Οταν η Γαλλία αναζητά περισσότερο "χώρο" για ιμπεριαλιστική δράση

Από την επίσκεψη του Φρ. Ολάντ, (αριστερά), στις ΗΠΑ

το 2014, μετά από πρόσκληση του Μπ. Ομπάμα,(δεξιά)

Είναι γεγονός ότι τα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη μαζί με την οικονομική, πολιτική και στρατιωτική τους δύναμη που συναποτελούν και το μοχλό στην καταχώριση της θέσης τους στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα προς όφελος των επιχειρηματικών τους ομίλων, έχουν ως «αξία» και το γόητρο που τους προσδίδει αυτή η δύναμη και την επιβολή της σε συμμάχους και ανταγωνιστές. Αυτό το γόητρο αξιοποιείται και στη χειραγώγηση των λαών στο εσωτερικό των κρατών τους σε συνδυασμό με την προσδοκία βελτίωσης της θέσης τους μέσω της διεκδίκησης μεγαλύτερων μεριδίων στην παγκόσμια αγορά που μπορεί να ωθεί σε «ειρηνική», μέσω συμβιβασμών, ή και σε βίαιη μέσω πολέμων εξασφάλισή τους.

Αυτό το γόητρο της Γαλλίας μοιάζει να δέχτηκε πλήγμα από το οργανωμένο και, σε πολλά σημεία ταυτόχρονα, δολοφονικό χτύπημα του Παρισιού με πολλούς νεκρούς. Αυτήν τη δύναμή της ως ισχυρό καπιταλιστικό κράτος, ως ιμπεριαλιστική δύναμη υπερασπίζεται η Γαλλία κηρύσσοντας πόλεμο στους τζιχαντιστές του «Ισλαμικού Κράτους». Ομως, το όλο θέμα δεν είναι μόνο ζήτημα επίδειξης δύναμης και γοήτρου.

Η συγκεκριμένη επίθεση μοιάζει με πολεμική ενέργεια στο πλαίσιο ενός ανορθόδοξου πολέμου, οργανωμένη, σχεδιασμένη και εκτελεσμένη με χαρακτηριστικά στρατιωτικής ενέργειας που προϋποθέτει εκπαίδευση κατάλληλη από κρατικούς μηχανισμούς.

Ξαφνικά, φάνηκε σαν να έγινε το χτύπημα ο πυροκροτητής του ξεσπάσματος μιας φαινομενικά καταπιεσμένης ιμπεριαλιστικής ανυπομονησίας για πολεμική δράση. Απασφάλισε τα όπλα... Θυμίζουμε πως η Γαλλία μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο συνέχισε τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους στην Ινδοκίνα, στην Αλγερία, στο Τσαντ, στο Λίβανο, ενώ και στις δεκαετίες του 1990 και του 2000 συμμετείχε στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους στη Γιουγκοσλαβία, στη Λιβύη, (αυτή, άλλωστε, πρωτοστάτησε) και στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Ενώ στο Ιράκ δεν συμμετείχε, όχι από φιλειρηνισμό, αλλά γιατί είχε στρατηγικές συμφωνίες στον τομέα της Ενέργειας με το καθεστώς του Σαντάμ. Στη Συρία είχε εκφράσει έντονη τη διάθεση να στείλει στρατό για την ανατροπή του Ασαντ από το 2011 ακόμη. Η γαλλική Λεγεώνα των Ξένων συμμετέχει στην οργάνωση, στην εκπαίδευση, ίσως και στον εξοπλισμό δυνάμεων της «συριακής αντιπολίτευσης» ανάμεσα στους οποίους και ο ISIS.

Ετσι, λοιπόν, δεν στέκουν ούτε τα επιχειρήματα που εμφανίζουν τη Γαλλία ως «περιστέρι της ειρήνης» που δέχτηκε ξαφνικά επίθεση, ούτε η έκπληξη για τη δράση του ISIS που στηρίχτηκε από τους ίδιους που τώρα του κηρύττουν τον πόλεμο.

