Οι ξένες επενδύσεις στην Υποσαχάρια Αφρική και οι ανταγωνισμοί

Π

Στη Νιγηρία αμερικανικά μονοπώλια συνεργάζονται 

με τον πλουσιότερο άνθρωπο της Αφρικής, τον Aliko Dangote, 

κι έναν από τους πλουσιότερους του πλανήτη, 

στον τομέα του πετρελαίου

εδίο σύγκρουσης συμφερόντων αξίας πολλών εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων είναι πλέον η Υποσαχάρια Αφρική, καθώς ΗΠΑ και Κίνα επιχειρούν να εξασφαλίσουν την τελευταία μεγάλη αναπτυσσόμενη αγορά του πλανήτη (...) εισέρχονται σε μια αγορά της οποίας η μεσαία τάξη εκτιμάται ότι θα υπερβεί τα επόμενα χρόνια το ένα δισεκατομμύριο άτομα. Ομως σήμερα περισσότερο από το μισό του πληθυσμού της δεν έχει πρόσβαση σε ηλεκτροδότηση. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι οι οικονομίες της Υποσαχάριας Αφρικής θα αναπτυχθούν φέτος με ρυθμούς της τάξης του 5,4% και το 2015 θα επιταχύνουν στο 5,8% (...) σύμφωνα με την African Development Bank, το τελευταίο έτος ιδρύθηκαν περισσότερες από τετρακόσιες χιλιάδες επιχειρήσεις».Αποκαλυπτικό το ρεπορτάζ της «Καθημερινής»1 (24 / 8 / 2014) για την Αφρική, τον πλούτο της οποίας ορέγονται τα μονοπώλια ισχυρών κρατών και όχι μόνο.

Για παράδειγμα, η πρεσβεία της Ελλάδας στη Νότια Αφρική σε έκθεσή της στις 24 / 6 / 2014 για την ελκυστικότητα των Αμεσων Ξένων Επενδύσεων Αφρικής αναφέρει τα εξής:

«Στην έκθεση "Africa Attractiveness Survey 2014 - Executing Growth", του γνωστού πολυεθνικού γραφείου συμβούλων επιχειρήσεων Ernst & Young Global Limited, αναφέρονται στοιχεία ελκυστικότητας της Αφρικής, σε όρους Αμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ), και διεθνούς τάσης αντίληψης της αφρικανικής ηπείρου ως επενδυτικού προορισμού. Σημαντικότερα, στην εν λόγω έκθεση επισημαίνονται τρεις βασικές τάσεις της τελευταίας τριετίας: α) αύξηση των επενδύσεων στην Υποσαχαρική Αφρική, β) αύξηση των ενδοαφρικανικών επενδύσεων, και γ) μετατόπιση των επενδύσεων από τον τομέα της εξόρυξης σε τομείς προσφοράς καταναλωτικών αγαθών».

Εμφαση στον τομέα μεταποίησης

Είναι γεγονός ότι η μετατόπιση των επενδύσεων από τον τομέα εξόρυξης στον τομέα προσφοράς καταναλωτικών αγαθών δείχνει ανάπτυξη της μεταποίησης. Γεγονός που προκαλεί το ενδιαφέρον του κεφαλαίου για επενδύσεις. Συνολικά, αν εκτιμήσει κανείς αυτές τις εξελίξεις όπως καταγράφονται στη συγκεκριμένη έκθεση, καταλαβαίνει ότι υπάρχουν πράγματι μεγάλα περιθώρια κερδοφόρων επενδύσεων σε μια καπιταλιστική αγορά που ως τώρα το κεφάλαιο την αντιμετώπιζε σαν αγορά φτηνής ενέργειας (πετρέλαιο) και πάμφθηνων πρώτων υλών, ενώ τώρα την αντιμετωπίζει σαν πεδίο καπιταλιστικών επενδύσεων και σε τομείς μεταποίησης.

