο κεφάλαιο μαζί και οι κρατικοί μηχανισμοί του - πυλώνες της εξουσίας του, πολλοί από τους οποίους μάλιστα έχουν αυξημένο κύρος.

Τι είναι αυτό που δεν έχει γίνει καθαρό.

Το κεφάλαιο φόρτωσε στους εργαζόμενους την κρίση, πετυχαίνοντας παραπέρα υποχώρηση των απαιτήσεων του λαού. Παρά το γεγονός πως στις συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης τμήματα του κεφαλαίου καταστράφηκαν, ένα άλλο ενίσχυσε τις θέσεις του. Συνολικά το κεφάλαιο, οι καπιταλιστές ως τάξη -παρά τις ανακατατάξεις που έγιναν (και γίνονται) στο εσωτερικό της τάξης τους- βγαίνουν αλώβητοι από την κρίση με ακόμα πιο ενισχυμένους τους ισχυρούς μονοπωλιακούς ομίλους.

Για παράδειγμα, σύμφωνα με στοιχεία 1.210 Ανωνύμων Εταιριών, που επεξεργάστηκε η εταιρεία ICAP για το 2013, οι 659 κερδοφόρες επιχειρήσεις απέσπασαν συνολικά κέρδη (προ φόρων) ύψους 2,12 δισ. ευρώ. Η ίδια εταιρεία διαπίστωσε συνολικά κέρδη ύψους 10,6 εκατ. ευρώ για 762 μεγάλες επιχειρήσεις την περίοδο Ιούλη 2011 - Ιούνη 2012 σε σύγκριση με ζημίες 15,2 εκατ. ευρώ την προηγούμενη αντίστοιχη περίοδο. Αυτά, σε μια περίοδο που πέρασαν μια σειρά αντιλαϊκές ρυθμίσεις που έχουν αλλάξει σε βάθος τους όρους ζωής των εργαζομένων, που διογκώθηκε η ανεργία.

Το γεγονός ότι η Ελλάδα ανέβηκε στην 81η θέση φέτος (μεταξύ 144 χωρών) από την 91η πέρυσι στην κατάταξη της Παγκόσμιας Εκθεσης Ανταγωνιστικότητας, που δημοσιοποίησε πριν μερικές μέρες το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF), πραγματοποιήθηκε λόγω της «ελαστικοποίησης» των εργασιακών σχέσεων και του σταδιακού ανοίγματος ορισμένων αγορών. Δηλαδή, η ανταγωνιστικότητα του ελληνικού κεφαλαίου, η ικανότητά του να παίζει με καλύτερους όρους στη διεθνή αγορά «πάτησε πάνω» στο πτώμα των εργατικών - λαϊκών δικαιωμάτων, των τσακισμένων μισθών.

Ανάμεσα στο κεφάλαιο και τους εργαζόμενους, λοιπόν, δεν υπάρχει σύμπτωση συμφερόντων.

Διαπίστωση 2η: Η λογική "των μειωμένων απαιτήσεων" είναι βαρέλι δίχως πάτο

Από τις απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο της «ΚΑΠΑ RESEARCH» αναδεικνύεται, εξάλλου, ανάγλυφα η ετοιμότητα εργαζομένων να αποδεχτούν και άλλες, μεγαλύτερες και περισσότερες θυσίες, όπως το παραπέρα χαντάκωμα μισθών, η παραπέρα ισοπέδωση εργασιακών δικαιωμάτων, που κατακτήθηκαν τον προηγούμενο αιώνα με αίμα. Κυριαρχεί η λογική των μειωμένων απαιτήσεων: «Να βρω μια οποιαδήποτε δουλειά, υπό τις χειρότερες συνθήκες, έστω να μην είμαι άνεργος». Αποψη πολύ χρήσιμη στο κεφάλαιο, ειδικά σε συνθήκες που επιδιώκεται η λαϊκή στήριξη των σχεδίων ανάκαμψης της καπιταλιστικής οικονομίας.

Στην πραγματικότητα, κυριαρχεί η άποψη ότι η ευημερία του κεφαλαίου είναι προϋπόθεση για τη δική τους ευημερία. Η καπιταλιστική ανάπτυξη είναι αυτή που θα αντιμετωπίσει την ανεργία, θα φέρει βελτίωση στα εισοδήματα. Ετσι οι εργαζόμενοι μετατρέπονται, συνειδητά ή ασυνείδητα, αργά ή γρήγορα, καλυμμένα ή ανοιχτά, σε φορείς των διλημμάτων και της πρακτικής των καπιταλιστών (μεγαλοεπιχειρηματιών, αστών πολιτικών, εργατοπατέρων και άλλων), σε οπαδούς της ελάχιστης φορολόγησής τους, της αφειδούς δανειοδότησής τους, της διευκόλυνσής τους με κάθε τρόπο (ακόμα και με εθελούσιες μειώσεις των μισθών τους), ακόμα - ακόμα μπλέκονται στις ενδοαστικές διαμάχες των αφεντικών τους, παίρνοντας ανοικτά θέση υπέρ τους.

Ομως τα πράγματα δεν είναι έτσι. Η περίοδος που το κεφάλαιο μπορούσε να συνδυάζει την καπιταλιστική κερδοφορία με μια πολιτική πιο εκτεταμένων παροχών προς την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα ήταν προσωρινή και έχει περάσει ανεπιστρεπτί εδώ και πολλά χρόνια. Σήμερα, ό,τι και να φέρει η ανάκαμψη, είτε σε αύξηση της απασχόλησης είτε σε αύξηση μισθών, επιδομάτων κλπ., όχι μόνο δε θα αναπληρώσουν τις απώλειες των εργαζομένων, δε θα αποκαταστήσουν τα προ κρίσης επίπεδα διαβίωσης αλλά θα εξανεμιστούν γρήγορα στο πλαίσιο της συνολικότερης αντιλαϊκής πολιτικής. Και αυτό σε συνθήκες που διευρύνονται αντικειμενικά οι σύγχρονες εργατικές - λαϊκές ανάγκες, ενώ διαμορφώνονται νέες δυνατότητες, με βάση την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, για την κάλυψή τους.