Κόντρες στην Ευρωζώνη σε συνθήκες κρίσης...

Εχει αξία να δούμε, λοιπόν, μέσα σε ποιες συνθήκες ήρθε το χτύπημα στο Παρίσι και η πολύπλευρη αξιοποίησή του από τη Γαλλία.

Η Γαλλία, τα τελευταία χρόνια, πασχίζει να εξασφαλίσει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διεθνή καπιταλιστική σκηνή. Και μάλιστα διακριτό σε σχέση με τη Γερμανία, με δεδομένο ότι για πολλά χρόνια τα δύο κράτη βρίσκονταν στην κορυφή της Ευρωζώνης και της ΕΕ συγκροτώντας τον περίφημο γαλλογερμανικό άξονα. Η πολιτική διαχείρισης της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης στην Ευρωζώνη και οι δυσκολίες στην ανάκαμψη μιας σειράς καπιταλιστικών κρατών - ανάμεσα στα οποία και η Γαλλία - άνοιξε ένα πεδίο αντιπαράθεσης μέσα στην ΕΕ. Η Γαλλία και άλλα καπιταλιστικά κράτη («χώρες του Νότου»), όπου η κρίση είχε μεγαλύτερο βάθος και η οικονομία τους χαρακτηρίζεται από μεγάλο δημόσιο χρέος και ελλείμματα, θεωρούν ότι η αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία που απαιτεί το κοινό νόμισμα αποτελεί εμπόδιο στην ανάκαμψή τους και διεκδικούν τη χαλάρωσή της, διεκδικώντας περισσότερο κρατικό χρήμα να κατευθυνθεί σε καπιταλιστικές επενδύσεις που θα στηρίξουν την ανάκαμψη. Προοπτική στην οποία αντιδρά η Γερμανία και οι σύμμαχοί της που ευνοούνται από ένα «σκληρό» ευρώ που στηρίζεται στην αυστηρή πειθαρχία του Συμφώνου Σταθερότητας. Η Γερμανία εδώ και χρόνια κατηγορεί Ιταλία και Γαλλία ότι παραβίαζαν συνειδητά τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας χωρίς να συμμορφώνονται. Η αντίθεση αυτή εκφράστηκε με αντιπαραθέσεις για το μείγμα της διαχείρισης. Επίσης, είναι δυσαρεστημένοι οι Γάλλοι κεφαλαιοκράτες, επειδή η Γερμανία δεν εφάρμοσε εσωτερική οικονομική πολιτική τέτοια που θα ενίσχυε τις εισαγωγές της από Γαλλία, παρά τα τεράστια πλεονάσματά της. Η κρίση ενίσχυσε την οικονομία της Γερμανίας σε βάρος της Γαλλίας, μεγαλώνοντας τη μεταξύ τους απόσταση (μεγάλωσε η ανισομετρία). Με την εκλογή της κυβέρνησης Ολάντ, η ρωγμή στο γαλλογερμανικό άξονα έγινε πιο ορατή, με τη Γαλλία να προσπαθεί να συγκροτήσει άξονα ενάντια στη Γερμανία. Η υπόθεση αυτή, όπως γνωρίζουμε, επέδρασε και στην περίπτωση της Ελλάδας.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ενισχύθηκαν στη χώρα και οι αστικές ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις που βρήκαν πολιτική έκφραση στο Εθνικό Μέτωπο της Μ. Λεπέν και φλερτάρουν με την προοπτική εξόδου της Γαλλίας από το Ευρώ. Δυνάμεις που στηρίζονται από τμήματα του κεφαλαίου που δεν αποκλείουν μια τέτοια προοπτική. Βεβαίως, η δυναμική έξοδος από την κρίση δεν καθορίζεται από το μείγμα διαχείρισης, αλλά από την ολοκλήρωση του οικονομικού κύκλου της αναπαραγωγής, το πέρασμα στη φάση της ανάκαμψης, τη επανενεργοποίηση των επενδύσεων κ.λπ. Διαδικασία στην οποία επιδρά όχι μόνο η πορεία της καπιταλιστικής οικονομίας σε κάθε χώρα αλλά και η πορεία της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομίας. Συνοψίζοντας, η αστική τάξη της Γαλλίας επιδιώκει ανάκαμψη για το κεφάλαιό της και ενίσχυση της θέσης της ως διεθνούς ιμπεριαλιστικής δύναμης.

