Εργοτάξια ... τόπος θυσίας εργατών για τα κέρδη των πολυεθνικών

Οι μακέτες των πολυτελών σταδίων

του Κατάρ χρειάστηκαν το αίμα

των εργατών για να γίνουν

πραγματικότητα

Την ώρα που στην Παγκόσμια Συνομοσπονδία Ποδοσφαίρου (ΦΙΦΑ) ασχολούνταν με τις προτάσεις για αναδιάρθρωση της διοργάνωσης του Μουντιάλ από το 2026 και τα κέρδη που θα φέρει (βλ. προηγούμενο δημοσίευμα του «Ρ») στα διεθνή αθλητικά (και όχι μόνο) ΜΜΕ βγήκε μια είδηση από μια τελείως άλλη πραγματικότητα. Μια είδηση που δυστυχώς δεν αφορούσε κάποιο μεμονωμένο περιστατικό - ένας ακόμα θάνατος εργάτη στα περίφημα έργα υποδομής του Κατάρ που θα διοργανώσει το Μουντιάλ του 2022. Ο οποίος θάνατος ήρθε να προστεθεί σε μια «μαύρη αλυσίδα», οι κρίκοι της οποίας αφορούν δεκάδες θανάτους εργατών και γενικότερα συνθήκες σκλαβιάς. Ζήτημα που εδώ και αρκετά χρόνια έχει έρθει στο προσκήνιο, αλλά τόσο από την πλευρά της διοργανώτριας αρχής ΦΙΦΑ, όσο και από τους αρμόδιους της χώρας... πέρα βρέχει. Μάλιστα, ακόμα και η νέα διοίκηση της Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας υπό τον Ελβετό Τζιάνι Ινφαντίνο ακολουθεί την τακτική των προκατόχων της, επιλέγοντας την πρακτική του «δεν ξέρω, δεν άκουσα» ή, στην καλύτερη των περιπτώσεων, αυτή των έγγραφων συστάσεων. Αντίθετα, πρώην και νυν διοικούντες της ΦΙΦΑ έχουν να επιδείξουν ξεχωριστή ετοιμότητα όσον αφορά ζητήματα που σχετίζονται με τα κέρδη (και ειδικά την αύξηση αυτών), όπως για παράδειγμα την περίοδο διεξαγωγής του συγκεκριμένου Μουντιάλ και τις διαφωνίες με την ΟΥΕΦΑ (τελικά θα γίνει χειμώνα) ή τις αλλαγές στο Παγκόσμιο Κύπελλο και γενικότερα το ποδόσφαιρο, με γνώμονα πάντα το κυνήγι των κερδών.

"Εκατόμβες νεκρών και κανείς δεν ασχολείται"

Αθλιες συνθήκες δουλειάς

και διαβίωσης περίμεναν όσους

πήγαν να δουλέψουν στα έργα

του Μουντιάλ 2022

Στη σκιά του νέου θανάτου εργάτη στα έργα του Κατάρ (ενός 40χρονου Βρετανού που σκοτώθηκε - επίσημα ακόμα υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες - στο εργοτάξιο ανακατασκευής του κεντρικού σταδίου του Κατάρ), στις ΗΠΑ, στο ανεξάρτητο φεστιβάλ ταινιών του Sundance, προβλήθηκε ένα άκρως αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ. Ο τίτλος του ήταν το «Κύπελλο των εργατών» και αφορούσε τις συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των εργατών, κυρίως μεταναστών, στα έργα του Κατάρ. Οι πληροφορίες, άλλες ήδη γνωστές και άλλες που είδαν το φως της δημοσιότητας για πρώτη φορά, αποκαλύπτουν μια «μεσαιωνική» πραγματικότητα για τους εργάτες. Με βάση τα όσα συμβαίνουν στο εν λόγω ντοκιμαντέρ, τα έργα του Μουντιάλ χαρακτηρίζονται «φαραωνικού τύπου» και ξεχωρίζουν οι αποκαλύψεις ενός 21χρονου εργάτη από τη Γκάνα. Ο ίδιος χαρακτηρίζει τη ζωή των εργατών κόλαση, τονίζοντας ότι μέχρι σήμερα έκρυβε την πραγματικότητα που ζούσε από την οικογένειά του, για να μην ανησυχούν. Οπως επισημαίνει χαρακτηριστικά, «συνεχώς εργάτες χάνουν τη ζωή τους στα εργοτάξια, η ζωή μας είναι ανυπόφορη και κανείς δεν ασχολείται».

