Τι εννοούμε "κόμμα της επαναστατικής ανατροπής υποχρεωμένο να δρα σε μη επαναστατικές συνθήκες";

Στη θέση 64 αναφέρεται ότι «Υπάρχει μία αντικειμενική αντίφαση που διατρέχει κάθε κομμουνιστικό κόμμα, κάθε εργατικό επαναστατικό κίνημα που δρα σε μη επαναστατικές συνθήκες. Και αυτή η αντίφαση έγκειται στο γεγονός ότι, ενώ το ΚΚ είναι κόμμα της επαναστατικής ανατροπής, δεν δρα σε συνθήκες που ευνοούν την επαναστατική ανατροπή». Τι εννοούμε σε αυτό το σημείο;

Σε μη επαναστατικές συνθήκες, η αστική τάξη διατηρεί γενικά την πολιτική και ιδεολογική κυριαρχία επί της εργατικής τάξης και των υπόλοιπων λαϊκών στρωμάτων. Αυτό δεν ισχύει μόνο επειδή έχει στα χέρια της τον κρατικό μηχανισμό, τους μηχανισμούς ιδεολογικής χειραγώγησης (ΜΜΕ, εκπαιδευτικό σύστημα, Εκκλησία κ.λπ.), τις δυνατότητες οικονομικής εξαγοράς, εκβιασμού κ.λπ. αλλά και γιατί η κυριαρχία των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής τροφοδοτεί σε αυτές τις συνθήκες και την κυριαρχία των αντιλήψεων που ταιριάζουν σε αυτές. Με άλλα λόγια, σε μη επαναστατικές συνθήκες και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι τείνουν αυθόρμητα να «φοράνε» «αστικά γυαλιά», για να ερμηνεύσουν τόσο τις γενικότερες εξελίξεις όσο και αυτές που τους αφορούν πιο άμεσα. Φυσικά, υπάρχει και η παρέμβαση άλλων παραγόντων - και η παρέμβαση του ΚΚ, η εξέλιξη της ταξικής πάλης - που συμβάλλουν ανάλογα είτε στο να ενισχύεται ή να αποδυναμώνεται αυτή η επίδραση.

Τι σημαίνει, λοιπόν, για το ΚΚ πολιτική που να υπηρετεί τους επαναστατικούς του σκοπούς σε τέτοιες συνθήκες αρνητικών συσχετισμών; Σε αντίθεση με τις συνθήκες επαναστατικής κατάστασης, όπου το βασικό καθήκον είναι ο προσανατολισμός της πάλης στην άμεση ανάληψη δράσης για την ανατροπή της αστικής εξουσίας, σε μη επαναστατικές συνθήκες το βασικό καθήκον συνίσταται στην ολόπλευρη ιδεολογικο-πολιτική και οργανωτική ενδυνάμωση του Κομμουνιστικού Κόμματος, αλλά και την ποσοτική και ποιοτική ενίσχυση των πιο πρωτοπόρων εργατικών και λαϊκών δυνάμεων που συσπειρώνονται αγωνιστικά σε αντικαπιταλιστική - αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση κάτω από την παρέμβαση των κομμουνιστών. Αυτό το γενικό καθήκον περνά μέσα από μια σειρά άλλα ιδιαίτερα καθήκοντα, όπως η πάλη για την ανασύνταξη του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, η πάλη για την ανάπτυξη της κοινωνικής συμμαχίας, η πάλη για τη βελτίωση του πολιτικού συσχετισμού, η πάλη ενάντια στον οπορτουνισμό και τις αυταπάτες για φιλολαϊκή αξιοποίηση του αστικού κράτους, η πάλη για τη διατήρηση της πολιτικής αυτοτέλειας του εργατικού κινήματος από όλες τις πτέρυγες της αστικής πολιτικής.

Πρόκειται για μια δράση, η οποία αντικειμενικά είναι πολύ σύνθετη, αφού πάει «κόντρα στο ρεύμα». Το γεγονός μάλιστα ότι πολλά ΚΚ ενσωματώθηκαν - ανεξάρτητα από το αν κράτησαν τον τίτλο τους ή όχι - στην πορεία στον καπιταλισμό δείχνει και τη δυσκολία να κρατιέται σταθερά η «πυξίδα» της επαναστατικής δράσης σε όλες τις συνθήκες. Η ικανότητα του ΚΚΕ να δρα σε όλες τις συνθήκες ως κόμμα της επαναστατικής ανατροπής κωδικοποιείται στο σύνθημα «Κόμμα παντός καιρού».

Η πίεση προς το ΚΚ για περιορισμό της δράσης του εντός των ορίων της καπιταλιστικής οικονομίας και των αστικών θεσμών μπορεί να πάρει πολλές μορφές (πολιτική, ιδεολογική, οικονομική κ.λπ.) ενώ αυξάνεται σε συνθήκες αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού σκηνικού, όξυνσης των ενδοαστικών αντιθέσεων κ.λπ. Ιστορικά έχει αποδειχτεί μάλιστα ότι παραμένει ανεξάρτητα από το αν το ΚΚ δρα σε συνθήκες παρανομίας ή σε συνθήκες σχετικής νομιμότητας. Αυτή η πίεση αυξάνεται επίσης όταν αγγίζει τμήμα της άμεσης πολιτικής επιρροής ή ακόμα και των μελών του ΚΚ.

Η αντιμετώπιση των παραπάνω κινδύνων προϋποθέτει την εδραίωση και ενίσχυση των επαναστατικών χαρακτηριστικών του ΚΚ. Προϋποθέτει την κατάκτηση της ικανότητάς του να αντλεί συμπεράσματα από την πορεία της ταξικής πάλης, προϋποθέτει τη βελτίωση της κοινωνικής και ηλικιακής του σύνθεσης, προϋποθέτει τη βελτίωση της ικανότητάς του να δουλεύει με πλατιά λαϊκά στρώματα με τρόπο που δεν θα υποτάσσεται στο χαμηλό επίπεδο της πολιτικής τους συνείδησης, αλλά αντίθετα συμβάλλει στο ανέβασμά του.

Το καθήκον της κατάκτησης επαναστατικών χαρακτηριστικών και της προσαρμογής όλων των πλευρών της λειτουργίας του Κόμματος στους επαναστατικούς του σκοπούς - όπως αυτοί αποτυπώνονται στο Πρόγραμμά του - αποτελεί ένα καθήκον που κατακτιέται σε μη επαναστατικές συνθήκες.