...και αδύναμης ανάπτυξης

Λίγο πριν το μακελειό στο Παρίσι, η τριμηνιαία έκθεση της Κομισιόν ήρθε να χαμηλώσει τις προσδοκίες και πιθανότητες για μια δυναμική ανάκαμψη στην Ευρωζώνη. Σύμφωνα με την έκθεση, το ΑΕΠ της Γαλλίας αυξήθηκε κατά 0,3% στο γ΄ τρίμηνο του 2015 σε σχέση με το β΄ τρίμηνο, όταν η οικονομία είχε μείνει στάσιμη, σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία Insee. Οι εσωτερικές καταναλωτικές δαπάνες (εδώ συνυπολογίζονται και των λαϊκών νοικοκυριών και των επιχειρήσεων), αυξήθηκαν 0,3%, ενώ υπήρξε ανάπτυξη των επιχειρηματικών επενδύσεων στο γ΄ τρίμηνο. Την ίδια ώρα, εκτιμούν ότι η ανάπτυξη του 2015 θα είναι ανεπαρκής για να μειώσει την ανεργία. Η ίδια η γαλλική κυβέρνηση παραμένει επιφυλακτική ως προς την πορεία της ανάπτυξης, εκτιμώντας ότι το ΑΕΠ το 2015 θα αναπτυχθεί μόλις στο 1%. Εκτιμά, επίσης, ότι η οικονομική ανάπτυξη θα είναι ταχύτερη από ό,τι το 2014, αλλά χαμηλότερη σε σχέση με άλλες χώρες, είπε ο Ολάντ σε συνέντευξή του σε ραδιοφωνικό σταθμό.

Οι μικροί ρυθμοί ανάπτυξης στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης δημιουργεί ανησυχίες παρά το γεγονός ότι οι χαμηλές τιμές πετρελαίου, τα χαμηλά επιτόκια και ένα ασθενές ευρώ, συμβάλλουν στην ανάπτυξη. Είναι, όμως, ασταθείς παράγοντες, αφού οι τιμές πετρελαίου μπορεί να αυξηθούν, όπως και τα χαμηλά επιτόκια, ή το ευρώ, αυτό θα επιδράσει αρνητικά και στις εξαγωγές. Ο Φ. Ολάν είπε ότι οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης οφείλονται στον κατασκευαστικό κλάδο, καθώς μένουν στάσιμα και τα δημόσια έργα και οι κατοικίες. Γι' αυτό η γαλλική κυβέρνηση προσανατολίζεται να περάσει νέα μέτρα για να τονώσει την κατασκευαστική βιομηχανία. Αλλά αυτή είναι μια μακροχρόνια και δύσκολη διαδικασία.

Επίσης, η γαλλική κυβέρνηση σχεδιάζει ιδιωτικοποιήσεις της τάξης των 4 δισεκατομμυρίων ευρώ, τα οποία θα διοχετευθούν για τη μείωση του δημόσιου χρέους, ενώ θα συνεχίσει τις περικοπές δημόσιων εξόδων, σε μια προσπάθεια να χρηματοδοτήσει τις περικοπές φόρων στις επιχειρήσεις. Αλλά, η απόδοσή τους απαιτεί πολύ χρόνο.

Αρα, η γαλλική οικονομία δεν φαίνεται ότι έχει ξεπεράσει την οικονομική στασιμότητα, δεν έχει δείγματα δυναμικής ανάκαμψης. Το κεφάλαιο της Γαλλίας αισθάνεται ασφυξία για πολλά χρόνια τώρα.

