Στην επέτειο της Απελευθέρωσης της Αθήνας

Ο λαός της Αθήνας πανηγυρίζει την Απελευθέρωση 

στις 12 Οκτώβρη 1944

Η συγκυρία μέσα στην οποία γιορτάζεται φέτος η 71η επέτειος της Απελευθέρωσης της Αθήνας από το ναζιστικό ζυγό, στις 12 Οκτώβρη 1944, μπορεί ίσως να εξηγήσει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που κυβέρνηση και ΣΥΡΙΖΑ επιδεικνύουν γι' αυτήν. Η εβδομάδα των εορτασμών συμπίπτει χρονικά με τη διαδικασία ψήφισης στο Κοινοβούλιο της πρώτης ομάδας των εφαρμοστικών νόμων του τρίτου μνημονίου. Ο καθένας μπορεί να καταλάβει ότι η κυβέρνηση της «δεύτερη φορά αριστεράς» επιθυμεί να σκιάσει τα όσα αντιλαϊκά προωθεί και υλοποιεί μέσα στο Κοινοβούλιο με έντονη επαναστατική σκηνοθεσία έξω και γύρω από αυτό. Χρονικά η επέτειος της Απελευθέρωσης προσφερόταν για τούτη τη σκηνοθετική αλλοίωση της πολιτικής επικαιρότητας. Φυσικά και επιστρατεύθηκε για το σκοπό αυτό.

Εξυπακούεται ότι η «δεύτερη φορά αριστερά» δυσκολεύεται ιδιαίτερα να χειριστεί την Ιστορία της αριστεράς. Η Ιστορία αυτή είναι εκείνη του μαζικού αγωνιστικού λαϊκού κινήματος που αγωνίστηκε και αγωνίζεται σε όλα τα μέτωπα, σε όλη την πρόσφατη Ιστορία της χώρας και όλων των χωρών του κόσμου σε αναζήτηση ενός νέου κόσμου, χωρίς πολέμους, χωρίς ναζισμό, χωρίς κατακτητές και προστάτες, χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Τι δουλειά έχει η κυβέρνηση του τρίτου μνημονίου με αυτή την παράδοση;

Προχώρησε έτσι σε μια καρικατούρα, ενίοτε σε μια γελοιοποίηση των τότε γεγονότων, επιχειρώντας να προσδώσει έναν «κεντρώο» χαρακτήρα στον εορτασμό - για να τον αποδέχεται και ο όχι τόσο αριστερός Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εκλεκτός, να το θυμίσουμε, της «πρώτη» και της «δεύτερη φορά αριστεράς». Για να μη θυμίσουμε τις ιδιότητες και τις καταβολές άλλων που πήραν με ενθουσιασμό μέρος στον ίδιο και τον αυτό εορτασμό.

Η Απελευθέρωση όπως τη θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν παρά μια γιορτή, μια ανακούφιση από τα δεινά της Κατοχής, μια τελική δικαίωση που ολοκλήρωνε τους αγώνες της Αντίστασης. Κι ας βροντοφώναζε ο λαός το αίτημά του για «Λαοκρατία», για λαϊκή κυριαρχία, για ουσιαστική κοινωνική Απελευθέρωση - κι ας απαντούσε η τότε αντίδραση χλευαστικά στα λαϊκά αιτήματα με το δικό της σύνθημα περί «Μεγάλης Ελλάδας». Τόσοι «ιστορικοί» μαζεύτηκαν στις τηλεοπτικές συζητήσεις, κανείς δεν βρήκε κάτι να πει για τη βαθιά αντιπαλότητα αυτών των κεντρικών συνθημάτων! Είναι ώρες τώρα να μιλάμε για πάλη των τάξεων;