Η στάση, λοιπόν, αυτή είναι αδιέξοδη. Υπάρχει, άλλωστε, ανάλογη πείρα σε ΕΕ και ΗΠΑ, τόσο για το γεγονός ότι η καπιταλιστική ανάκαμψη δε φέρνει μαζική λαϊκή ευημερία, όσο και για το πώς ζουν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού σε διαρκές καθεστώς «διαχείρισης» της ανεργίας, της φτώχειας, της αδυναμίας κάλυψης στοιχειωδών αναγκών τους (π.χ., χρήση ηλεκτρικής Ενέργειας για λίγες ώρες την ημέρα).

Για την εργατική - λαϊκή χειραφέτηση

Τι φταίει γι' αυτήν την κατάσταση;

Ο ίδιος ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, μέσα από τη λειτουργία του, συσκοτίζει τη σκέψη των εργαζομένων (π.χ., το κέρδος του κεφαλαιοκράτη θεωρείται ο δικός του «μισθός» για την «επιχειρηματικότητά» του και δεν κατανοείται ότι είναι δημιούργημα της απλήρωτης δουλειάς των εργατών), δεν πρέπει, όμως, να υποτιμήσουμε τη δράση μιας σειράς μηχανισμών εκφοβισμού, χειραγώγησης και ενσωμάτωσης, με τους οποίους βρίσκονται αντιμέτωποι οι εργαζόμενοι καθημερινά, από το χώρο εργασίας μέχρι τα ΜΜΕ, τη γειτονιά, το οικογενειακό περιβάλλον κλπ.

Η αλλαγή αυτής της κατάστασης δεν είναι, λοιπόν, εύκολη υπόθεση, δεν εξαρτάται αποκλειστικά από τη δράση των κομμουνιστών αλλά από το πώς εξελίσσονται και μια σειρά αντικειμενικοί παράγοντες και κυρίως η δυνατότητα του συστήματος, των κομμάτων του, των συνδικαλιστικών ηγεσιών τους, του κράτους του κεφαλαίου, να διαχειρίζονται προβλήματα, να ενσωματώνουν, να χειραγωγούν τα εργατικά - λαϊκά στρώματα. Υπάρχουν περίοδοι στην κοινωνικο - οικονομική εξέλιξη που η ικανότητα αυτή κλονίζεται και τότε είναι υπόθεση του εργατικού κινήματος, του λαού να σφραγίσει τις εξελίξεις.

Χειραφέτηση των λαϊκών μαζών δεν μπορεί να υπάρξει με αποδοχή της τάσης μείωσης των απαιτήσεων στο όνομα του ρεαλισμού, με καλλιέργεια ψευδαισθήσεων και αυταπατών πως είναι δυνατόν και η κερδοφορία του κεφαλαίου και η λαϊκή ευημερία να εξασφαλιστούν ταυτόχρονα, με θέσεις που καλλιεργούν το συμβιβασμό με τις ιμπεριαλιστικές ενώσεις, με σενάρια αναπαλαίωσης της αστικής εξουσίας, που εμφανίζουν ως διέξοδο την κυβερνητική εναλλαγή στο έδαφος του συστήματος κλπ. Αυτή είναι η γραμμή εγκλωβισμού που προβάλει ο ΣΥΡΙΖΑ αλλά και άλλες οπορτουνιστικές δυνάμεις στο κίνημα.

Το ΚΚΕ, όμως, συμβάλει σήμερα με τη γραμμή του στη διαμόρφωση προϋποθέσεων για τη μαζική χειραφέτηση εργατικών - λαϊκών στρωμάτων.

Δουλεύοντας για την οργάνωση μαζικών εργατικών - λαϊκών αγώνων με άξονες, διεκδικήσεις και αιτήματα που, εκτός από αμυντικούς στόχους, θα προβάλουν και τις σύγχρονες εργατικές - λαϊκές ανάγκες που πρέπει να ικανοποιηθούν. Μοχθώντας για την ανάπτυξη της αλληλεγγύης, της στήριξης των τμημάτων των εργαζομένων που χτυπήθηκαν περισσότερο από την κρίση. Ενισχύοντας την κατεύθυνση της συμμαχίας της εργατικής τάξης με τα λαϊκά στρώματα, σε αντικαπιταλιστική αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση.

Παλεύοντας για την «ανεξαρτησία» της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων από τα διάφορα συμφέροντα τμημάτων του κεφαλαίου και τις διάφορες εκδοχές διαχείρισης της αστικής πολιτικής, κυβερνητικής εναλλαγής και συμμετοχής στις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες.

Εμπνέοντας την προοπτική, τη δυνατότητα οι εργαζόμενοι να γίνουν αφέντες στο τόπο τους, να ζήσουν χωρίς καπιταλιστές, αρκεί να το πιστέψουν οι ίδιοι. Αναδεικνύοντας τη ρεαλιστικότητα της σύγχρονης πάλης για την ανατροπή του κεφαλαίου και της εξουσίας του, ως απάντηση στα σύγχρονα εργατικά - λαϊκά προβλήματα, τη ρεαλιστικότητα οι εργάτες να πάρουν την εξουσία, να οργανώσουν την παραγωγή με κριτήριο τις ανάγκες τους, τη ρεαλιστικότητα του σοσιαλισμού.

Θ.Μπ.