Τα όσα αναφέρονται στο συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ έρχονται να προστεθούν στη γενικότερη εικόνα που έχει αποκαλυφθεί τα τελευταία χρόνια, και παρά τις προσπάθειες των διοργανωτών να την κρατήσουν μυστική τα πρώτα χρόνια. Μια εικόνα που εκτός των θανάτων των εργατών περιλαμβάνει πολλές περιπτώσεις σοβαρών τραυματισμών, άθλιες συνθήκες διαβίωσης, απειλές κυρίως σε αυτούς που προέρχονται από άλλα κράτη, μισθούς πείνας κτλ. Πριν από δύο χρόνια, για παράδειγμα, είχε αποκαλυφθεί ολόκληρος καταυλισμός μεταναστών εργατών από το Μπαγκλαντές στην έρημο του Κατάρ, όπου ζούσαν σε υποτυπώδεις συνθήκες διαβίωσης με λιγοστό φαγητό, ενώ από τους περισσότερους οι υπεύθυνοι είχαν αφαιρέσει τα χαρτιά ως μέτρο πίεσης, για να συνεχίσουν να δουλεύουν και να μην μπορούν να φύγουν.

Ως αιτίες των όσων συμβαίνουν αναφέρονται η έλλειψη μέτρων ασφαλείας, απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, πίεση για να τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα προκειμένου να μην πληρωθούν (από τους εργολάβους και τις πολυεθνικές) οι ρήτρες καθυστέρησης. Ολα αυτά προκειμένου οι πολυεθνικές και οι μεγαλοεργολάβοι να έχουν το λιγότερο δυνατό κόστος σε σχέση με τα τεράστια κέρδη που θα αποκομίσουν από την εμπλοκή τους στον συγκεκριμένο τομέα της διοργάνωσης.

Στις καπιταλιστικές λογικές οι αιτίες

Τα όσα συμβαίνουν στα έργα του Κατάρ δεν είναι αποτέλεσμα της συγκεκριμένης πρακτικής που εφαρμόζει η συγκεκριμένη χώρα επειδή ανέλαβε να φέρει σε πέρας μια διοργάνωση παγκοσμίου επιπέδου. Οι θάνατοι, το σακάτεμα των εργατών, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης, δεν αποτελούν παρά άλλη μια έκφραση της πραγματικότητας του καπιταλιστικού συστήματος, της λογικής της απόκτησης υπερκέρδους με το λιγότερο δυνατό κόστος και αδίστακτες τακτικές. Οπως συμβαίνει σε άλλους τομείς, έτσι και σε έναν Αθλητισμό κομμένο και ραμμένο στις καπιταλιστικές συνθήκες παραγωγής οι λογικές του κυνηγιού των κερδών δεν θα μπορούσαν να λείπουν από την κάθε πλευρά του. Ιδιαίτερα από αυτή που συνδέεται με την εμπορευματοποίηση και θέλει τον Αθλητισμό πρόσφορο έδαφος για τις πολυεθνικές, προκειμένου να κάνουν τα δικά τους προσοδοφόρα... παιχνίδια. Για παράδειγμα, είναι γνωστό σήμερα ότι στο οικοδόμημα του εμπορευματοποιημένου Αθλητισμού οι εκάστοτε διοργανώσεις του (Μουντιάλ, Ολυμπιακοί Αγώνες, παγκόσμια πρωταθλήματα) συνεπάγονται τεράστια κέρδη για τις πολυεθνικές σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με αυτές, ένας εκ των οποίων, αυτός της κατασκευής των έργων υποδομής που απαιτούνται, θεωρείται από τους πλέον κερδοφόρους.

