Για τις διατάξεις του πολυνομοσχεδίου του υπουργείου Παιδείας που αφορούν την Ερευνα

Οι διατάξεις για την Ερευνα που συμπεριλαμβάνονται στο πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας είναι χαρακτηριστικές του τρόπου με τον οποίο κινείται η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ: Επιδιώκει να εξασφαλίσει ένα διαφορετικό θεσμικό πλαίσιο μέσω του οποίου θα προωθούνται και θα υλοποιούνται ταχύτερα και πιο αποτελεσματικά οι ίδιες στρατηγικές στοχεύσεις.

Με βάση τα προβλεπόμενα στο πολυνομοσχέδιο, τροποποιούνται, αντικαθίστανται και καταργούνται συνολικά 26 άρθρα του ν. 4310/2014 που ψήφισε η προηγούμενη συγκυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ. Επί της ουσίας, δηλαδή, ο ν. 4310/14 αντικαθίσταται με μια εκτεταμένη νομοθετική ρύθμιση που αποτελεί προφανώς προάγγελο και της συνολικότερης νομοθετικής παρέμβασης για την Ερευνα, που από καιρό έχει εξαγγείλει ο αναπληρωτής υπουργός Ερευνας και Καινοτομίας κ. Φωτάκης.

Στην ουσία, οι προβλεπόμενες διατάξεις διακρίνονται σε δυο κατηγορίες. Αφενός, γίνεται προσπάθεια να αντιμετωπιστούν γραφειοκρατικά εμπόδια που προκαλούσαν καθυστερήσεις, «σοβαρές δυσλειτουργίες και θεσμικά κενά που προέκυψαν από την εφαρμογή του ν. 4310/2014 στη λειτουργία των ερευνητικών κέντρων/ινστιτούτων», όπως σημειώνεται εξαρχής στην αιτιολογική έκθεση. Ενδεικτικό και αυτό του ότι δεν πρόκειται για ριζική αλλαγή στον προσανατολισμό του διαμορφωμένου πλαισίου. Αφετέρου, προχωρά σε κάποιες κινήσεις, με ελάχιστο ουσιαστικό αντίκρισμα τόσο στη βελτίωση της θέσης των εργαζόμενων στο χώρο όσο και στους όρους διεξαγωγής του ερευνητικού έργου, που αποσκοπούν στην περαιτέρω ενσωμάτωση ενός τμήματος των εργαζομένων στους ερευνητικούς φορείς υπό το κάλυμμα του πιο «δημοκρατικού» προφίλ, αποσκοπώντας έτσι στο να αποσπάσουν μεγαλύτερη συναίνεση και να αμβλύνουν αντιδράσεις.

Αυτό που παραμένει είναι η προώθηση και ενίσχυση της επιχειρηματικής λειτουργίας των ερευνητικών φορέων, ο μονοσήμαντος προσανατολισμός της ανάπτυξης ερευνητικής δραστηριότητας με όρους ανταγωνιστικότητας και κερδοφορίας του κεφαλαίου, ενάντια στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες και τις δυνατότητες που δίνει η ανάπτυξη της επιστήμης. Ετσι, λοιπόν, δε θίγεται ούτε κατ' ελάχιστο ο πυρήνας της πολιτικής όλων των προηγούμενων αστικών κυβερνήσεων, που έχει αποδειχτεί καταστροφική για τα συμφέροντα εργαζομένων στο χώρο και ιδιαίτερα των νέων επιστημόνων.

Μάλιστα, επί της ουσίας, διευρύνεται το πεδίο εφαρμογής των ευεργετικών για τους στόχους και τις ανάγκες του κεφαλαίου διατάξεων του ν. 4310/2014, αφού πλέον διευρύνεται τόσο η εξουσιοδότηση για έκδοση προκηρύξεων έργων ΕΤΑΚ (Ερευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας) όσο και οι ορισμοί των «επιστημονικών φορέων» και «έργων ΕΤΑΚ», αίροντας εμπόδια για τη βαθύτερη διείσδυση επιχειρήσεων. Είναι πράγματι εντυπωσιακό ότι παραμένουν ως έχουν όλα τα προβλεπόμενα στο ν. 4310/2014 για την ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας στο χώρο της Ερευνας και την εμπορευματική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων και των υποδομών!

Φυσικά, ούτε λόγος να γίνεται για την αποκατάσταση των απωλειών των προηγούμενων χρόνων, για την επαναφορά της χρηματοδότησης/επιχορήγησης έστω στα, ούτως ή άλλως χαμηλά, προ κρίσης επίπεδα, την επαναφορά των κουρεμένων μέσω PSI αποθεματικών, την αποκατάσταση περικοπών σε μισθούς και άλλα δικαιώματα κ.ο.κ. Σημειωτέον, δε, ότι με την πρόσφατη πράξη νομοθετικού περιεχομένου, τα πανεπιστήμια, όλα τα ΝΠΔΔ Ερευνητικά Κέντρα, καθώς και δυνητικά και τα ΝΠΙΔ, βρίσκονται αντιμέτωπα με μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση - ακόμα και η μισθοδοσία των εργαζομένων μπορεί πλέον ανά πάσα στιγμή να βρεθεί στον «αέρα», την ώρα που, ούτως ή άλλως, καθυστερήσεις στην εκροή χρηματοδοτήσεων δημιουργούν σημαντικά προβλήματα.

