Σε σχέση με τις διεργασίες και τα σενάρια συναίνεσης των αστικών κομμάτων

Με αφορμή την παρουσίαση των βασικών στοιχείων της αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού σκηνικού, όπως παρουσιάζεται στις Θέσεις 27 - 36, τίθεται το ζήτημα του προσδιορισμού των παραγόντων που κρύβονται πίσω από αυτήν και των περιθωρίων συναινέσεων ανάμεσα στα αστικά κόμματα.

Καταρχήν πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι η αναμόρφωση του αστικού πολιτικού συστήματος περιλαμβάνει τις εξελίξεις τόσο στα αστικά και οπορτουνιστικά κόμματα όσο και σε μια σειρά άλλους αστικούς θεσμούς (π.χ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εκλογικό σύστημα, σύνταγμα, κοινοβούλιο, τοπική διοίκηση) πάνω στους οποίους στηρίζεται η καπιταλιστική ιδιοκτησία και εξουσία. Η ταξική ακαμψία του αστικού πολιτικού συστήματος προϋποθέτει την ευκαμψία της λειτουργίας διάφορων πλευρών του και την προσαρμογή τους στα εναλλασσόμενα πολιτικά και οικονομικά δεδομένα.

Τα τελευταία χρόνια, το αστικό πολιτικό σύστημα προσπαθεί να βρει μία νέα ισορροπία, προσαρμόζοντας μια σειρά πλευρές του σε σχέση με την προηγούμενη 30ετία (αλλαγές στη σύνθεση των κυβερνήσεων, σε θεσμούς κ.λπ.). Ο βασικός παράγοντας που τροφοδοτεί αυτή την κινητικότητα είναι τα νέα οικονομικά και πολιτικά δεδομένα που δημιούργησε η καπιταλιστική κρίση και ιδιαίτερα το πρωτόγνωρο βάθος της και η διάρκειά της. Η προσπάθεια στήριξης της καπιταλιστικής κερδοφορίας σε συνθήκες που αυτή χώλαινε, επέβαλλε στις αστικές κυβερνήσεις (ανεξαρτήτως ιδεολογικού στίγματος) την επιτάχυνση της αντιλαϊκής επίθεσης, γεγονός που με τη σειρά του προκαλούσε συνεχείς πολιτικές αναδιατάξεις με στόχο - μεταξύ άλλων - την αποτροπή του κινδύνου αμφισβήτησης της ίδιας της αστικής εξουσίας.

Ιδιαίτερα επωφελείς αποδείχτηκαν σε αυτές τις συνθήκες οι συνεχόμενες εκλογικές διαδικασίες και κυβερνητικές εναλλαγές, οι προσαρμογές των αστικών και οπορτουνιστικών κομμάτων, γενικά το συνεχές «ανακάτεμα της τράπουλας» όσον αφορά το μοίρασμα ρόλων στα διάφορα πρόσωπα και κόμματα. Σε αυτά τα χρόνια συνέβησαν πολιτικές εξελίξεις οι οποίες θα φαινόντουσαν αδιανόητες λίγα χρόνια πριν: επαναλαμβανόμενη κυβερνητική συνεργασία των ΝΔ και ΠΑΣΟΚ (σε συνεργασία μάλιστα τη μία φορά με την «αριστερή» ΔΗΜΑΡ), ανοιχτό φλερτ του ΣΥΡΙΖΑ με τμήμα της ΝΔ και ανάδειξή του στην αστική διακυβέρνηση σε συνεργασία με τους ΑΝΕΛ των ακροδεξιών ιδεολογικών αναφορών, από κοινού ψήφιση του 3ου μνημονίου από ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ, Ποτάμι, ΠΑΣΟΚ κ.λπ.

Τις τελευταίες μέρες, μάλιστα, ο ΣΥΡΙΖΑ ασκεί πίεση στα υπόλοιπα κόμματα να στηρίξουν τα αντιλαϊκά μέτρα που συζητούνται στη λεγόμενη διαπραγμάτευση, με τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Δ. Σεβαστάκη να δηλώνει για τον ΣΥΡΙΖΑ και τη ΝΔ ότι «θα μπορούσαν να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι (...) άλλωστε οι διαφορές μεταξύ των δύο είναι περιορισμένες». Παράλληλα, η πίεση του ΣΕΒ και των λεγόμενων «θεσμών» είναι η εξασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής συναίνεσης μεταξύ των αστικών κομμάτων έτσι ώστε να κλείσει η «αξιολόγηση». Σε αυτό το έδαφος ακούγονται κατά καιρούς και σενάρια για σχηματισμό ενός μεγάλου κυβερνητικού συνασπισμού μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ.

Απ' όλα τα παραπάνω φαίνεται ότι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των αστικών κομμάτων, των κομμάτων τελικά της αστικής διακυβέρνησης, είναι τόσο αβαθές ποτάμι που εύκολα διασχίζεται από τη μία όχθη στην άλλη. Οι διαφορές των αστικών και οπορτουνιστικών κομμάτων, διαφορές ιδεολογικές, ιστορικές, αλλά και σε σχέση με το πώς θα εξυπηρετηθούν καλύτερα τα συμφέροντα του κεφαλαίου, έχουν αποδειχτεί διαχρονικά πολύ χρήσιμες για την αστική εξουσία. Ομως, στην ιστορία του παγκόσμιου και ελληνικού καπιταλισμού, οι αναγκαιότητες της καπιταλιστικής οικονομίας και εξουσίας έχουν αποδειχτεί πολύ πιο ισχυρές από αυτές τις διαφορές.

Αυτό εκφράζεται τόσο στις κατά καιρούς συγκλίσεις και συνεργασίες μεταξύ τους, όσο και στην κυβερνητική πολιτική που ασκούν τα διάφορα κόμματα, η οποία σε καμία περίπτωση δεν καθορίζεται από τις ιδεολογικές τους αναφορές αλλά από τις συγκεκριμένες κάθε φορά ανάγκες του συστήματος. Αρκεί να θυμηθούμε ότι ο Κ. Καραμανλής και η ΝΔ είχαν κατηγορηθεί παλαιότερα για ... σοσιαλμανία λόγω των εκτεταμένων κρατικοποιήσεων, ενώ η σημερινή πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε άνετα να χαρακτηριστεί - με φραστικούς όρους του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ όταν ήταν στην αντιπολίτευση - ως «ακραία νεοφιλελεύθερη».