Η ξεχασιάρα "Αυγή" και η Ρόζα Λούξεμπουργκ

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ και δίπλα της ο Καρλ Λίμπκνεχτ

Το αφιέρωμα της "Αυγής" της προηγούμενης Κυριακής στην Ρόζα Λούξεμπουργκ, μας θύμισε τα λόγια του Λένιν, γραμμένα το 1922:

"Ο Πάουλ Λεβί¹επιδιώκει προπαντός τώρα να κερδίσει την εκτίμηση της αστικής τάξης - και επομένως της ΙΙ και ΙΙ½ Διεθνούς, που είναι οι πράκτορές της - επανεκδίδοντας εκείνα ακριβώς τα έργα της Ρόζας Λούξεμπουργκ που είναι λαθεμένα. Θα απαντήσουμε σ' αυτό με δυο σειρές από έναν καλό ρωσικό μύθο: Οι αετοί μπορεί καμιά φορά να πετάξουν και χαμηλότερα από τις κότες, μα οι κότες ποτέ δεν μπορούν να πετάξουν στα ύψη που πετάν οι αετοί... Παρά τα λάθη της, η Ρόζα Λούξεμπουργκ ήταν και παραμένει ένας αετός, και όχι μόνο η μνήμη της θα είναι πάντα ιερή για τους κομμουνιστές όλου του κόσμου, μα και η βιογραφία της και τα άπαντά της (τα οποία πολύ τα καθυστερούν οι Γερμανοί κομμουνιστές, πράγμα που ως ένα σημείο μόνο δικαιολογείται από τον αφάνταστο αριθμό των θυμάτων που έχουν στο σκληρό αγώνα που κάνουν) θα είναι ένα διδακτικότατο μάθημα, που θα διαπαιδαγωγήσει πολλές γενιές κομμουνιστών σε όλο τον κόσμο... "Η γερμανική σοσιαλδημοκρατία, ύστερα από τις 4 Αυγούστου 1914², είναι ένα πτώμα που αποσυντίθεται" - μ' αυτό το απόφθεγμα της Ρόζας Λούξεμπουργκ θα συνδεθεί το όνομά της στην ιστορία του παγκόσμιου εργατικού κινήματος. Και στο σκουπιδαριό του εργατικού κινήματος, ανάμεσα σε σωρούς κοπριάς, οι κότες σαν τον Πάουλ Λεβί, τον Σάιντεμαν, τον Κάουτσκι και όλη αυτή την παρέα, θα κακαρίζουν φυσικά για τα λάθη της μεγάλης κομμουνίστριας. Ο καθένας κάνει ό,τι μπορεί"³.

Η παρατήρηση του Β. Ι. Λένιν ταιριάζει γάντι στην προσπάθεια της «Αυγής», η οποία αποφάσισε να ασχοληθεί με την Ρόζα Λούξεμπουργκ προβάλλοντας τις θέσεις της σε τρία ζητήματα στα οποία δέχτηκε την κριτική του Λένιν για θεωρητικά λάθη: Την αντίληψή της για το κόμμα, την αντίληψή της για τη δικτατορία του προλεταριάτου και για το εθνικό ζήτημα.

Χωρίς να είναι του παρόντος η κριτική παρουσίαση των θέσεων της Ρόζας Λούξεμπουργκ γι' αυτά τα ζητήματα, είμαστε υποχρεωμένοι να θέσουμε ορισμένα ερωτήματα:

Οι αντιλήψεις των Γερμανών Σπαρτακιστών για το κόμμα και το κράτος επέδρασαν στο τραγικό αποτέλεσμα που είχε η επανάσταση του 1918 στη Γερμανία με τη συντριβή των Σπαρτακιστών; Επιβεβαιώθηκαν, δηλαδή, από το κριτήριο της πράξης; Μήπως δεν θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι το πρώτο και βασικό τους λάθος ήταν η μεγάλη καθυστέρηση στη συγκρότηση Κομμουνιστικού Κόμματος, σε πλήρη πολιτικό, οργανωτικό και ιδεολογικό διαχωρισμό με τη σοσιαλδημοκρατία και μάλιστα με τη λεγόμενη «αριστερή της πτέρυγα», που εξέφραζε το λεγόμενο Ανεξάρτητο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας, παρόλο που οι ίδιοι διαπίστωναν ότι η σοσιαλδημοκρατία έχει σαπίσει;

