Πανίσχυρα μονοπώλια συνωστίζονται στην Ανατολική Μεσόγειο

Η πορεία των συνομιλιών θα εξαρτηθεί από ευρύτερες κόντρες για τον έλεγχο του μεγάλου φυσικού πλούτου

Και μόνο ο χάρτης και η συγκέντρωση

ενεργειακών μονοπωλίων δείχνουν

τι συμφέροντα κοντράρονται για τον

φυσικό πλούτο της περιοχής

(τα ονόματα των εταιρειών στα

χαρακτηριστικά «οικόπεδα»,

με κίτρινο τα εντοπισμένα κοιτάσματα

φυσικού αερίου)

Σε μια τεράστια σκακιέρα σκληρών αναμετρήσεων μεταξύ ενεργειακών κολοσσών μετατρέπεται η Ανατολική Μεσόγειος, συμπαρασύροντας και το Κυπριακό στη δίνη των γεωπολιτικών ανταγωνισμών που οξύνονται ανάμεσα σε μερικά από τα ισχυρότερα ιμπεριαλιστικά κέντρα του πλανήτη. Και φυσικά, ο πόλεμος στη Συρία και το Ιράκ, μετά τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, η κατάσταση ευρύτερα στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική είναι κομμάτια του παζλ αυτού του σφοδρού ανταγωνισμού.

Απλά και μόνο η καταγραφή των επιχειρηματικών ομίλων που έχουν βάλει στο μάτι τον τεράστιο φυσικό πλούτο της περιοχής, αναδεικνύει πολλές από τις πλευρές των σύνθετων συνομιλιών για την προώθηση του νέου σχεδίου διχοτόμησης της Κύπρου.

Οι φυσικοί πόροι της Ανατολικής Μεσογείου αποκτούν μεγάλη σημασία με φόντο και την αυξανόμενη αντιπαράθεση Ρωσίας - Δύσης, την αλλαγή δεδομένων στους ενεργειακούς και γεωπολιτικούς χάρτες: Είναι μεγάλο ερώτημα τι ανακατατάξεις μπορεί να προκαλέσουν τα νέα μεγάλα κοιτάσματα. Η δημιουργία μιας «επανενωμένης» Κύπρου με δύο «συνιστώντα κρατίδια» δημιουργεί προσδοκίες για επίσπευση πολλών επενδύσεων, που προϋποθέτουν όμως «μείωση ρίσκου» και «γεωπολιτικών κινδύνων», όπως επιμένουν αστοί αναλυτές.

Η υπερσυγκέντρωση μεγάλων κολοσσών αποτυπώνεται:

• Στην Κυπριακή ΑΟΖ

Τον περασμένο Δεκέμβρη, η «εμφάνιση» του αμερικανικού μεγαθηρίου από τον κλάδο της Ενέργειας (και όχι μόνο) «Exxon Mobil» στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) συζητήθηκε έντονα, με αρκετούς να σχολιάζουν ότι ήταν η πρώτη φορά που η συγκεκριμένη εταιρεία αποφάσισε να επενδύσει στην Ανατολική Μεσόγειο.

Σε κοινοπραξία με την καταριανή εταιρεία «Qatar Petroleum International», η «Exxon Mobil» διασφάλισε (μέσα στο α' τρίμηνο του 2017 αναμένονται οι οριστικές υπογραφές) την αξιοποίηση του ενεργειακού οικοπέδου «10» της κυπριακής ΑΟΖ, ένα από τα πιο ...ελπιδοφόρα επειδή γειτονεύει με το γιγάντιο αιγυπτιακό κοίτασμα «Ζορ». Οι δυο εταιρείες έχουν αναπτύξει μερικά από τα μεγαλύτερα στον κόσμο πλοία μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) αλλά και τερματικούς σταθμούς LNG, με αποτέλεσμα να κερδίζουν έδαφος ήδη αντίστοιχα «σενάρια» για τη φάση της διανομής και αξιοποίησης των υδρογονανθράκων, που είναι εξίσου κρίσιμες με αυτή του εντοπισμού ενός κοιτάσματος.

Στην κυπριακή ΑΟΖ, όμως, δραστηριοποιούνται μεταξύ άλλων και:

-- Η γαλλική «Total», που μετά τον τελευταίο διαγωνισμό απέκτησε «πάτημα» και στο οικόπεδο «11», που επίσης γειτνιάζει με το «Ζορ». Μάλιστα, υπάρχουν εκτιμήσεις ότι οι σχεδιαζόμενες γεωτρήσεις της «Total» στην Κύπρο ίσως αποδειχθούν από τις σημαντικότερες για όλο το 2017, διεθνώς.

