Η οικονομία της Ευρωζώνης με την ύφεση στο προσκήνιο

Ε

ίναι γεγονός ότι ο εξαναγκασμός από τον Πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ σε παραίτηση της κυβέρνησης Μανουέλ Βαλς λόγω των δηλώσεων του υπουργού Οικονομίας Αρνό Μοντεμπούρ για την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης, αποκαλύπτει δύο ζητήματα σημαντικά: Το πρώτο οι δυσκολίες διαχείρισης της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης στη Γαλλία, με δεδομένη την οικονομική πολιτική της Ευρωζώνης, δηλαδή το μείγμα διαχείρισης που αποδίδεται βασικά στη γερμανική κυβέρνηση. Το δεύτερο, τις οξύτατες αντιθέσεις ανάμεσα σε τμήματα του κεφαλαίου της Γαλλίας, αντιθέσεις που αντανακλώνται στους ανταγωνισμούς στην Ευρωζώνη και επηρεάζονται και απ' αυτούς. Ανταγωνισμοί που τουλάχιστον εκφράζονται μέσα στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, άρα και στην κυβέρνηση. Αλλωστε, Πρόεδρος της Γαλλίας και κυβέρνηση ανήκουν στο Σοσιαλιστικό Κόμμα. Τα αστικά ΜΜΕ πρόβαλαν τον υπουργό Οικονομίας ως «αριστερό» μέσα στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, ως άνθρωπο που ετοιμάζεται για να διεκδικήσει την Προεδρία στη Γαλλία, παρουσιάζοντας τις αντιθέσεις και τις τριβές, στο εν λόγω κόμμα. Σε συνδυασμό βεβαίως, αφενός με τη λαϊκή δυσαρέσκεια από την πολιτική Ολάντ και την πολιτική στην Ευρωζώνη, (υπενθύμισαν ότι αυτή έδωσε το μεγάλο ποσοστό στο «Εθνικό Μέτωπο» της Μαρίν Λεπέν στις ευρωεκλογές, θύμισαν δηλαδή το λεγόμενο ευρωσκεπτικισμό), εκτιμώντας ταυτόχρονα την αδυναμία του Ολάντ να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση αλλά και την πτώση της δημοτικότητάς του όπως φαίνεται από δημοσκοπήσεις.

Εγραψε, για παράδειγμα, η «Καθημερινή», (ηλεκτρονική έκδοση, 25/8/2014): «Ο Μοντεμπούρ ζήτησε να υιοθετηθούν νέες οικονομικές πολιτικές και αμφισβήτησε αυτό που χαρακτήρισε "εμμονή" της Γερμανίας με τη δημοσιονομική λιτότητα. Η Γαλλία βρίσκεται υπό την πίεση των 28 χωρών της ΕΕ να βάλει τα οικονομικά της σε τάξη, ωστόσο ο υπουργός Οικονομικών αμφισβητούσε από την πλευρά του κατά πόσο τα μέτρα λιτότητας θα έδιναν πράγματι ώθηση στην οικονομία της χώρας. Και όλα αυτά τη στιγμή που Γάλλοι αξιωματούχοι αναφέρουν ότι το έλλειμμα θα ξεπεράσει για ακόμα μια φορά τον στόχο του 3%».

Αφορμή και αντιθέσεις

Ποια ήταν η αφορμή αποπομπής της κυβέρνησης; Σε μια συνέντευξή του που δημοσιεύθηκε το Σάββατο στην εφημερίδα «Le Monde», ο Μοντεμπούρ είχε πει: «Πρέπει να υψώσουμε τον τόνο. Η Γερμανία έχει πιαστεί στην παγίδα της πολιτικής της λιτότητας που έχει επιβάλει σε όλη την Ευρώπη», και διευκρίνισε «όταν λέω η Γερμανία, ομιλώ για τη γερμανική δεξιά που υποστηρίζει την (καγκελάριο) Αγκελα Μέρκελ. Η Γαλλία δεν έχει την τάση να ευθυγραμμίζεται με τα ιδεολογικά αξιώματα της γερμανικής δεξιάς». Αυτή η δήλωση ήταν, όπως λέγεται, η «σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι». Το σχόλιο πηγής κοντά στον πρωθυπουργό, όπως μεταφέρθηκε από το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ήταν χαρακτηριστικό: «Θεωρείται πλέον ότι ξεπεράστηκαν τα όρια, ένας υπουργός Οικονομίας δεν μπορεί να εκφράζεται με τέτοιους όρους για την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης και για έναν Ευρωπαίο εταίρο όπως η Γερμανία».