Οπωσδήποτε υπήρξαν πλήθος αναφορές στο ΕΑΜ και στον ΕΛΑΣ, που πάλευαν για την Απελευθέρωση της πατρίδας. Το ότι η λευτεριά της πατρίδας σημαίνει λευτεριά για τον εργαζόμενο λαό της δεν απασχόλησε κανέναν. Εξυμνήθηκε η γιορταστική «ενότητα» της Απελευθέρωσης και με θλίψη διαπιστώθηκε ότι ετούτη «χάλασε» στα Δεκεμβριανά (Τι έχουμε να ακούσουμε στην επέτειο των τελευταίων!). Και δίπλα στο ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ, δίπλα στο ΚΚΕ, η ΠΕΑΝ. Και ας γνωρίζουν όλοι ότι ετούτη η οργάνωση το φθινόπωρο του 1944 δεν είχε καμία σχέση με την αντίστοιχη του 1942 και ότι απλά ήταν ψευδεπίγραφο κέλυφος για να στρατολογούν φονιάδες τα Τάγματα Ασφαλείας.

Και επιπλέον, για να μη χαλάσει το «ενωτικό», ούτε λέξη για το πραξικόπημα που είχε ήδη μεθοδεύσει ο σκληρός πυρήνας του αστισμού από κοινού με τους Άγγλους. Ούτε λέξη για το ρόλο της «Χ» και του περίφημου 20ού συντάγματος του Σπηλιωτόπουλου. Πέρασαν οι συμμορίες αυτές απαρατήρητες στην Απελευθέρωση; Σε ποιον ανήκαν οι δολοφόνοι που κτυπούσαν κάθε μέρα το λαό (επτά νεκροί στις 15 Οκτώβρη) από τα ξενοδοχεία της Ομόνοιας; Εκείνο το κρυφό επιτελείο του αστισμού, οι Μαρκεζίνης και Ζαλοκώστας που δημιούργησαν από κοινού με Γερμανούς και Βρετανούς την «Χ» του Γρίβα για να κτυπήσουν το λαό όταν ο τελευταίος θα γιόρταζε τη λευτεριά του, το γνωρίζει κανείς; Την αγωνία των αστών πολιτικών για το πότε οι Άγγλοι θα έβαζαν το στρατό τους να κτυπήσει την Αντίσταση, και αυτό άγνωστο είναι; 'Η οι ιστορικοί του ΣΥΡΙΖΑ έμαθαν τόσο γρήγορα να προσαρμόζουν την Ιστορία στις πολιτικές επιταγές της μνημονιακής «δεύτερη φορά αριστεράς»;

Περίεργα πράγματα αυτές οι αποσιωπήσεις; Καθόλου. Αναμενόμενες. Τον καθρέφτη της Ιστορίας τον χρησιμοποίησαν πολλοί. Το κακό με αυτόν τον καθρέφτη είναι ότι συνήθως εκεί το μόνο που μπορούν να δουν είναι ο εαυτός τους.

'Ερχεται στο νου εκείνος ο γέρος αγωνιστής στα «Μεγάλα Χρόνια» του Γιάννη Βλαχογιάννη. Θλιμμένος όταν οι άλλοι γιόρταζαν την τότε επέτειο της ηρωικής εξόδου της Φρουράς στο Μεσολόγγι. Την γιόρταζαν όπως γιορτάζουν τέτοιες τελετές όσοι καμία σχέση δεν έχουν με αυτές, όσοι τις καπηλεύονται, όσοι ενδιαφέρονται για τους αγώνες του λαού μόνο τόσο ώστε να τους προσαρμόσουν στο ασήμαντο μπόι τους - να τους ιδιοποιηθούν. Στη θλίψη του ο γέροντας διαπίστωνε αυτό που και εμείς σήμερα διαπιστώνουμε, «Οχι! Δεν ήταν έτσι!». Μόνο στο πονεμένο τραγούδι ενός λαϊκού και ασήμαντου βρήκε κάτι να του θυμίζει τις παλιές στιγμές της ανάτασης και του αγώνα. «Να ωρέ! Έτσι ήτανε!».

Μα είναι τώρα στιγμές να αναθυμούμαστε στο πραγματικό τους μέγεθος τα ηρωικά και τα μεγάλα;

Γιώργος Μαργαρίτης

Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας του ΑΠΘ