Εργατική αυτοδιαχείριση χωρίς εργατικό κίνημα

Τ

ις προηγούμενες μέρες άρθρα με  σχόλια επί σχολίων για  ένα βίντεο  με απόψεις στελέχους του ΠΑΜΕ, με ημερομηνία μάλιστα 10 Απριλίου 2013, σχετικά με τη ΒΙΟ.ΜΕ και το  μοντέλο  εργατικής αυτοδιαχείρισης, που εκεί εφαρμόζεται, περιφέρονται ανά το διαδίκτυο, κατηγορώντας  το ΚΚΕ ότι δεν υποστηρίζει τον αγώνα των εργατών της Βιομηχανικής Μεταλλευτικής να περάσει το εργοστάσιο στα χέρια τους.

Η εργατική αυτοδιαχείριση βγαίνει πάλι στο προσκήνιο, και ως αφορμή για να κατηγορηθεί το ΚΚΕ και ως υποδεικνυόμενη λύση για περιορισμό της ανεργίας, κάνοντας ενέσεις αισιοδοξίας σε μια εργατική τάξη αποδεκατισμένη.  Και δεν μπορεί κανείς να μη  σκεφτεί το άδοξο τέλος αυτών που ονομάστηκαν  κινήματα όπως «της πατάτας», του «χωρίς μεσάζοντες», του «δεν πληρώνω» κλπ. στα οποία πολύ κόσμος έβλεπε μια διέξοδο για ξεπέρασμα των συνεπειών της κρίσης. Γιατί όλα  αυτά  τα χρόνια της κρίσης οι προτάσεις  που ανανέωναν ελπίδες, που άλλες προηγούμενες είχαν  διαλύσει, σε μια προσπάθεια η εκτόνωση της απελπισίας  να είναι στοιχειωδώς ελεγχόμενη, δεν έλειψαν. Παραβλέποντας λοιπόν την εμπειρία της δεκαετίας του ’70 με τα αποτυχημένα παραδείγματα αυτοδιαχειριζόμενων επιχειρήσεων, οι μαζικές απολύσεις και η οικονομική κρίση επανέφεραν στο προσκήνιο την αυτοδιαχείριση σαν μια αμυντική πάλη  για τα δικαίωμα στη δουλειά, σε συνδυασμό με προγράμματα εναλλακτικής παραγωγής στα πλαίσια του καπιταλιστικού  καταμερισμού εργασίας.  Η αυτοδιαχείριση όμως  προβάλλεται σε μια στιγμή που το εργατικό κίνημα όχι μόνο  δεν είναι σε θέση  να δώσει δυναμικά  μια συνολική διέξοδο στην καπιταλιστική κρίση μέσα από την ανατροπή του συστήματος, αλλά δεν έχει τη δύναμη να κερδίσει ούτε ένα αίτημα απλώς για διατήρηση κάποιων θέσεων εργασίας.

Η ΒΙΟ.ΜΕ λοιπόν  από εναλλακτικούς, αριστερούς, αναρχικούς κλπ.  γίνεται σημείο αναφοράς σαν ένας εναλλακτικός δρόμος που δίνει ελπίδες για ενίσχυση του αιτήματος  για δικαίωμα στην εργασία, σαν πρόταση διεξόδου για όλους όσοι βρίσκονται στην ίδια θέση με αυτούς. Υποδεικνύεται σαν ένας άλλος τρόπος  οικονομικής και  τεχνικής οργάνωσης μια επιχείρησης, ένας άλλος τρόπος  λειτουργίας και διοίκησης της επιχείρησης μέσα στα πλαίσια  της καπιταλιστικής οργάνωσης της κοινωνίας.  Άλλωστε το συγκεκριμένο εγχείρημα δεν συνδυάζεται με κάποιες απόψεις  ανατροπής του καπιταλισμού, αλλά ίσα ίσα  ζητεί τη βοήθεια της κυβέρνησης και της ΕΕ.

Βέβαια, από την ειδησεογραφία μαθαίνουμε ότι οι εργαζόμενοι στη ΒΙΟ.ΜΕ μη μπορώντας «να παράγουν τα προϊόντα που παρήγαγαν πριν, λόγω του μεγάλου κόστους των πρώτων υλών που χρειάζονται αλλά και φυσικά το "παράνομο" του εγχειρήματος, αποφασίζουν να φτιάξουν φυσικά καθαριστικά. Χρησιμοποιούν τα μηχανήματα του εργοστασίου για να βγάλουν προϊόντα φθηνά και προσιτά στον κόσμο τα οποία και διακινούνται από τα κινήματα αλληλεγγύης σε όλη την Ελλάδα».

