Κράτος και εργοδοσία να πληρώσουν για τα Ταμεία

Μ

ε το πρόσχημα της «βιωσιμότητας των Ταμείων» και της «αποκατάστασης των αδικιών», η κυβέρνηση προχωράει στην ισοπέδωση όσων ασφαλιστικών δικαιωμάτων έχουν μείνει όρθια. Οχημα για τις νέες ανατροπές αποτελεί η μελέτη του ΚΕΠΕ, το προσχέδιο της οποίας έχει ήδη διαρρεύσει για να προετοιμαστεί το έδαφος.

Η αλήθεια είναι ότι το ζήτημα της Κοινωνικής Ασφάλισης είναι πάνω απ' όλα ταξικό - πολιτικό και από αυτή τη σκοπιά πρέπει να προσεγγίζονται και οι οικονομικές του προεκτάσεις. Η κυβέρνηση επικαλείται την κακή οικονομική κατάσταση των Ταμείων και του κράτους, για την οποία όμως καμιά ευθύνη δεν έχουν οι εργαζόμενοι. Αντίθετα, η ευθύνη είναι αποκλειστικά δική της και του κεφαλαίου.

Για παράδειγμα, κράτος και εργοδοσία ευθύνονται για το γεγονός ότι σήμερα, οι εργοδοτικές οφειλές στο ΙΚΑ είναι μεγαλύτερες από το ετήσιο κονδύλι για τις συντάξεις (13,54 δισ. ευρώ και 10,8 δισ. ευρώ αντίστοιχα). Μάλιστα, το μεγαλύτερο μέρος τους προέρχεται από χρέη μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, καθώς, όπως ομολόγησε ο ίδιος ο διοικητής του, μιλώντας την περασμένη Τρίτη στο «Mega», περίπου 300 επιχειρήσεις χρωστάνε στο Ταμείο 8,3 δισ. ευρώ!

Το ίδιο το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, αναλύοντας την οικονομική κατάσταση των Ταμείων και ανεξάρτητα από τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει, παρατηρεί ότι η σημερινή κατάσταση είναι απόρροια συγκεκριμένων πολιτικών ενίσχυσης του κεφαλαίου, από τη δεκαετία ακόμα του '50, αλλά και της καπιταλιστικής κρίσης, με δεδομένη την αντιλαϊκή διαχείριση από τα κόμματα της πλουτοκρατίας.

Κράτος - εργοδότες έχουν την ευθύνη

Σύμφωνα με στοιχεία που περιλαμβάνονται στην τελευταία τριμηνιαία έκθεση του Γραφείου, οι απώλειες στα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων προέρχονται από τις εξής πηγές: 10,5 δισ. ευρώ είναι η απώλεια των εισφορών από τις μειώσεις μισθών και την κατακόρυφη αύξηση της ανεργίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η εργασία με σχέση πλήρους απασχόλησης υποχώρησε από 79% το 2009, σε 45% το 2012!

Επίσης, στα 12 δισ. ευρώ ανέρχονται οι οφειλές του κράτους προς τα Ταμεία από το 1993. 13 δισ. ευρώ στοίχισε στους ασφαλιστικούς οργανισμούς το «κούρεμα» των ομολόγων με το PSI. Η μείωση εργοδοτικών εισφορών στερεί 1 δισ. ετησίως από τα Ταμεία, η εισφοροδιαφυγή και οι ευέλικτες μορφές εργασίας άλλα 8,5 δισ. ευρώ.

Αν στα παραπάνω προστεθεί η μείωση της κρατικής χρηματοδότησης κατά 2,5 δισ. ευρώ, τότε έχει κανείς όλη την εικόνα για το ποιος ευθύνεται σήμερα για την οικονομική κατάσταση των Ταμείων. Να σημειωθεί ότι την ίδια ώρα, σε όλα τα Ταμεία εκκρεμούν 350.000 συντάξεις και εφάπαξ που δεν αποδίδονται, με συνολικό προϋπολογισμό τα 3 δισ. ευρώ.

Ξεχωριστή αναφορά κάνει το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής στις απώλειες από τη διαχρονική κλοπή των αποθεματικών των Ταμείων, η οποία στέρησε δεκάδες δισ. ευρώ από τους ασφαλιστικούς οργανισμούς. Θυμίζουμε ότι η ληστεία ξεκίνησε με τη δέσμευση των αποθεματικών τους από την Τράπεζα της Ελλάδας, με το Ν.1611/1950, με επιτόκια πολύ χαμηλότερα του πληθωρισμού και του επιτοκίου τραπεζικών καταθέσεων.