Ιμπεριαλιστικές αναζητήσεις μιας "πιεσμένης" αστικής τάξης

Η γαλλική αστική τάξη θεωρεί τον εαυτό της καταπιεσμένο από τη Γερμανία. Οι κάθε φορά αυτοτελείς πρωτοβουλίες της στη διεθνή δράση ως δεύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης βρίσκουν απέναντί τους τη Γερμανία. Πρόκειται για έναν συγκαλυμμένο οξυμένο ανταγωνισμό εδώ και πολλά χρόνια. Για παράδειγμα, η Γαλλία ως δεύτερη δύναμη της ΕΕ και της Ευρωζώνης, προσπάθησε στο πλαίσιο της Ευρωζώνης να δημιουργήσει ιδιαίτερη συνεργασία με μια σειρά κράτη της Βόρειας Αφρικής και της Ανατολικής Μεσογείου και να ηγηθεί αυτής της συνεργασίας, οργανώνοντας την Ευρωμεσογειακή Ενωση. Αλλωστε, κάποια απ' αυτά τα κράτη ήταν πρώην αποικίες της. Ομως, με παρέμβαση της Γερμανίας, η προσπάθεια αυτή μπλοκαρίστηκε εν τη γενέσει της.

Το τελευταίο επεισόδιο κόντρας Γαλλίας - Γερμανίας στην Ευρωζώνη εκφράστηκε στο ζήτημα της οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωζώνης που απαιτεί παραπέρα βήματα πολιτικής ενοποίησης. Σε αυτήν τη διαπάλη προσπαθούν να αξιοποιήσουν την πείρα από την πρόσφατη καπιταλιστική οικονομική κρίση. Η Γαλλία με δεδομένες τις δικές της δυσκολίες ανάκαμψης αλλά και της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Ελλάδας, προτείνει οικονομική διακυβέρνηση με έναν υπερυπουργό Οικονομικών, την Κομισιόν ως κυβέρνηση, τις αποφάσεις της οποίας θεσμοθετούν οι κυβερνήσεις των κρατών - μελών, και κεφάλαια για διάσωση οικονομιών από τα κρατικά χρέη, τραπεζών, άλλων επιχειρηματικών ομίλων. Η Γερμανία απαντά ότι για την οικονομική διακυβέρνηση χρειάζεται τα κράτη - μέλη να απεμπολήσουν «εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα» σε υπερκυβέρνηση της Ευρωζώνης, (ουσιαστικά σε ένα τέτοιο θεσμό θα ηγείται η Γερμανία), ενώ κάθε κράτος - μέλος είναι υπεύθυνο για τα ελλείμματα, τα χρέη του και τη διάσωση των τραπεζών του. Η ίδια, μάλιστα, νομοθέτησε το γερμανικό έλεγχο των τραπεζών της κόντρα στην ΕΚΤ.

Η Γαλλία τα τελευταία χρόνια αναζητά διεθνείς συμμαχίες έξω από την Ευρωζώνη, όπως π.χ. με τις ΗΠΑ, που επίσης κοντράρουν τη Γερμανία. Ας θυμηθούμε τις τιμές με τις οποίες υποδέχτηκε τον Φρ. Ολάντ στις ΗΠΑ το Φλεβάρη 2014 ο Μπ. Ομπάμα, στην πρώτη επίσκεψη Γάλλου Προέδρου στις ΗΠΑ από το 1996, με ατζέντα τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις σε Αφρική και ευρύτερη Μέση Ανατολή, αλλά και σειρά ζητημάτων για τη διεθνή καπιταλιστική οικονομία και τα κοινά ή και αντικρουόμενα συμφέροντα των μονοπωλίων αμφοτέρων των χωρών. Είχε δε προηγηθεί στις εφημερίδες «Λε Μοντ» και «Ουάσιγκτον Ποστ» κοινό άρθρο των δύο Προέδρων, στο οποίο μιλούσαν τάχα για «έναν πιο ασφαλή κόσμο σήμερα», χάρη στη διμερή συμμαχία, ενώ όριζαν βασικούς άξονες της περαιτέρω συνεργασίας τους σε θέματα όπως το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, η «ασφάλεια» της Αφρικής, η δήθεν «καταπολέμηση» της φτώχειας, η κλιματική αλλαγή, οι διμερείς οικονομικές συναλλαγές, η εταιρική σχέση ΗΠΑ - ΕΕ κ.ά.

