Διεργασίες στο εσωτερικό της ΕΕ

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι διεργασίες στην ΕΕ εισέρχονται σε καινούργια φάση μετά το Brexit και την εκλογή Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Και μόνο το γεγονός ότι στην πρόσφατη Σύνοδο στη Μάλτα τέθηκε από τα πλέον επίσημα χείλη η προοπτική μιας ΕΕ «πολλών ταχυτήτων», με στόχο αυτή η θέση να καταγραφεί και επίσημα στη Σύνοδο Κορυφής στη Ρώμη τον ερχόμενο μήνα, είναι δείγμα της έντονης ενδοαστικής διαπάλης που διεξάγεται στο εσωτερικό της ΕΕ και των κρατών - μελών της για την κατεύθυνση και το βάθος της πολιτικής και οικονομικής ενοποίησης, σε συνθήκες αβέβαιων προοπτικών για την οικονομία και όξυνσης της ανισομετρίας.

Στις εξελίξεις είναι βέβαιο ότι θα επιδράσουν και οι εκλογές που προγραμματίζονται τους επόμενους μήνες σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία, με ανοιχτό το ενδεχόμενο να στηθούν κάλπες σύντομα και στην Ιταλία.

Η κατάσταση της οικονομίας στο εσωτερικό αυτών των κρατών - μελών και γενικότερα στην ΕΕ - Ευρωζώνη, σε συνδυασμό με την ένταση των ανταγωνισμών, επιδρούν στις διεργασίες στο αστικό πολιτικό σύστημα, χωρίς όμως να αλλάζει το βασικό επίδικο για την αστική τάξη. Που δεν είναι άλλο από την εφαρμογή του καταλληλότερου μείγματος στην οικονομική πολιτική και ο προσανατολισμός στις διεθνείς συμμαχίες, ώστε να υπηρετείται με αποτελεσματικότητα, από τη μια, η διεύρυνση της κερδοφορίας του κεφαλαίου και, από την άλλη, η ενσωμάτωση και διαχείριση της λαϊκής δυσαρέσκειας, που γεννά η αντιλαϊκή πολιτική σε όλες τις εκφάνσεις της.

Τέτοιες διεργασίες γίνονταν και γίνονται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σε όλη την ΕΕ, στο έδαφος της καπιταλιστικής κρίσης και της αδυναμίας σήμερα της οικονομίας να ανακτήσει ορμητικούς ρυθμούς ανάκαμψης στην πλειοψηφία των κρατών - μελών, με αποτέλεσμα να μεγαλώνει το χάσμα που τα χωρίζει από τη Γερμανία. Ετσι εξηγείται το γεγονός ότι σε κράτη όπως η Γαλλία, η Ιταλία και άλλα, γνωρίζει άνθιση το ρεύμα του «ευρωσκεπτικισμού».

Οπως γράφεται στις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 20ό Συνέδριο του Κόμματος, «την περίοδο που διανύουμε ισχυροποιείται προσωρινά το αστικό ρεύμα του εθνικισμού και του προστατευτισμού στην οικονομία, τόσο στις ΗΠΑ και τη Μ. Βρετανία όσο και σε ισχυρά κράτη της Ευρωζώνης όπως η Γαλλία και η Ιταλία. Στην ΕΕ το συγκεκριμένο ρεύμα εκφράζουν διάφορα κόμματα του αστικού ευρωσκεπτικισμού. Το ρεύμα του προστατευτισμού αναπτύσσεται ως επιλογή τμημάτων της αστικής τάξης στις ΗΠΑ και σε κράτη της ΕΕ για να αμυνθούν στην επιδείνωση των όρων ανταγωνιστικότητας πρώτα απ' όλα του βιομηχανικού κεφαλαίου τους, ιδιαίτερα σε συνθήκες επιβράδυνσης της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομίας.

Πάνω σε αυτό το έδαφος, περιπλέκονται τα διλήμματα της αστικής πολιτικής στη Γερμανία και στα υπόλοιπα κράτη - μέλη της ΕΕ. Καταρχάς, η κυρίαρχη γραμμή της γερμανικής αστικής τάξης κινείται ανάμεσα στη διατήρηση του διακυβερνητικού χαρακτήρα των αποφάσεων της ΕΕ και στην επιβολή στην πράξη της ΕΕ των πολλών ταχυτήτων, των πολλών ομόκεντρων κύκλων με εφαρμογή αυστηρών κανόνων στη δημοσιονομική πολιτική. Ωστόσο, η γερμανική σοσιαλδημοκρατία συμπλέει σε μεγάλο βαθμό με τις προτάσεις εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης που εκπορεύονται από την πλευρά της Γαλλίας και της Ιταλίας.

