Ορισμένα συμπεράσματα

Με αφορμή και την επέτειο της Απελευθέρωσης της Αθήνας, να επαναλάβουμε ορισμένα - χρήσιμα για το σήμερα - συμπεράσματα από εκείνη την περίοδο.

Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι το Κόμμα μας δεν μπόρεσε να διαμορφώσει τη στρατηγική που θα οδηγούσε προς την επαναστατική επίλυση του προβλήματος της πολιτικής εξουσίας και τότε ακόμη, ιδίως μετά το 1943, που οι συνθήκες επέβαλλαν να θέσει το ζήτημα της επαναστατικής κατάκτησης της εξουσίας. Δηλαδή, δεν είχε πρόβλεψη και έτσι την κρίσιμη στιγμή δεν έλυσε το ζήτημα της σύμπλεξης του κοινωνικοταξικού περιεχομένου του αγώνα με τον εθνικοαπελευθερωτικό. Ετσι, οδηγήθηκε στην υπαγωγή του ΕΛΑΣ στο εγγλέζικο στρατηγείο της Μ. Ανατολής (5 Ιούλη 1943) και αργότερα στις Συμφωνίες του Λιβάνου (20 Μάη 1944) και της Καζέρτας (26 Σεπτέμβρη 1944), για να διατηρήσει και να διευρύνει την «εθνική ενότητα». Δε διαμόρφωσε τις υποκειμενικές προϋποθέσεις μιας πορείας που, ανάλογα και με άλλους παράγοντες, μπορούσε να οδηγήσει στη νίκη.

Οι δυνάμεις που συμμετείχαν στο ΕΑΜ εξέφραζαν διαφορετικά συμφέροντα. Εκτός από το ΚΚΕ συμμετείχαν και δυνάμεις σοσιαλδημοκρατικές, φιλελεύθερες, γενικά αστικής πολιτικής κατεύθυνσης. Επρεπε να θεωρηθεί βέβαιο ότι, εξαιτίας των ταλαντεύσεων που προσιδιάζουν στη φύση τέτοιων κομμάτων και ατόμων και που δεν είναι διατεθειμένα να φτάσουν μέχρι το τέλος του δρόμου, δεν ήταν δυνατό η εργατική τάξη να βαδίσει μαζί τους σε όλες τις φάσεις της πάλης, πολύ περισσότερο όσο πλησίαζε το τέλος της Κατοχής και το ζήτημα της εξουσίας ετίθετο επί τάπητος. Επίσης για την επιτυχή έκβαση της ταξικής πάλης δεν επιτρέπονται επιζήμιοι συμβιβασμοί.

Το δίδαγμα που βγαίνει είναι ότι η αυτοτελής δράση του ΚΚ είναι όρος για τη σωστή πολιτική συμμαχιών. Ναι μεν αυτή προϋποθέτει συμβιβασμούς, αλλά αυτοί δεν μπορεί να θέτουν σε δεύτερη μοίρα τη στρατηγική.

Το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ είναι τιμή και περηφάνια του ΚΚΕ, που αξιοποιεί την πείρα του χτες γνωρίζοντας όμως ότι πάνω απ' όλα οφείλει να ανταποκριθεί σήμερα στο επιτακτικό καθήκον να ενώσει το λαό, όχι γενικά και αφηρημένα, αλλά την εργατική τάξη με τους αυτοαπασχολούμενους και τη φτωχή αγροτιά, που έχουν συμφέρον να αντιπαρατεθούν και να έρθουν σε ρήξη με την εξουσία των μονοπωλίων.

Μπροστά στον υπαρκτό κίνδυνο της όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών στην περιοχή μας, προβάλλει το καθήκον της αντίστασης στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, να μη χυθεί το αίμα του λαού για τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών, αλλά για μια Ελλάδα λεύτερη από κάθε μορφής ταξική εκμετάλλευση και ιμπεριαλιστική καταπίεση - επιβολή, για μια Ελλάδα του σοσιαλισμού.

Αποδείχτηκε περίτρανα ότι κανένας λαός δεν μπορεί να εμπιστευθεί την υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας της πατρίδας του στα αστικά κόμματα και στην τάξη τους.

Δίχως το ΕΑΜ θα ήταν αδύνατη η νίκη. Δίχως το ΚΚΕ, που πρωτοστάτησε στην ίδρυση και τη δράση του, θα ήταν αδύνατη η μεγάλη συμβολή της Ελλάδας στην επιτυχή κατάληξη της νίκης στην Ευρώπη, το πρώτο μερίδιο της οποίας ανήκει στον Κόκκινο Στρατό, στο σοβιετικό λαό, αλλά και στην ένοπλη πάλη των Γιουγκοσλάβων και βεβαίως στους λαούς της Ευρώπης, που αν και οι περισσότεροι προδόθηκαν από τις κυβερνήσεις και τα κόμματα εξουσίας, υπέφεραν και προσπάθησαν. Πολύ σημαντικά στα Βαλκάνια ήταν το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα της Αλβανίας και το αντιφασιστικό της Βουλγαρίας.

Απ' αυτό προκύπτει και το εξής: Η εργατική τάξη και οι σύμμαχοί της πρέπει να είναι προετοιμασμένοι, μέσα και από τον καθημερινό αγώνα, μέσα από την πολιτική τους πείρα, να μη χύσουν το αίμα τους στο πλευρό της αστικής τάξης της χώρας τους, στο πλευρό ενός ιμπεριαλιστή στην προσπάθειά του να νικήσει τον ανταγωνιστή του ιμπεριαλιστή, για τη διανομή των αγορών, των σφαιρών επιρροής.

Στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ που ψηφίστηκε στο 19ο Συνέδριο, αναφέρονται τα εξής: «Σε περίπτωση ιμπεριαλιστικής πολεμικής εμπλοκής της Ελλάδας, είτε σε αμυντικό είτε σε επιθετικό πόλεμο, το Κόμμα πρέπει να ηγηθεί της αυτοτελούς οργάνωσης της εργατικής - λαϊκής πάλης με όλες τις μορφές, ώστε να οδηγήσει σε ολοκληρωτική ήττα της αστικής τάξης, εγχώριας και ξένης ως εισβολέα, έμπρακτα να συνδεθεί με την κατάκτηση της εξουσίας. Με την πρωτοβουλία και καθοδήγηση του Κόμματος να συγκροτηθεί εργατικό - λαϊκό μέτωπο με όλες τις μορφές δράσης, με σύνθημα: Ο λαός θα δώσει την ελευθερία και τη διέξοδο από το καπιταλιστικό σύστημα που, όσο κυριαρχεί, φέρνει τον πόλεμο και την "ειρήνη" με το πιστόλι στον κρόταφο».