Βεβαίως, ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών δεν ήταν η πρώτη φορά που εκφραζόταν ενάντια στην πολιτική διαχείρισης της κρίσης στην Ευρωζώνη και ιδιαίτερα στη Γερμανία, εκτιμώντας ότι αυτή η πολιτική δεν οδηγεί στην ανάπτυξη. Είχε, μάλιστα, εκφράσει την άποψη για αλλαγή μείγματος και για λιγότερο ισχυρό ευρώ. Η αστική προπαγάνδα τον παρουσίαζε μαζί με τον Ρέντσι ως τους πολιτικούς που θα ανοίξουν το δρόμο στο Νότο της Ευρωζώνης με μεταρρυθμίσεις για καπιταλιστική ανάκαμψη και θα ασκήσουν πιέσεις στη Γερμανία και στο Βορρά για αλλαγή μείγματος πολιτικής στην Ευρωζώνη.

Επομένως, οι αντιθέσεις ήταν γνωστές. Και εκφράζουν αντιθέσεις ανάμεσα σε τμήματα του κεφαλαίου. Αλλωστε, και το λεγόμενο ευρωσκεπτικιστικό ρεύμα, που ώθησε σε ενίσχυση εθνικιστικών κομμάτων τμήματα του κεφαλαίου ενάντια στην Ευρωζώνη και την πολιτική διαχείρισης της κρίσης εκφράζει και όχι τα λαϊκά συμφέροντα. Τμήματα του κεφαλαίου σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρωζώνης που εναντιώνονται στην πολιτική της Ευρωζώνης ενίσχυσαν τέτοια κόμματα. Φαίνεται όμως ότι σ' αυτήν τη φάση οι ενδοαστικές αντιθέσεις φουντώνουν ακόμη περισσότερο.

Η κρίση επανακάμπτει;

Ταυτόχρονα, επανέρχονται με ένταση και έμφαση εκτιμήσεις όπως για επερχόμενη ύφεση στην Ευρωζώνη μετά από μείωση του ΑΕΠ το δεύτερο τρίμηνο του 2014 στη Γερμανία και στην Ιταλία και στασιμότητα στη Γαλλία. Μάλιστα, μόλις προχτές η διευθύντρια του ΔΝΤ, Κρ. Λαγκάρντ, έκανε παρέμβαση για αλλαγή πολιτικής σε Ευρωζώνη και Γερμανία (δεν είναι δα και πρώτη φορά), μιλώντας για την ανάγκη αύξησης των μισθών στη Γερμανία, ώστε να αυξηθεί η ζήτηση και η κατανάλωση άρα και οι εισαγωγές από το Νότο ώστε η Γερμανία να συμβάλει στην οικονομική ανάκαμψη του Νότου. Δεν ξέρουμε αν οι δηλώσεις της Λαγκάρντ (πρώην υπουργός Οικονομίας της Γαλλίας), επηρέασαν τον Μοντεμπούρ, για να βγει επιθετικά σε Ολάντ - Μέρκελ και πολιτική Ευρωζώνης, αλλά όταν μιλά το ΔΝΤ σημαίνει βασικά ΗΠΑ. Και οι ΗΠΑ έχουν εναντιωθεί από την αρχή εκδήλωσης της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης ενάντια στην πολιτική διαχείρισης της Γερμανίας και της Ευρωζώνης. Ανταγωνισμοί κεφαλαίων, μονοπωλίων είναι. Βεβαίως, και μέσα στη Γερμανία υπάρχουν τμήματα του κεφαλαίου που εναντιώνονται σ' αυτήν την πολιτική.