Και όλα αυτά, την ώρα που ουσιαστικά ούτε μια από τις βασικές διεκδικήσεις των εργαζομένων στο χώρο της Ερευνας (π.χ., διασφάλιση των θέσεων εργασίας όσων είναι προ των θυρών της απόλυσης με τη λήξη μεγάλου αριθμού προγραμμάτων εντός των επόμενων μηνών, απελευθέρωση των νέων εργαζομένων από το απαράδεκτο ασφυκτικό καθεστώς με τα «μπλοκάκια», προκηρύξεις νέων θέσεων ερευνητών και άλλων εργαζομένων ώστε να μπορούν να λειτουργούν ομαλά τα ΕΚ και να αναπτύσσονται απρόσκοπτα οι ερευνητικές δραστηριότητες, εξασφάλιση όλων των απαραίτητων για τη λειτουργία των ερευνητικών φορέων πόρων από την κρατική χρηματοδότηση κ.ά.) δεν αντιμετωπίζεται θετικά από τις διατάξεις του πολυνομοσχεδίου. Σημειώνουμε, δε, ότι αυτές οι διεκδικήσεις έχουν τεθεί και σε ερώτηση του ΚΚΕ (25/2/2015). Απαντώντας, ο κ. Μπαλτάς ουσιαστικά αρνήθηκε την ικανοποίηση των διεκδικήσεων των εργαζομένων, με αοριστολογίες και επίκληση στην ανάγκη για την «επίτευξη των στόχων της δημοσιονομικής πολιτικής», στο όνομα της οποίας η κυβέρνηση βάζει χέρι και στα τελευταία διαθέσιμα πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων.

Ολα αυτά, λοιπόν, είναι ενδεικτικά του τι εννοούν όταν γράφουν στην αιτιολογική έκθεση ότι πρόκειται για «ένα πρώτο βήμα στη διαμόρφωση ενός νέου θεσμικού πλαισίου, σύμφωνα με τη γενικότερη στρατηγική της κυβέρνησης για την καλύτερη αξιοποίηση του υπάρχοντος επιστημονικού δυναμικού και τη διασύνδεση της έρευνας με την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας».

Είναι, δε, προκλητικό να αναφέρουν ότι «τα νέα μέτρα στοχεύουν στην άμεση αντιμετώπιση των μνημονιακών πολιτικών, που έχουν κυριολεκτικά καταρρακώσει τον ερευνητικό ιστό της χώρας και έχουν οδηγήσει μεγάλο αριθμό νέων επιστημόνων σε αναγκαστική μετανάστευση», την ώρα που αναπαράγουν την ίδια ακριβώς στρατηγική αντίληψη, που θέλει την Ερευνα χειροπόδαρα δεμένη στο άρμα της εξυπηρέτησης των σκοπών της καπιταλιστικής ανταγωνιστικότητας και κερδοφορίας, που έχει προκαλέσει ακριβώς αυτή την τραγική κατάσταση (βλ. «ο ερευνητικός ιστός προβλέπεται να έχει έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην ανάκαμψη της εθνικής οικονομίας», καθώς και ότι επαναλαμβάνεται ο, διατυπωμένος και σε όλες τις νομοθετικές πρωτοβουλίες των προηγούμενων κυβερνήσεων, στόχος για «τη σχεδίαση και υλοποίηση ενός συνεκτικού Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου για την Ερευνα και την Τεχνολογική Ανάπτυξη, το οποίο θα πρέπει να αντανακλά τις εθνικές προτεραιότητες, με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και σκοπό την έξοδο από την κρίση»).

Το πολυνομοσχέδιο εν γένει, όπως και ειδικότερα οι διατάξεις του για την Ερευνα, είναι ένα καλό παράδειγμα για να συνειδητοποιηθεί από ευρύτερα τμήματα εργαζομένων ο πραγματικός χαρακτήρας και το ταξικό πρόσημο της πολιτικής της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ. Είναι δύναμη εχθρική για τα συμφέροντά τους, διαχειρίζεται και διαπραγματεύεται για τα συμφέροντα της αστικής τάξης, τα δικά της συμφέροντα εξυπηρετεί και αυτό ακριβώς φαίνεται σε ό,τι κάνει ως κυβέρνηση. Την ώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ καλλιεργεί αυταπάτες συνδυαστικά με το φόβο, επιδιώκοντας να υφαρπάξει την ανοχή και τη στήριξή τους, η εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα χρειάζεται να συναντηθούν με το ΚΚΕ και τις ταξικά προσανατολισμένες δυνάμεις στο κίνημα, στον αγώνα για μια ζωή χωρίς μνημόνια, φτώχεια και ανεργία, στον αγώνα για τη ρήξη με την πολιτική του κεφαλαίου, για την ανατροπή της εξουσίας του.

Δημήτρης  ΚΟΙΛΑΚΟΣ
Μέλος του Τμήματος Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