Στη συνέχεια, τα αποθεματικά των Ταμείων τοποθετήθηκαν σε τίτλους του Δημοσίου, ενώ με το Ν.2042/1992 τα ασφαλιστικά ταμεία συμμετέχουν και στο χρηματιστήριο, με την ίδρυση ανώνυμων εταιρειών διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων, καταγράφοντας σε ορισμένες περιπτώσεις μεγάλες απώλειες. Να, λοιπόν, ποιοι «βούλιαξαν» τα Ταμεία: Το κράτος και η πλουτοκρατία και όχι οι ασφαλισμένοι, τους οποίους προσπαθεί να ενοχοποιήσει η κυβέρνηση για να δικαιολογήσει τις επερχόμενες νέες ανατροπές.

Μάλιστα, είναι τέτοιο το θράσος τους, που κατηγορούν εκείνες τις ομάδες ασφαλισμένων που έχουν κατοχυρώσει καλύτερους όρους συνταξιοδότησης για τα «κακά» των Ταμείων, ενώ δε διστάζουν να στοχοποιήσουν ακόμα και τους αναπήρους, τους οποίους καταγγέλλουν συλλήβδην για απατεώνες! Θυμίζουμε ότι η έκθεση του ΚΕΠΕ αναφέρει επί λέξει πως οι αναπηρικές συντάξεις «αποτελούν διέξοδο για νέους ασφαλισμένους ή ασφαλισμένους με λίγες ημέρες ασφάλισης», υπονοώντας ότι επέλεξαν την αναπηρία για να βγουν στη σύνταξη!

Τα ελλείμματα δεν είναι των ασφαλισμένων

Ειδικά για το θέμα της εισφοροδιαφυγής και της μειωμένης κρατικής επιχορήγησης των Ταμείων, τα στοιχεία βοούν και είναι συντριπτικά σε βάρος της εργοδοσίας και του κράτους της. Ορισμένα αποκαλυπτικά στοιχεία είναι τα παρακάτω:

• Οι εισφορές που δεν καταβάλλονται, φτάνουν στο 30% για το ΙΚΑ. Δηλαδή, μία στις τρεις βεβαιωμένες εισφορές δεν εισπράττεται. Το 2010, οι απώλειες στο ΙΚΑ έφτασαν τα 6 δισ. ευρώ.
• Η ανασφάλιστη δουλειά κάνει θραύση, καθώς ένας στους τέσσερις εργαζόμενους δουλεύει χωρίς την καταβολή εισφορών από τον εργοδότη (36% το 2012). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα ασφαλιστικά ταμεία να καταγράφουν απώλεια της τάξης των 6 έως 8 δισ. ευρώ κάθε χρόνο.
• Η κρατική χρηματοδότηση μειώνεται από χρόνο σε χρόνο, με το κράτος να αποσύρεται ολοένα και περισσότερο από τις υποχρεώσεις του απέναντι στα Ταμεία. Συγκεκριμένα, με βάση το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2015 - 2018, η κρατική χρηματοδότηση προς την Κοινωνική Ασφάλιση υπολογίζεται στα 8,6 δισ. ευρώ ετησίως, όταν το 2012 ήταν 15 δισ. ευρώ και 21 δισ. ευρώ το 2011.

Το ΙΚΑ καταβάλλει κάθε μήνα συντάξεις ύψους 880 εκατ. ευρώ και ο ΟΑΕΕ 265 εκατ. ευρώ. Τα ελλείμματα στο σύνολο των Ταμείων αναμένεται να διαμορφωθούν το 2014 σε πάνω από 2 δισ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται η νέα μείωση των εργοδοτικών εισφορών κατά 3,9%, η μειωμένη κρατική επιχορήγηση και οι οφειλόμενες συντάξεις και τα εφάπαξ. Συγκεκριμένα, η εικόνα των ελλειμμάτων έχει ως εξής (σύστημα «ΗΛΙΟΣ», πρόβλεψη για το 2014): ΙΚΑ 807,9 εκατ. ευρώ, ΟΑΕΕ 462,7 εκατ. ευρώ, ΟΓΑ 181,3 εκατ. ευρώ, ΜΤΠΥ 91,3 εκατ. ευρώ, ΤΠΔΥ 66,2 εκατ. ευρώ, ΕΤΑΑ (ΤΣΑΥ) 39,5 εκατ. ευρώ, ΕΤΕΑ 274,0 εκατ. ευρώ.

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τα στοιχεία του «ΗΛΙΟΣ» για τον Ιούνη του 2014, ο αριθμός των συνταξιούχων ανερχόταν σε 2.657.568. Από αυτούς, 1.769.695 λαμβάνουν μηνιαίες συντάξεις έως 800 ευρώ! Η κύρια σύνταξη λόγω θανάτου κυμαίνεται από 313,86 έως 687,65 ευρώ το μήνα. Οι συντάξεις λόγω αναπηρίας κυμαίνονται από 379,09 έως 666,83 ευρώ.