Η πείρα της ίδιας της Γερμανικής Επανάστασης μήπως δεν αμφισβητεί τις θέσεις της Ρ. Λούξεμπουργκ στο έργο της «Η ρώσικη επανάσταση» το 1918, όπου ουσιαστικά κάνει κριτική στην αναγκαιότητα η δικτατορία του προλεταριάτου να αντιμετωπίσει με αποφασιστικότητα τους εχθρόυς της; Το τραγικό της τέλος της ίδιας, άραγε, δεν επιβεβαιώνει τον Λένιν»;

Γι' αυτά τα ζητήματα υποσχόμαστε να επανέλθουμε. Περισσότερο δεν θα σταθούμε σε όσα γράφει αλλά σε όσα δεν γράφει η «Αυγή».

Η ξεχασιάρα «Αυγή» παρέλειψε να αναφερθεί σε δύο βασικά ζητήματα που χαρακτήρισαν την πορεία της Ρ. Λούξεμπουργκ.

Αντιπαράθεση με το ρεφορμισμό και τον οπορτουνισμό

Η πορεία της Ρόζας Λούξεμπουργκ χαρακτηρίστηκε από την επιλογή σύγκρουσης με το ρεφορμισμό και τον οπορτουνισμό στους κόλπους του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Γερμανίας (SPD), από τις αρχές του 20ού αιώνα και με κορύφωση την αντιπαράθεση σε σχέση με τη στάση του κόμματος στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Παρά τις αδυναμίες της έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στο να αποκαλύψει τις βαθιά λαθεμένες θεωρητικές και πολιτικές αντιλήψεις του Εντ. Μπερνστάιν στο έργο της «Μεταρρύθμιση ή Επανάσταση», απορρίπτοντας το ρεφορμιστικό - μεταρρυθμιστικό «δρόμο για το σοσιαλισμό». Αναβιώσεις αυτών των αντιλήψεων θα βρούμε σε δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ (που μάλιστα αυτοαποκαλούνται και «αριστερές») επιδιώκοντας να εμφανίσουν ως δρόμο για το σοσιαλισμό την πολιτική διαχείρισης του συστήματος που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ καλλιεργώντας συγχύσεις σε εργαζόμενους που δραστηριοποιούνται στο κίνημα, έχουν σχέση με τις παραδόσεις του κομμουνιστικού κινήματος.

Κομβικό ζήτημα αποτέλεσε η διεθνιστική στάση της Ρ. Λούξεμπουργκ απέναντι στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο το 1914, στάση για την οποία ήρθε σε σύγκρουση με το SPD, συνέβαλε στη συγκρότηση της ομάδας «Σπάρτακος». Για τη διεθνιστική της στάση καταδικάστηκε πολλές φορές σε φυλάκιση την περίοδο 1915 - 1918. Η Ρ. Λούξεμπουργκ μαζί με τον Κ. Λίμπκνεχτ ήταν από τους ελάχιστους στον κόσμο ηγέτες της εργατικής τάξης που κράτησαν συνεπή διεθνιστική στάση, αρνήθηκαν την πολιτική γραμμή στήριξης της δικιάς τους αστικής τάξης ή, αλλιώς, της γραμμής «πρώτα ειρήνη και μετά ταξική πάλη» που πρόβαλλαν τα Σοσιαλδημοκρατικά Κόμματα και η Β' Διεθνής, η οποία χρεοκόπησε ολόπλευρα.

Ποιοι όπλισαν το χέρι των δολοφόνων της Ρ. Λούξεμπουργκ και του Κ. Λίμπκνεχτ;

Γράφει η «Αυγή»: «Στις 15 Ιανουαρίου συλλαμβάνεται και μεταφέρεται στη φυλακή. Κατά τη μεταφορά της δολοφονείται».