Γράφει, για παράδειγμα, η ίδια έκθεση: «Το 2013, παρά το ότι ο αριθμός των επενδυτικών σχεδίων σε ολόκληρη την Αφρική συνολικά μειώθηκε κατά 3,1% (λόγω σχετικής μείωσης στη Βόρεια Αφρική, κατά 750 έργα ως προς το προηγούμενο έτος, εκ της εκεί διαμόρφωσης συνθηκών πολιτικής αστάθειας), οι ΑΞΕ στην Υποσαχαρική Αφρική αυξήθηκαν κατά 4,7%. Επισημαίνεται αντιληπτή πλέον διάκριση μεταξύ τάσης ΑΞΕ στη Β. Αφρική (μείωση 28,7%) και αντίστοιχης τάσης στην Υποσαχαρική Αφρική (αύξηση 4,7%), δηλαδή διεύρυνση του βαθμού διαφοροποίησης των δύο περιφερειών ως προς τις ΑΞΕ, ενώ η Υποσαχαρική Αφρική καταλαμβάνει μερίδιο ΑΞΕ Αφρικής 80% για πρώτη φορά.

Σε όρους αξίας (έναντι της προαναφερθείσης μείωσης του αριθμού επενδυτικών σχεδίων), οι επενδύσεις κεφαλαίων σε ολόκληρη την ήπειρο αυξήθηκαν κατά 12,9%, ως αποτέλεσμα υλοποίησης ορισμένων μεγάλων επενδυτικών έργων, ενώ επίσης αυξήθηκε το μέσο ύψος των έργων ΑΞΕ, υπολογιζόμενο σε 70,1 εκ. δολ. ΗΠΑ το 2013, από 60,1 εκ. δολ. ΗΠΑ το 2012».

Συγκρίνοντας αυτούς τους οικονομικούς δείκτες και τα στοιχεία με αυτά στην Ευρώπη όπου η καπιταλιστική οικονομική κρίση έχει δημιουργήσει ύφεση, δηλαδή στασιμότητα στην οικονομική ανάπτυξη, αλλά και στις ΗΠΑ όπου οι ρυθμοί ανάπτυξης κυμαίνονται εκτιμώνται στο 2% του ΑΕΠ, σύμφωνα με το ΔΝΤ, γίνεται κατανοητό ότι πράγματι η καπιταλιστική ανάπτυξη σ' αυτήν εδώ την περιοχή του κόσμου είναι ραγδαία, ακόμη και σε σύγκριση με την Ασία, με εξαίρεση την Κίνα, και στη Λατινική Αμερική, όπου υπάρχει μεγάλη τάση μείωσης των ρυθμών ανάπτυξης (από 8% σε κάτω από 2,2%), ή στη Ρωσία, με 0.2%.

Βεβαίως το φαινόμενο των ξένων επενδύσεων στην Αφρική γενικά δεν είναι νέο. Η Κίνα εδώ και πολλά χρόνια έχει κάνει μεγάλες επενδύσεις σε διάφορες χώρες, από το Σουδάν ως την Αγκόλα και τη Μοζαμβίκη κλπ. Το ίδιο και οι ΗΠΑ, αλλά και διάφορα κράτη της Ευρώπης, ιδιαίτερα η Βρετανία, η Γαλλία, η Ιταλία, αλλά και η Ελλάδα. Το ενδιαφέρον είναι η επιτάχυνση και το μέγεθος των επενδύσεων.

Κίνα και ΗΠΑ

Οπως είπαμε πιο πάνω, ΗΠΑ και Κίνα προωθούν επενδύσεις στην Αφρική, που αποτελεί και για τις δύο πεδίο ανταγωνισμών στο πλαίσιο της αύξησης της διεθνούς τους δύναμης ή «της παγκόσμιας γεωπολιτικής ισχύος», όπως λένε οι αστοί.

Η αξία του διμερούς εμπορίου της Κίνας με την Αφρική ξεπέρασε τα 200 δισεκατομμύρια δολάρια το 2013, ενώ η αντίστοιχη των ΗΠΑ είναι λίγο πιο κάτω από τα 100 δισ. δολάρια.

Επειδή η Κίνα, όπως έχουμε πει, κάνει μεγάλες επενδύσεις εδώ και χρόνια στην Αφρική κι έχει μεγάλο προβάδισμα, οι ΗΠΑ επιταχύνουν τις δικές τους επενδύσεις. Ετσι, τον Αύγουστο του 2014 οι ΗΠΑ, σύμφωνα με την «Καθημερινή», «προχώρησαν διά του Λευκού Οίκου σε μια ιστορική πρωτοβουλία, το πρώτο U.S. - Africa Leaders Summit. Ο Αμερικανός πρόεδρος Ομπάμα φιλοξένησε πάνω από 40 ηγέτες της αφρικανικής ηπείρου, σε μια κίνηση με στόχο να ενδυναμώσει τις σχέσεις των δύο πλευρών. Και με αρκετή επιτυχία, αν κρίνει κανείς από τις δεσμεύσεις για επενδύσεις άνω των 33 δισ. δολαρίων που εξασφάλισε από αμερικανικούς φορείς. Στο forum με τους Αφρικανούς ηγέτες που φιλοξένησε ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα στις αρχές Αυγούστου συμμετείχαν περισσότεροι από 90 αμερικανικοί επιχειρηματικοί όμιλοι και ανακοινώθηκαν επενδύσεις 14 δισ. δολαρίων».