Βεβαίως, σε αυτές τις σχέσεις μαζί με τη συμμαχία υπάρχει πάντα και ο ανταγωνισμός, αφού τα συμφέροντα των δύο αστικών τάξεων σε άλλα πεδία είναι αντιτιθέμενα. Για παράδειγμα, η Γαλλία πιέστηκε από ΗΠΑ - Ευρωζώνη να μην παραδώσει τις δύο φρεγάτες στη Ρωσία, ακυρώνοντας τη μεταξύ τους συμφωνία, λόγω της ουκρανικής κρίσης και των κυρώσεων στη Ρωσία. Εδώ τα ιδιαίτερα συμφέροντά της δεν πραγματοποιήθηκαν. Και εκφράστηκαν αντιθέσεις και με ΗΠΑ και με Γερμανία, η οποία επίσης δεν ταυτίζεται με τις ΗΠΑ στις σχέσεις της με Ρωσία, λόγω ενεργειακής εξάρτησης και όχι μόνο. Αλλο ένα περιστατικό, λοιπόν, που το γαλλικό κεφάλαιο «πιέστηκε» από ισχυρότερους παίκτες.

Τώρα φαίνεται να συμμαχούν με τη Ρωσία στην υπόθεση «πόλεμος κατά του ISIS». Αλλά έτσι λειτουργεί το ιμπεριαλιστικό σύστημα. Στη δοσμένη στιγμή φαίνεται να ταυτίζονται σ' αυτό το σκοπό. Δεν αποκλείεται, η Ρωσία στον ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ να δρα θέλοντας να τραβήξει τη Γαλλία σε συμμαχία. Αυτό δε σημαίνει ότι η Γαλλία «χαλαρώνει» στις σχέσεις με τις ΗΠΑ ή ότι έχει συνάψει συμμαχία με τη Ρωσία. Δεν πρέπει να βλέπουμε τέτοια ζητήματα ούτε σταθερά, ούτε οριστικά. Αλλωστε, και ο Μπ. Ομπάμα συζήτησε για το ίδιο ζήτημα, την αντιμετώπιση του ISIS, με τον Βλ. Πούτιν στο περιθώριο της Συνόδου των G20 και λέγεται ότι συμφώνησαν στην ένταση της προσπάθειας να τον νικήσουν. Αλλά οι γενικότεροι ανταγωνισμοί τους (π.χ. στο Ουκρανικό) παραμένουν οξυμένοι, δε σημαίνει ότι έγιναν σύμμαχοι.

Ο καβγάς για τις ζημιές και τα κέρδη

Ολα τα παραπάνω αποκαλύπτουν οξύτατους ανταγωνισμούς. Που έχουν σχέση με κέρδη και ζημιές των κεφαλαίων των διαφορετικών κρατών - μελών της Ευρωζώνης και της ΕΕ στο πλαίσιο διαχείρισης της καπιταλιστικής οικονομίας τους, με δεδομένη την ασθενική καπιταλιστική ανάπτυξη τόσο στην Ευρωζώνη όσο και διεθνώς. Αντικείμενο της διαπάλης είναι ποιο καπιταλιστικό κράτος θα βγει ωφελημένο στο πλαίσιο του διεθνούς ανταγωνισμού. Οι αντιθέσεις αυτές θα οξύνονται ακόμη περισσότερο, χωρίς να αποκλείεται και η Ευρωζώνη δύο ταχυτήτων, αν και αυτό αποτυπώνεται ήδη με τη διαφορετική κατάσταση των οικονομιών, τις διαφορετικές συμμαχίες κρατών εντός Ευρωζώνης, τις δύο γραμμές στη διαχείριση και την «οικονομική διακυβέρνηση», με επικεφαλής τη Γερμανία, από τη μια, και τη Γαλλία, από την άλλη. Ηδη, ο Β. Σόιμπλε, σε συνέντευξη στη γερμανική εφημερίδα «Frankfurter Allgemeine», έχει πει για τη δημιουργία μιας Ευρώπης δύο ταχυτήτων, ότι όλες οι χώρες «δεν μπορούν ή δε θέλουν να επιτύχουν τα ίδια βήματα ενσωμάτωσης την ίδια στιγμή».