Δεν ξέρουμε, επίσης, αν οι εκτιμήσεις για την αδυναμία της Γαλλίας, αλλά και της Ευρωζώνης, να ανακάμψουν από την ύφεση, επέδρασαν στις επιθετικές δηλώσεις του Γάλλου υπουργού Οικονομίας, αλλά σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο ημερήσιο δελτίο για τους συνδρομητές του «Stratfor Global Intelligence» και αναδημοσίευσε πρόσφατα η «Καθημερινή», (15/8/2014), αναφέρονται τα εξής:

«Είναι σαφές ότι το 2014 δεν θα είναι η χρονιά της οικονομικής ανάκαμψης στην Ιταλία. Ούτε στη Γαλλία η οικονομία θα αναπτυχθεί σημαντικά το 2014. Για τη Γαλλία και την Ιταλία η απουσία ανάπτυξης σημαίνει ότι ελλείμματα και χρέη θα μειωθούν δυσκολότερα και ότι η επίτευξη πολιτικής συναίνεσης θα είναι επίσης δυσκολότερη. Η ανεργία στη Γαλλία βρίσκεται στο 10,2% και στην Ιταλία στο 12,3%. Υψηλότερη ανεργία σημαίνει ασθενέστερη εσωτερική ζήτηση, μικρότερη προσφορά και ζήτηση πιστώσεων και λιγότερα φορολογικά έσοδα. Με άλλα λόγια, Γαλλία και Ιταλία έχουν παγιδευτεί σε φαύλο κύκλο ασθενικών κυβερνήσεων, αυξανόμενης κοινωνικής αναταραχής και μειωμένης οικονομικής δραστηριότητας.

Παρίσι και Ρώμη υπερασπίζονται μια εκδοχή της ΕΕ όπου επιτρέπεται ευελιξία όσον αφορά τα δημοσιονομικά όρια, όπου το ευρώ εξασθενεί και όπου οι Βρυξέλλες χρηματοδοτούν μεγάλα αναπτυξιακά προγράμματα με στόχο τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην περιφέρεια. Η συζήτηση σχετικά με αυτά τα μέτρα θα κυριαρχήσει στην Ευρώπη τους τελευταίους μήνες του 2014 και στη διάρκεια του 2015, αλλά δεν θα πρέπει ν' αναμένεται σημαντική πρόοδος.

Η Γερμανία είναι πρόθυμη να ανεχτεί ορισμένες από αυτές τις προτάσεις, αλλά μόνο μέχρι ενός σημείου. Τα τελευταία χρόνια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέχτηκε τα υπερβολικά ελλείμματα, αλλά τώρα το πρόβλημα είναι πως Γαλλία και Ιταλία απαιτούν τη ρητή αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων, κάτι που η Γερμανία δεν μπορεί ν' αποδεχτεί. Μπορεί το Βερολίνο να επέτρεψε στην ΕΚΤ να υιοθετήσει τη γαλλοϊταλική πρόταση περί ποσοτικής χαλάρωσης, αλλά αντιλαμβανόμενο ότι το μέτρο μπορεί να είναι αμφιλεγόμενο στο εσωτερικό της χώρας, τόσο πολιτικά όσο και θεσμικά, προσπαθεί να το καθυστερήσει όσο είναι δυνατόν. Μπορούμε να περιμένουμε ότι η Γερμανία θα αποδεχτεί ορισμένες από τις προτάσεις της Γαλλίας και της Ιταλίας, ωστόσο πλήρης αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου της ΕΕ και της πολιτικής της φαίνεται απίθανη δεδομένου του πολιτικού κατακερματισμού». «Stratfor Global Intelligence» σημαίνει επίσης ΗΠΑ.

Σχετικά με την Ευρωζώνη, έγραφε η «Ημερησία», (22/8/2014):

«Σήμα κινδύνου για την οικονομία της Ευρωζώνης και για μακροχρόνια ύφεση που θα έχει δραματικές επιπτώσεις, εκπέμπει ο γνωστός οικονομολόγος και καθηγητής του Πανεπιστημίου Κολούμπια Γιόζεφ Στίγκλιτς. Στην ομιλία του, που δημοσιεύει η "Deutsche Welle", ο οικονομολόγος τονίζει μεταξύ άλλων: "Η Ευρωζώνη απειλείται από μια μακροχρόνια ύφεση, που μπροστά της θα ωχριούν οι χαμένες δεκαετίες της Ιαπωνίας. Δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος για το μέλλον της νομισματικής ένωσης, με δεδομένο ότι έπονται οι οικονομικές επιπτώσεις των γεωπολιτικών στρεβλώσεων".