Αμερικανικοί μονοπωλιακοί όμιλοι που επενδύουν στην Αφρική είναι η General Electric Co., η Coca Cola Co., η Ford Motor Co. για την παραγωγή αυτοκινήτων κ.ά. Για παράδειγμα, γίνονται επενδύσεις από την General Electric για το διπλασιασμό της ηλεκτροπαραγωγής στην Υποσαχάρια Αφρική. Σύμφωνα με το Bloomberg, επενδύουν στην ενίσχυση της ηλεκτρικής παραγωγής στην Αιθιοπία, την Γκάνα, την Κένυα, τη Λιβερία, τη Νιγηρία και την Τανζανία.

Η Carlyle Group LP επίσης επενδύει από κοινού με νιγηριανό μονοπωλιακό όμιλο στην έρευνα κι εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αέριου τόσο στη Νιγηρία όσο και σε άλλες υποσαχάριες χώρες.

Η Coca Cola έχει παρουσία δεκαετιών στην Αφρική μέσω του ελληνικού διεθνικού μονοπωλίου εμφιάλωσης της Coca Cola του ομίλου Λεβέντη - Δαυίδ.

Την ίδια ώρα, οι επενδύσεις της Κίνας στην Αφρική μέσα σε δέκα χρόνια έχουν αυξηθεί κατά 4.000%, με βάση τα στοιχεία της UNCTAD. Κινεζικοί επιχειρηματικοί όμιλοι δρουν στον τομέα των κατασκευών, σε υδροηλεκτρικά φράγματα, οδικές αρτηρίες και σιδηροδρομικές γραμμές. Υποδομές αναγκαίες για την εκμετάλλευση πετρελαιοπηγών, περιοχών ορυχείων με πλούσια κοιτάσματα σιδηρομεταλλεύματος και άλλων πρώτων υλών. Ταυτόχρονα η Κίνα επενδύει σε εργοστάσια όπως κλωστοϋφαντουργίες, εκμεταλλευόμενη το φτηνό εργατικό δυναμικό και την τεράστια ανεργία.

Σύμφωνα με το ΕΥ² οι τρεις τομείς - της τεχνολογίας, των μέσων ενημέρωσης και των τηλεπικοινωνιών (ΤΜΤ) με 150 έργα, το λιανικό εμπόριο και καταναλωτικά προϊόντα (RCP) με 131 έργα και χρηματοοικονομικών υπηρεσιών με 112 έργα - αντιπροσώπευε περισσότερο από το 50% του συνόλου των έργων το 2013 στην Αφρική, κάνοντάς την το δεύτερο πιο ελκυστικό τόπο επενδύσεων και για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, για να γίνει η δεύτερη ο πιο ελκυστικός τομέας στην Αφρική. Επίσης οι ΑΞΕ στον τομέα κατασκευών αυξήθηκαν κατά 63%.

Τσακίζονται οι λαοί

Είναι γεγονός ότι η Αφρική - και μάλιστα η Υποσαχάρια - αναπτύσσεται ραγδαία, επομένως είναι περιοχή που προσελκύει κεφάλαια. Βασικός μοχλός για τις επενδύσεις είναι η πάμφθηνη εργατική δύναμη, η τεράστια ανεργία, το καθεστώς του μεγάλου ημερήσιου εργάσιμου χρόνου (το λιγότερο 12ωρα), η παντελής έλλειψη άλλων εργασιακών δικαιωμάτων.