-- Η ιταλική ΕΝΙ, που σε κοινοπραξία με την «Total» είχε ήδη δράση στο οικόπεδο «6», ενώ σε άλλη συνεργασία, με τη νοτιοκορεατική KOGAS, ενεργοποιούταν στα οικόπεδα «2», «3» και «9». Πλέον, αποκτά πρόσβαση και στο «8».

-- Αμερικανικά κεφάλαια ήταν παρόντα όμως στην κυπριακή ΑΟΖ και μέσω της «Noble Energy», που εδώ και καιρό ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος του κοιτάσματος «Αφροδίτη».

-- Ακόμα, παρόντα είναι και ισραηλινά κεφάλαια, όπως η «Delek» και η «Avner».

• Στην αιγυπτιακή ΑΟΖ

Το γιγάντιο κοίτασμα «Ζορ» που εντόπισε η ΕΝΙ πριν μερικά χρόνια εκτιμάται ότι μπορεί να διπλασιάσει τα αποθέματα της Αιγύπτου και να την μετατρέψει σε κρίσιμο «παίκτη» στην ενεργειακή σκακιέρα ευρύτερα. Το «Ζορ» υπολογίζεται ότι μπορεί να περιέχει 30 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικό (tcf) αέριο. Πριν ενάμιση μήνα, οι «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» («FT») μετέδιδαν στην ιστοσελίδα τους ότι η ΕΝΙ προσδοκά μέχρι το 2019 να φτάσει να παράγει ημερησίως 0,09 tcf φυσικού αερίου, μόνο από το «Ζορ». Το ίδιο δημοσίευμα σημείωνε ότι το 2015, η Αίγυπτος είχε ημερήσια συνολική παραγωγή 0,15 tcf.

Ομως, αυτά δεν είναι τα μοναδικά κοιτάσματα αερίου στη χώρα. Σύμφωνα και πάλι με τους «FT», η βρετανική «BP» υπολογίζει ότι μέχρι το 2017 θα μπορέσει να «θέσει σε λειτουργία» 0,04 tcf φυσικού αερίου τη μέρα, μόνο από τα σχέδιά της που αφορούν άλλο μεγάλο κοίτασμα στην περιοχή του Δυτικού Νείλου. Μάλιστα, ολόκληρη η λεκάνη του Νείλου λέγεται ότι μπορεί να φιλοξενεί κοιτάσματα αερίου μέχρι και 49 tcf.

Η «ΒΡ» έχει δικαιώματα και στο «Ζορ», όπου το Νοέμβρη απέκτησε το 10%. Ωστόσο, η πιο «ενδιαφέρουσα» ίσως πλευρά του «Ζορ» είναι πλέον ότι το 30% πέρασε από το Δεκέμβρη στη ρωσική «Rosneft». Ετσι επιβεβαιώθηκε ακόμα πιο καθαρά το ενδιαφέρον της Ρωσίας για την ευρύτερη περιοχή. Επίσης, συμφωνία υπάρχει και για κατασκευή από ρωσικά μονοπώλια («Rosatom») πυρηνικού εργοστασίου στην περιοχή Ελ Nτάμπα δυτικά της Αλεξάνδρειας (ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι και με την Τουρκία υπάρχει συμφωνία για κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου στο Ακουγιού).

• Στην ισραηλινή ΑΟΖ

Αλλά και το Ισραήλ, φιλοξενώντας αντίστοιχα τεράστια κοιτάσματα, όπως το «Λεβιάθαν» και το «Ταμάρ» (αθροιστικά εκτιμάται ότι έχουν 27 tcf φυσικού αερίου), εξελίσσεται σε εξίσου σημαντικό «παίκτη».

Ηδη γίνονται πολλές συζητήσεις για το πώς βάρυνε η ποσότητα του ισραηλινού αερίου στην αποκατάσταση των σχέσεων με την Αγκυρα.

Στην ισραηλινή ΑΟΖ έχει ηχηρό «παρών» επίσης η «Noble Energy» (αλλά και οι ισραηλινές «Delek» και «Avner»).

Να "πάψουν οι διαμάχες"

«Τεράστια ευρήματα αερίου μπορούν να θερμάνουν την Ευρώπη αν οι ιδιοκτήτες τους σταματήσουν να διαφιλονικούν», σημείωνε δημοσίευμα του «Μπλούμπεργκ» την περασμένη Δευτέρα, 6 Φλεβάρη. Το πρακτορείο παρέθετε εκτιμήσεις του Γεωλογικού Ινστιτούτου των ΗΠΑ, ότι ίσως στην Ανατολική Μεσόγειο υπάρχουν πάνω από 340 tcf φυσικού αερίου, «ποσότητα που αν επαληθευόταν θα ξεπερνούσε τα διαπιστωμένα αποθέματα των ΗΠΑ...».