Αλλά απ' όλα τα παραπάνω φαίνεται πλέον ότι το γαλλικό κεφαλαίου προσπαθεί να αξιοποιήσει τα γεγονότα στο Παρίσι για ανάληψη διεθνών πρωτοβουλιών που θα το βγάλουν μπροστά. Αναζητά ιμπεριαλιστική αίγλη. Σε γεωστρατηγικές περιοχές πρώην αποικιών της που θεωρεί «αξιωματικά» ότι της ανήκουν ως πεδία διείσδυσης του κεφαλαίου της. Στο πλαίσιο των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, τα μονοπώλιά της, τόσο στην Ενέργεια, όσο και στις μεταφορές, αλλά και στις κατασκευές, αναζητούν διέξοδο για επενδύσεις. Ετσι εκδηλώνεται η αναζήτηση τρόπων διατήρησης θέσεων και διείσδυσης σε κράτη της Ανατολικής Μεσογείου και ακόμη μεγαλύτερης απ' ό,τι έως σήμερα στη Βόρεια Αφρική.

Στα «Νέα», 19/11/2015, ο Γάλλος «φιλόσοφος» όπως τον παρουσιάζουν, Π. Μπρινκέρ είπε: «Ο Ολάντ, από κακός ηγέτης της ειρήνης (σ.σ. υπονοεί το πεσμένο κύρος του στη Γαλλία), αναδεικνύεται σε καλό ηγέτη του πολέμου. Αναλαμβάνει πρωτοβουλίες σε διπλωματικό επίπεδο, είναι πολύ δραστήριος, μιλάει με Ρωσία, ΗΠΑ, Τουρκία και φαίνεται να ενεργεί με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Αν διαχειριστεί και στη συνέχεια σωστά την κατάσταση, θα δούμε να υποχωρεί το έδαφος κάτω από τα πόδια του Σαρκοζί και της Λεπέν. Είναι ενδιαφέρον ότι αυτά που προτείνει τώρα ο Ολάντ είναι αυτά που θα ζητούσε προ δεκαπενταετίας η Ακροδεξιά. Ο κόσμος τώρα στη Γαλλία καταλαβαίνει το θέμα του ισλαμικού εξτρεμισμού. Θεωρώ οτι όλ' αυτά που συμβαίνουν αποτελούν μάθημα, πρόκειται για εθνική διαπαιδαγώγηση».

Της ήρθε κουτί...

Ολοι και όλα ήταν, λοιπόν, σαν έτοιμα από καιρό για να αναζητήσει το «γαλλικό έθνος» (δηλαδή το γαλλικό κεφάλαιο) την παγκόσμια αναγνώριση και αυτό ως έθνος περιούσιο. Οσο για τη διαφύλαξη των αξιών της Ευρώπης που υποστηρίζει και ο ΣΥΡΙΖΑ («Αυγή» 19/11/2015, στην πρώτη σελίδα στο πρώτο θέμα), είναι αυτές της αδίστακτης καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και καταπίεσης των λαών στο εσωτερικό των κρατών και των ιμπεριαλιστικών ληστρικών πολέμων.

Της ήρθε λοιπόν «κουτί» της Γαλλίας το πρόσχημα του πολέμου που της κήρυξαν οι τζιχαντιστές, και της «τρομοκρατικής» ενέργειας, ώστε να ξεδιπλώσει τα ιμπεριαλιστικά της σχέδια στον ανταγωνισμό της με άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα πλατιά εργατική - λαϊκή στήριξη και συναίνεση.

Ι.