Ταυτόχρονα όμως η περιοχή είναι και πεδίο ανταγωνισμών με αντανάκλαση στο εσωτερικό τους. Τις διάφορες πολεμικές συγκρούσεις με δυνάμεις τις οποίες ο αστικός Τύπος τις παρουσιάζει είτε ως παρακλάδια της Αλ Κάιντα είτε ως ακραίες ισλαμιστικές οργανώσεις, τις χρησιμοποιούν για ν' ανοίγουν δρόμους για επενδύσεις μονοπώλια διαφορετικών κρατών. Ενέργειες που έχουν οδηγήσει όχι μόνο σε εμφυλίους, αλλά και σε διχοτομήσεις κρατών (π.χ., Σουδάν). Ανάλογη περίπτωση είναι και αυτή της Νιγηρίας, αντιθέσεων μεταξύ Βορρά - Νότου, με υποδαύλιση κυρίως των ΗΠΑ και μοχλό την «Μπόκο Χάραμ». Για τους ίδιους λόγους επεμβαίνει η ΕΕ, κυρίως η Γαλλία, στο Μάλι και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία με δικό της στρατό.

Θα αναρωτηθεί κάποιος γιατί συμμετέχει και η Ελλάδα στις ιμπεριαλιστικές πολεμικές επεμβάσεις στην Αφρική, όπως και στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία;

Είπαμε πιο πάνω ότι η Coca Cola έχει παρουσία δεκαετιών στην Αφρική μέσω του ομίλου Λεβέντη - Δαυίδ. Δεν είναι ο μόνος επιχειρηματικός όμιλος.

Σύμφωνα με την «Καθημερινή», «η θυγατρική του Ομίλου Μυτιληναίος ΜΕΤΚΑ, έχοντας ήδη στο ενεργητικό της ανάληψη ενεργειακών έργων σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, όπως ανακοίνωσε στους αναλυτές σε πρόσφατη τηλεδιάσκεψη, εκδηλώνει ενδιαφέρον και για την Υποσαχάρια Αφρική και ειδικότερα την κατασκευή νέων ενεργειακών έργων».

Να θυμίσουμε επίσης ότι σε εκδήλωση ΥΠΕΞ με θέμα «Απολογισμός 2013 - Προγραμματισμός 2014 Δράσεων Οικονομικής Διπλωματίας» το Φλεβάρη του 2014, ο υφυπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Κούρκουλας είχε πει: «Σήμερα, οι Ελληνες επιχειρηματίες καλούνται να αποτελέσουν το όχημα εξόδου ολόκληρης της χώρας από την οικονομική και συνακόλουθα κοινωνική κρίση, και αυτό μπορούν να το επιτύχουν μόνο με την εξωστρεφή τους δράση. Αυτή τους την προσπάθεια είμαστε, στο υπουργείο Εξωτερικών, αποφασισμένοι να στηρίξουμε με όλα τα μέσα και τις δυνάμεις που διαθέτουμε».

Μιλώντας δε για τα Γραφεία Οικονομικών κι Εμπορικών Υποθέσεων (ΟΕΥ), ανακοίνωσε επέκταση των ΟΕΥ σε νέες αγορές και είπε: «Προτεραιότητά μας είναι, επίσης, η Αφρική και ειδικότερα η Υποσαχαρική Αφρική, όπου σχεδιάζουμε να βρεθούμε σύντομα με δύο Γραφεία ΟΕΥ, σε Ναϊρόμπι (Κένυα), Λάγος (Νιγηρία)».

Οι λαοί των χωρών της Αφρικής με τις τεράστιες ξένες επενδύσεις βιώνουν την άκρατη εκμετάλλευση, φτώχεια κι εξαθλίωση, σε αντίθεση με τη δημιουργία μιας ισχυρής αστικής τάξης στις χώρες της. Για παράδειγμα, στη Νιγηρία αμερικανικά κεφάλαια συνεργάζονται με τον πλουσιότερο άνθρωπο της Αφρικής, τον Aliko Dangote, κι έναν από τους πλουσιότερους του πλανήτη, σύμφωνα με το «Forbes», η περιουσία του οποίου φτάνει στα 25 δισ. δολάρια.

Αλλά και ο ελληνικός λαός δεν έχει κανένα όφελος από τη δράση των επιχειρηματικών ομίλων στην Αφρική. Ισα - ίσα, η όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών γεννά πολέμους και καταστροφή για το λαό μας από τη συμμετοχή σ' αυτούς.

1.«Καθημερινή της Κυριακής», 24 / 8 / 2014.

2.Η EY (Ernst & Young Global Limited) είναι βρετανική εταιρεία στον τομέα των ασφαλιστικών υπηρεσιών, φορολογικών, χρηματοοικονομικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών. Προσφέρει γνώσεις και υπηρεσίες σε ζητήματα όπως οικοδόμηση εμπιστοσύνης στις αγορές κεφαλαίου και στις οικονομίες σε όλο τον κόσμο.

Λ.