Σε μια οικονομία όμως ανταγωνιστική πώς θα εξασφαλιστεί η υπεροχή απέναντι στον ανταγωνισμό, κι επομένως η βιωσιμότητα της επιχείρησης  και κατά συνέπεια και ο βασικός στόχος  της αυτοδιαχείρισης, η προστασία της απασχόλησης; Γιατί όταν η καπιταλιστική αγορά έχει τόσες απαιτήσεις από μια  μεμονωμένη επιχείρηση, τότε η  επιχείρηση  πρέπει να προσαρμοστεί για να επιβιώσει. Και θα έχει ανάγκη από μάνατζερ, διευθυντές παραγωγής, επιστάτες κλπ. Και θα πρέπει να λύσει προβλήματα χρηματοδότησης, κόστους παραγωγής, κερδοφορίας κλπ. Και λύνονται  με διαφορετικό τρόπο, …εναλλακτικά, όλα αυτά τα προβλήματα  με ψηφίσματα συμπαράστασης και συναυλίες αλληλεγγύης;  Η διάθεση και η μαχητικότητα των εργατών δεν αρκούν για να μην επισκιαστούν τα ταξικά συμφέροντα από την αναζήτηση νέων αγορών,  νέων προϊόντων, πρώτων υλών κλπ. Αρκούν οι καλές προθέσεις, όταν οι παγίδες μιας αμφίβολης εναλλακτικότητας καθιστούν τους εργάτες υπεύθυνους για τομείς παραγωγής στα πλαίσια  του καπιταλισμού, για να μη κάνουν αυτά τα εγχειρήματα απλά ένα καταλύτη  για την πλήρη αποδοχή του;  Εξάλλου όπως φαίνεται τέτοια εγχειρήματα ξεκομμένα δεν μοιάζει να χαλυβδώνουν την ταξική συνείδηση ή να δυναμώνουν το εργατικό κίνημα. Ίσως γιατί αποφεύγεται να μπει το ζήτημα του πολιτικού, κοινωνικού και  οικονομικού στάτους που λειτουργεί σε μια καπιταλιστική επιχείρηση.   Μέσα σε ένα περιβάλλον καπιταλιστικό, σε περίοδο κρίσης, με το εργατικό κίνημα σχεδόν εν υπνώσει, και συν τοις άλλοις με την καπιταλιστική κυριαρχία να μην  αμφισβητείται, ο εργατικός έλεγχος καταλήγει να είναι  στην καλύτερη περίπτωση  αφηρημένη ιδεολογική προπαγάνδα μιας επαναστατικότητας που λειτουργεί σαν κάλυψη της πολιτικής της σοσιαλδημοκρατίας,  ενώ στην χειρότερη φέρνει την πραγματικότητα της αγοράς μέσα στο εργατικό  κίνημα, οδηγώντας  στην ενσωμάτωση των αγώνων και τελικά  στην απογοήτευση και αποδοχή της υπάρχουσας κατάστασης.

Και τελικά, όλα αυτά δεν καλλιεργούν καμιά επαναστατική ιδεολογία παρά μόνο την ιδεολογία του μικρότερου κακού και των ψευδαισθήσεων. Τα πάντα έχουν προσαρμοστεί στις ανάγκες που  η κρίση δημιουργεί  στους καπιταλιστές. Η πιθανότητα  μιας χειροτέρευσης  αναγκάζει τις υποτελείς τάξεις   να δέχονται αυτό που έχουν, ενώ το πνεύμα αγωνιστικότητας κι αλληλεγγύης στο χώρο δουλειάς όλο και εξαφανίζεται. Και μένουν οι μεγαλόπνοες διακηρύξεις  περί αυτοδιαχείρισης και εργατικού ελέγχου εδώ και τώρα μπλοκάροντας το εργατικό κίνημα στον ανταγωνισμό της καπιταλιστικής αγοράς. Οι αγώνες υποκαθίστανται από ευχολόγια και φανταστικά σενάρια.

Και μένει στο ΚΚΕ να αγωνίζεται για τη διαμόρφωση της ταξικής συνείδησης  στην πράξη μέσα από αγώνες, για την οργάνωση  στη βάση των εργαζομένων σαν τάξη, για την  ανάπτυξη ενός ρωμαλέου εργατικού κινήματος. Γιατί είναι οι προϋποθέσεις  για οποιαδήποτε αναφορά στον εργατικό έλεγχο που δεν μπορεί παρά να συνδέεται με την προοπτική της κατάληψης της κεντρικής εξουσίας.

Dies brumalis