Τι δεν μας λέει η «Αυγή»: Γιατί συνελήφθη και στέλνεται στη φυλακή, ποιοι την συνέλαβαν, ποιοι καθοδήγησαν τη δολοφονία της;

Θα μπορούσε όλα αυτά να ήταν απλώς μια αμέλεια, όμως δεν είναι έτσι.

Γιατί αυτό που κρύβουν επιμελώς οι συντάκτες της «Αυγής» ακριβώς για να μη μαθαίνουν οι νέοι και να μη θυμούνται οι παλιοί είναι ότι όλα αυτά έγιναν με εντολές της κυβέρνησης των Σοσιαλδημοκρατών, των πρώην δηλαδή συντρόφων της. Του κόμματος που από κόμμα των Μαρξ και Ενγκελς εξελίχθηκε σε κόμμα όχι απλά αστικής διαχείρισης αλλά και πνιξίματος της επανάστασης με τα ίδια του τα χέρια. Τηρουμένων των αναλογιών επρόκειτο για μια «αριστερή κυβέρνηση» της εποχής στηριγμένη μάλιστα στα Σοβιέτ, που λόγω αδυναμίας των Σπαρτακιστών ελέγχονταν πλήρως από τους σοσιαλδημοκράτες. Κρύβουν επίσης ότι είχε προηγηθεί εργατική εξέγερση στο Βερολίνο ενάντια σε αυτή την κυβέρνηση, που πνίγηκε στο αίμα, αφού την πρόδωσαν οι ηγέτες του ΑΣΚΓ που ήρθαν σε συμφωνία με την κυβέρνηση, και όπου οι «Σπαρτακιστές» παρ' όλες τις επιφυλάξεις τους μπήκαν επικεφαλής της καθοδήγησής της.

Θυμίζουμε ότι από τις 8 Νοέμβρη 1918 ο πρίγκιπας Μαξ ανήγγειλε την παραίτηση από το θρόνο του τελευταίου Χοεντζόλερν, του κάιζερ Γουλιέλμου II, υπέρ του διαδόχου. Ταυτόχρονα, διεξήγαγε διαπραγματεύσεις με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας για το διορισμό του Φρ. Εμπερτ, ηγέτη των σοσιαλδημοκρατών, στη θέση του πρωθυπουργού. Στις 12 το μεσημέρι, ο Εμπερτ ήταν ήδη επικεφαλής της κυβέρνησης, αφού προηγουμένως είχε διαβεβαιώσει τον πρίγκιπα Μαξ για τις προθέσεις του, λέγοντας: «Μισώ την επανάσταση σαν την πανούκλα». Αργότερα, στα απομνημονεύματά του, ο πρίγκιπας Μαξ ειδικά για το διορισμό του Εμπερτ στη θέση του πρωθυπουργού, δε δίσταζε να δηλώσει: «Στην κατάσταση που δημιουργήθηκε, το μοναδικό πρόσωπο που είναι δυνατόν να γίνει καγκελάριος του Ράιχ είναι ο Εμπερτ. Αυτός θα μπορέσει να στρέψει την επαναστατική ενέργεια στα πλαίσια του νόμιμου εκλογικού αγώνα».

Αυτή, λοιπόν, η κυβέρνηση των σοσιαλδημοκρατών μαζί με το Γενικό Επιτελείο Στρατού οργάνωσαν τα λεγόμενα «Φράικοπς», ένοπλες εθελοντικές ομάδες βετεράνων του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, που διατάχθηκαν να πνίξουν την επανάσταση όχι μόνο ξεγελώντας τους εργάτες αλλά καταστέλλοντάς τους, πνίγοντάς τους στο αίμα. Θυμίζουμε επίσης, για την ιστορία, ότι αξιωματικοί των «Φράικοπς» στελέχωσαν αργότερα το Ναζιστικό Κόμμα, τα Τάγματα Εφόδου και τα Ες-Ες.