"Ο Στίγκλιτς έχει τους αριθμούς με το μέρος του", σχολιάζει στην Die Welt ο Χόλγκερ Σέπιτς, παραπέμποντας στη στασιμότητα που σημείωσε η οικονομία στην Ευρωζώνη κατά το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους (είναι αυτό που γράψαμε πιο πάνω ότι και μέσα στη Γερμανία υπάρχουν τμήματα του κεφαλαίου ενάντια στην πολιτική της Μέρκελ και της Ευρωζώνης)".

"Η οικονομία στην Ιταλία και τη Γερμανία συρρικνώθηκε μεταξύ Απριλίου και Ιουλίου κατά 0,2%", υπενθυμίζει ο Γερμανός δημοσιογράφος. Την αρνητική κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας επιβεβαιώνουν επίσης ο χαμηλός πληθωρισμός (0,4%) και το υψηλό ποσοστό της ανεργίας (11,5%).

Εγραφε, επίσης, η «Καθημερινή» (19/8/2014), από τους «NEW YORK TIMES»: « Κανείς δεν θα πρέπει να αισθάνεται κατάπληκτος που ακόμη μια φορά συρρικνώνεται η οικονομία της Ευρωζώνης. Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί. Στη διάρκεια του δευτέρου τριμήνου, η οικονομία της Ευρωζώνης παρέμεινε στάσιμη, ενώ της Γερμανίας και της Ιταλίας συρρικνώθηκε κατά 0,2% του ΑΕΠ και της Γαλλίας επίσης παρέμεινε στάσιμη. Ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη μειώθηκε τον Ιούλη στο 0,4% από 1,6% τον Ιούλη του 2013 και η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά 0,3% τον Ιούνη».

Ζόρια με απρόβλεπτες εξελίξεις

Πώς θα εξελιχθεί η καπιταλιστική οικονομική κρίση; Μένει να το δούμε. Πάντως, οι ισχυρές καπιταλιστικές οικονομίες δεν φαίνεται να περνούν στην ανάκαμψη, στη Γερμανία έχουμε και πισωγύρισμα, μετά την όποια ανάκαμψη προδιαγράφεται νέα ύφεση. Το βέβαιο είναι ότι οι ανταγωνισμοί θα οξυνθούν ακόμη περισσότερο. Και η υπόθεση «συμμαχία του Νότου», για αλλαγή στο μείγμα πολιτικής, μάλλον φαίνεται απραγματοποίητη.

Γράψαμε στο «Ριζοσπάστη», 26/8/2014: «Στην Ισπανία πήγε την Κυριακή η Γερμανίδα καγκελάριος, Αγκελα Μέρκελ, σε μία επίσκεψη, όπως αναφέρεται, προετοιμασίας για τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις 30 Αυγούστου. Η Μέρκελ και ο Ισπανός πρωθυπουργός, Μαριάνο Ραχόι - και οι δύο είναι στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα - σε συνέντευξή τους επέμειναν στη συνέχιση των αντιλαϊκών μεταρρυθμίσεων που εφαρμόζονται συνολικά στην ΕΕ, ενώ ανέδειξαν την αναιμική ανάκαμψη που παρατηρείται για δεύτερο τρίμηνο στην οικονομία της Ισπανίας με 0,6%».

Την ίδια ώρα η Αγκελα Μέρκελ, όπως γράφτηκε στον αστικό Τύπο, θα στηρίξει για πρόεδρο του Γιούρογκρουπ τον Ισπανό υπουργό Οικονομικών Λουίς Ντε Γκίντος.

Καθόλου αισιόδοξες λοιπόν οι αστικές εκτιμήσεις για την καπιταλιστική κρίση στην Ευρωζώνη. Γι' αυτό ας μην τσιμπήσει ο λαός μας ότι η Ελλάδα οδεύει στην ανάκαμψη, ότι η αστική διαχείριση είτε της συγκυβέρνησης, είτε του ΣΥΡΙΖΑ, μπορεί να τον ανακουφίσει. Τώρα οργάνωση, λαϊκή συμμαχία, αντεπίθεση, ανασύνταξη του εργατικού, λαϊκού κινήματος, συμπόρευση με το ΚΚΕ, για μονομερή διαγραφή του χρέους, αποδέσμευση από την ΕΕ, κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων, με εργατική - λαϊκή εξουσία.

"Ρ"