Για να αντιληφθεί κανείς τα μεγέθη για τα οποία μιλάμε, το US Energy Information Administration - ΕΙΑ (ερευνητικό ίδρυμα που χρηματοδοτεί το Κογκρέσο) υπολόγισε ότι όλο το 2014 (και το 2015) η Τουρκία κατανάλωσε 1,7 tcf φυσικό αέριο. Η ίδια πηγή, το 2014, υπολόγισε την ετήσια κατανάλωση φυσικού αερίου των ΗΠΑ σε 26,79 tcf.

Το «Μπλούμπεργκ» τόνιζε ότι ακριβώς δίπλα στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου υπάρχει μια «ιδανική» αγορά, η Ευρώπη, πλούσια, με έλλειψη σε δικά της αποθέματα και απελπισμένη να λήξει την ενεργειακή (της) εξάρτηση από τη Ρωσία. «Απλά για να φτάσει το αέριο εκεί, θα απαιτηθεί συνεργασία μεταξύ χωρών που έχουν ιστορία στις διενέξεις...», σχολίαζε το πρακτορείο και μεταξύ άλλων παρέθετε και το σχόλιο του (πρώην, πλέον) ειδικού απεσταλμένου για θέματα Ενέργειας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Εϊμος Χοκστάιν, που τα τελευταία χρόνια έκανε τακτικές επισκέψεις σε Αθήνα, Αγκυρα και Λευκωσία: «Πρόκειται για το είδος των ευκαιριών που εμφανίζονται και είτε όλοι κερδίζουν είτε όλοι χάνουν...».

Σχέδια και επαφές για αγωγούς

Βεβαίως, η αλήθεια είναι ότι για να υλοποιηθούν κάποια από τα επενδυτικά σχέδια, δεν θα υλοποιηθούν κάποια άλλα. Αρα, κάποιοι θα κερδίσουν και κάποιοι θα χάσουν. Γι' αυτό, τον τελευταίο καιρό κυριολεκτικά «έχουν πάρει φωτιά» οι επαφές και μελέτες για την προώθηση του ενός ή του άλλου αγωγού. Ενδεικτικές είναι οι κινήσεις του Ισραήλ, και μάλιστα σε πολλές κατευθύνσεις.

Πριν μερικές μέρες, το ισραηλινό υπουργείο Ενέργειας υποδέχτηκε αντιπροσωπεία από το αντίστοιχο τουρκικό υπουργείο, συζητώντας την κατασκευή αγωγού που θα μεταφέρει ισραηλινό αέριο στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας, σχέδιο που πρέπει να περάσει και από την κυπριακή ΑΟΖ. Παράλληλα, το Τελ Αβίβ τον Απρίλη θα φιλοξενήσει συνάντηση των υπουργών Ενέργειας Ιταλίας, Ελλάδας, Κύπρου, εξετάζοντας αντίστοιχο δίαυλο μεταφοράς αερίου και από δυτικότερο «δίαυλο». Αλλωστε, η διασφάλιση της απρόσκοπτης ροής κερδών προϋποθέτει εναλλακτικές, ώστε σε περίπτωση «απροόπτου» να μη σταματήσουν οι μπίζνες.

Από την άλλη μεριά, πολλά γράφονται για τη σημασία που η Ρωσία δίνει στην περιοχή, αξιοποιώντας σε αυτή την κατεύθυνση τη σύσφιξη της συνεργασίας της με την Αίγυπτο του Σίσι.

Η νέα όξυνση των επιχειρηματικών και γεωπολιτικών ανταγωνισμών είναι λοιπόν θέμα χρόνου. Η ετοιμότητα των λαών απαιτείται να είναι μεγάλη, δεδομένου και του ότι οι ενδοϊμπεριαλιστικές «κόντρες» εύκολα μπορεί να πάρουν και άλλες διαστάσεις. Αλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι μαζί με τις εξέδρες γεωτρήσεων συνωστίζονται στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και υπερσύγχρονα στρατιωτικά συστήματα διαφόρων δυνάμεων (ΗΠΑ, Ρωσίας, Γερμανίας, Γαλλίας κ.λπ.), οι οποίες δηλώνουν πρόθυμες να υπερασπιστούν τη «σταθερότητα» και την «ασφάλεια»...

Α. Μ