Τι έγραψε ο Λένιν

Εγραφε τότε ο Λένιν: «Σήμερα στο Βερολίνο η αστική τάξη και οι σοσιαλπροδότες πανηγυρίζουν. Κατάφεραν να δολοφονήσουν τον Κ. Λίμπκνεχτ και την Ρ. Λούξεμπουργκ. Ο Εμπερτ και ο Σάιντεμαν, που τέσσερα ολόκληρα χρόνια έσπρωχναν τους εργάτες στο σφαγείο για ληστρικά συμφέροντα, ανέλαβαν τώρα το ρόλο δημίων των προλεταριακών ηγετών. Το παράδειγμα της επανάστασης στη Γερμανία μάς πείθει ότι η "δημοκρατία" δεν είναι παρά ένα προκάλυμμα της αστικής καταλήστευσης και της πιο άγριας βίας»⁴. Και αλλού: «Αυτοί οι δήμιοι, αυτοί οι λακέδες της αστικής τάξης έβαλαν τους Γερμανούς λευκοφρουρίτες, τα μαντρόσκυλα της ιερής καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, να λιντσάρουν την Ρόζα Λούξεμπουργκ, να τουφεκίσουν πισώπλατα τον Καρλ Λίμπκνεχτ με το ολοφάνερα ψεύτικο πρόσχημα ότι αποπειράθηκε "να αποδράσει"... και, ταυτόχρονα, οι δήμιοι αυτοί πήγαν να καλύψουν τους λευκοφρουρίτες με το κύρος της κυβέρνησης, που δεν έχει δήθεν καμία ευθύνη , που στέκεται τάχα πάνω από τάξεις! Δε βρίσκω λόγια να χαρακτηρίσω όλη την αποκρουστικότητα και την ποταπότητα αυτού του φρικτού εγκλήματος που διέπραξαν οι δήθεν σοσιαλιστές... Το αίμα των καλύτερων ανθρώπων της παγκόσμιας προλεταριακής Διεθνούς, των αξέχαστων ηγετών της διεθνούς σοσιαλιστικής επανάστασης, θα ατσαλώσει καινούριες μάζες εργατών για αγώνα ζωής και θανάτου. Και ο αγώνας αυτός θα οδηγήσει στη νίκη»⁵.

Γύρω από αυτό το ζήτημα ο Λένιν οδηγείται στο συμπέρασμα: «Αν κάτω από μια κυβέρνηση σοσιαλπατριωτών οι αξιωματικοί και οι καπιταλιστές μπόρεσαν να δολοφονήσουν ατιμώρητα κρατούμενους, δηλαδή ανθρώπους που η κρατική εξουσία τους είχε θέσει κάτω από τη φρούρησή της, βγαίνει το συμπέρασμα πως η ρεπουμπλικανική δημοκρατία στην οποία μπόρεσε να συμβεί ένα τέτοιο πράγμα δεν είναι παρά δικτατορία της αστικής τάξης»⁶.

Καταλαβαίνουμε όμως ότι όλα αυτά είναι πολύ δυσάρεστες αναμνήσεις για όσους προσπαθούν να πείσουν ότι μια «αριστερή κυβέρνηση» στο έδαφος του καπιταλισμού θα ασκήσει φιλολαϊκή πολιτική, θα ανοίξει το δρόμο για το σοσιαλισμό, για όσους διεκδικούν να παίξουν το ρόλο της νέας σοσιαλδημοκρατίας, για όσους διατυμπανίζουν καθημερινά ότι οι σοσιαλδημοκράτες εγκατέλειψαν τις «ιστορικές παραδόσεις» τους.

Παραπομπές:

1. Ο Πολ Λεβί υπήρξε στέλεχος του ΚΚ Γερμανίας, διετέλεσε ηγέτης του μετά το θάνατο των Λούξεμπουργκ και Λίμπκνεχτ, στη συνέχεια αποχώρησε από αυτό και εντάχθηκε ξανά στο USPD (Ανεξάρτητο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας) και στη συνέχεια στο SPD.

2. Αναφέρεται στην ημερομηνία έναρξης του Α' Παγκόσμιου Πολέμου.

3. Β. Ι. Λένιν: «Σημειώσεις ενός δημοσιολόγου», «Απαντα», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 44

4. Β. Ι. Λένιν: «Απαντα», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 37, σελ. 460

5. Β. Ι. Λένιν «Απαντα», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 37, σελ. 434

6. Β. Ι. Λένιν: «Απαντα», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 37, σελ. 460