Σε ό,τι αφορά τις επικουρικές, πριν τη νέα μείωση του 5,2%, οι συντάξεις λόγω γήρατος κυμαίνονται κατά μέσο όρο στα 190,7 ευρώ, οι επικουρικές λόγω θανάτου κατά μέσο όρο στα 116,54 ευρώ, ενώ οι επικουρικές λόγω αναπηρίας στα 156,31 ευρώ. Η δαπάνη για τις επικουρικές συντάξεις το 2017 θα πρέπει να συρρικνωθεί κατά 464 εκατ. ευρώ, γεγονός που σημαίνει ότι η μέση σύνταξη θα διαμορφωθεί μόλις στα 170 ευρώ, με αρχή το ΕΤΕΑ, όπου μέσα στο επόμενο τρίμηνο αναμένεται νέα μείωση των συντάξεων κατά 3% τουλάχιστον.

Τα μέτρα που ετοιμάζουν

Μέσα σ' αυτό το κλίμα, και με το επιπλέον επιχείρημα της «γήρανσης του πληθυσμού», η κυβέρνηση ετοιμάζεται το επόμενο διάστημα να θέσει σε εφαρμογή ψηφισμένα μέτρα και να νομοθετήσει άλλα, στον πυρήνα των οποίων βρίσκονται τα εξής:

-- Παραπέρα ενοποίηση των Ταμείων. Αν και η έκθεση του ΚΕΠΕ δεν μπαίνει σε λεπτομέρειες, το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής σημειώνει: «Προβλέπεται η ενοποίηση των Ταμείων σε ένα Εθνικό Ταμείο που θα αφορά όλους τους ασφαλισμένους και συνταξιούχους (συνολικά 11,5 εκατ.). Αρχικά προβλέπεται ενοποίηση των Ταμείων υπό το ΙΚΑ, με ταυτόχρονη αναδιοργάνωση των υπηρεσιών του οργανισμού. Επιπλέον, στο ΙΚΑ θα μεταφερθεί και ο ΟΑΕΕ αφού πρώτα ενοποιηθεί με το Ταμείο των νομικών και των μηχανικών. Στη συνέχεια, και ο ΟΓΑ θα μετατραπεί σε Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης». Το βέβαιο είναι ότι έρχεται νέα εξίσωση παροχών και συντάξεων προς τα κάτω, στο όνομα μάλιστα της «κοινωνικής ισότητας»!

-- Για τις συντάξεις προβλέπεται η χορήγηση από το 2015 της βασικής σύνταξης των 360 ευρώ απ' όλους τους φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, εκτός ΕΤΑΑ, ΕΤΑΠ ΜΜΕ. Αυτό θα είναι το μόνο κομμάτι της σύνταξης που θα εγγυάται το κράτος, ενώ το τελικό ποσό θα διαμορφώνεται αναλογικά.

-- Τα εφάπαξ των Ταμείων των δημοσίων υπαλλήλων, σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας, θα μειωθούν κατά επιπλέον 12%-15%.

-- Μεθοδεύεται η κατάργηση των όποιων ειδικών ηλικιακών ορίων υπάρχουν ακόμα στα Ταμεία, όπως για την περίπτωση των γυναικών, των μητέρων με ανήλικα παιδιά, των εργαζομένων στα ΒΑΕ, των εργαζομένων που ακόμα εξασφαλίζουν συνταξιοδότηση με 35ετία, αλλά και ειδικών ομάδων, όπως οι ένστολοι δημόσιοι υπάλληλοι. Κεντρική επιδίωξη είναι το «σπρώξιμο» της ηλικίας συνταξιοδότησης προς τα πάνω, προς τα ανώτερα γενικά όρια, δηλαδή στο 67ο έτος για όλους.

-- Θα υπάρξει νέο πετσόκομμα στις αναπηρικές συντάξεις.

-- Προωθούν την αύξηση των απαραίτητων ενσήμων προκειμένου ο ασφαλισμένος να κατοχυρώσει το δικαίωμα για συνταξιοδότηση. Υπενθυμίζεται ότι και το 2012 υπήρξε απόπειρα για αύξηση του ελάχιστου αριθμού ενσήμων από τα 4.500 στα 6.000 ένσημα, κάτι που, αν τελικά εφαρμοστεί, θα οδηγήσει σε στέρηση της σύνταξης για μεγάλο αριθμό εργαζομένων που δεν συμπληρώνουν τα απαιτούμενα ένσημα, λόγω της καθυστερημένης εισόδου στην αγορά εργασίας, της παρατεταμένης ανεργίας, της γενικευμένης ανασφάλιστης δουλειάς κ.ά.

-- Η κυβέρνηση μελετά μέσα στο 2015 να μειώσει κατά μία επιπλέον μονάδα τις ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλουν οι εργοδότες στα Ταμεία.

Π.