ΦΙΦΑ: Αποφεύγει τις νέες... πληγές μιας "αμαρτωλής" ιστορίας

Η ανάληψη της διοργάνωσης του Μουντιάλ 2022 είναι γνωστό πως εξ αρχής ήταν μια ιδιαίτερα... αμαρτωλή ιστορία για τη ΦΙΦΑ, τους παράγοντές της και την πρώην διοίκησή της. Τα πανηγύρια και οι αναφορές σε μια διοργάνωση που θα θεωρούνταν ίσως η πλέον κερδοφόρα μέχρι τώρα, με αφορμή τα όσα συνοδεύουν την οικοδέσποινα χώρα, κόπασαν απότομα.

Οι αποκαλύψεις για δωροδοκία παραγόντων από τους υπεύθυνους της διοργανωτικής επιτροπής του Κατάρ, προκειμένου στη σχετική διαδικασία να ψηφίσουν υπέρ της συγκεκριμένης υποψηφιότητας, τάραξαν τα νερά και έφεραν στην επιφάνεια ένα σκάνδαλο με συνέπειες που άγγιξαν μέχρι και τις κορυφές των διοικούντων του παγκοσμίου ποδοσφαίρου. Από την άλλη, η ανάληψη του Μουντιάλ από το Κατάρ και το πρόβλημα των υψηλών θερμοκρασιών στην περιοχή (ιδιαίτερα την περίοδο των αγώνων) έφεραν σε σύγκρουση τις ΦΙΦΑ και ΟΥΕΦΑ σχετικά με το πότε μπορεί να διεξαχθεί η διοργάνωση, για προφανείς λόγους. Τελικά η πρώτη φαίνεται να επικράτησε, με την οριστική της απόφαση να γίνει η διοργάνωση για πρώτη φορά το χειμώνα του 2022. Ολα τα προηγούμενα, σε συνδυασμό με τις αποκαλύψεις για διαφθορά και χρηματισμό παραγόντων, έφεραν τη ΦΙΦΑ σε δύσκολη θέση και κυρίως σε πίεση από τις πολυεθνικές - χορηγούς που για μία ακόμα φορά όχι μόνο δεν «ήξεραν τίποτα» αλλά έπεσαν και απ' τα σύννεφα. Τακτική που φυσικά στοχεύει στο να μη συνδεθεί το όνομα των πολυεθνικών με τα ...κακώς κείμενα (όταν αυτά έρχονται στην επιφάνεια), με τις ανάλογες συνέπειες στα κέρδη τους.

Μετά τις αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν σε επίπεδο ηγεσίας, τις τιμωρίες των όσων εμπλέκονταν και τη... σταυροφορία κατά της διαφθοράς σε παγκόσμιο επίπεδο, η ΦΙΦΑ βρίσκεται σε μια περίοδο προσπάθειας να «ηρεμήσει τα νερά». Η απόφαση να διεξαχθεί το Μουντιάλ χειμώνα, που για εκείνη την αγωνιστική σεζόν (2022) ουσιαστικά φέρνει τη ΦΙΦΑ σε θέση ισχύος όσον αφορά τα εμπορικά οφέλη, και πλέον η Ομοσπονδία στοχεύει στην επαναπροσέγγιση ή και τη συνεργασία με νέους χορηγούς. Ετσι, τα όσα συμβαίνουν στο Κατάρ για μια ακόμα φορά στιγματίζουν την εικόνα του προϊόντος της. Και τα αντιμετωπίζει επιλέγοντας την τακτική ...του Πιλάτου. Και φυσικά κάθε άλλο παρά «ιδρώνει το αυτί της» από τις καταγγελίες διεθνών οργανώσεων ότι θα μπορούσε να έχει ως διοργανώτρια αρχή μια πιο δυναμική παρέμβαση στις αρχές του Κατάρ για τις συνθήκες εργασίας.

Μπ. Τσ.