Οι κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Ιταλίας - καθώς και των υπόλοιπων χωρών που ανήκουν στο λεγόμενο "Club Med", που συγκροτήθηκε με την υπογραφή της λεγόμενης "Διακήρυξης της Αθήνας" - ζητούν από τη μια τη χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής (...) και από την άλλη την εμβάθυνση σε μία πορεία ενοποίησης της Ευρωζώνης (ενιαίο κοινοβούλιο και ενιαίος προϋπολογισμός Ευρωζώνης, ενιαία διακυβέρνηση κ.ά.), ώστε να αναλάβει η Γερμανία στην πράξη ρόλο εγγυητή για τα υπερχρεωμένα κράτη και τις προβληματικές μεγάλες τράπεζες της ΕΕ. Παράλληλα, στη Γαλλία και την Ιταλία δυναμώνει το ευρωσκεπτικιστικό ρεύμα της αντιπολίτευσης.

(...) Η αντιπαράθεση για το μείγμα της ασκούμενης πολιτικής συνδέεται αντικειμενικά με την αντιπαράθεση για τις διεθνείς συμμαχίες της ΕΕ. Κι εδώ υπάρχουν μεγάλες διαφορές, τόσο ανάμεσα στα κράτη - μέλη όσο και στο εσωτερικό τους, όσον αφορά τη σχέση της ΕΕ και των επιμέρους κρατών με τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, αλλά και την Κίνα. Στις εξελίξεις στην ΕΕ παρεμβαίνουν και οι ΗΠΑ, στηρίζοντας την Ιταλία και τη Γαλλία στο ζήτημα της χαλάρωσης της δημοσιονομικής πολιτικής, καθώς και την ομάδα του Βίσεγκραντ και τις σκανδιναβικές χώρες».

Με βάση τα παραπάνω είναι ευκολότερο σήμερα να εξηγηθεί η ιδιαίτερη συμπάθεια που δείχνει η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση Τραμπ προς το ρεύμα του ευρωσκεπτικισμού στην ΕΕ και τα θερμά λόγια που επιφύλαξε ο Τραμπ για την πρωθυπουργό της Βρετανίας. Ετσι εξηγείται, όμως, καλύτερα και η προσπάθεια που γίνεται στην ΕΕ να αναστηλωθεί η παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία και να παρουσιαστεί ως το αντίπαλο τάχα δέος απέναντι στον «ευρωσκεπτικισμό», που τον ταυτίζουν με την άνοδο εθνικιστικών - ακροδεξιών κομμάτων, αλλά και στον «ακραίο νεοφιλελευθερισμό», όπως λένε, τον οποίο καταγγέλλουν ότι οδηγεί σε αποσύνθεση της ΕΕ και ότι με την πολιτική του ευνόησε την άνοδο της ακροδεξιάς.

Το παράδειγμα Σουλτς στη Γερμανία, η έκκληση «αριστερών» διανοουμένων της Γαλλίας για στήριξη του σοσιαλδημοκράτη υποψήφιου στις επικείμενες προεδρικές εκλογές, ακόμα και η εμμονή του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα να αναδεικνύει τον «προοδευτικό» ρόλο της σοσιαλδημοκρατίας, απέναντι στον ευρωσκεπτικισμό, την ακροδεξιά και τον νεοφιλελευθερισμό, αποτελούν στοιχεία της νέας κατάστασης που διαμορφώνεται στην ΕΕ.

Σε κάθε περίπτωση, ο λαός δεν έχει τίποτα να κερδίσει περιμένοντας παθητικά στη γωνία να δει πού θα κάτσει η μπίλια. Αν κάτι προκύπτει σαν χρήσιμο συμπέρασμα από τις αντιθέσεις και τους ανταγωνισμούς στο στρατόπεδο της αστικής τάξης, είναι ότι δεν είναι ενιαία, δεν είναι άτρωτη, δεν είναι ανίκητη. Γι' αυτό χρειάζεται σε κάθε χώρα να δυναμώσουν τα αντικαπιταλιστικά χαρακτηριστικά της εργατικής - λαϊκής πάλης, να διευρύνονται τα ρήγματα στον αρνητικό συσχετισμό. Σε μια απότομη στροφή της ταξικής πάλης, να είναι σε θέση το κίνημα να αντεπιτεθεί.

Κ.