Ευρωπαϊκή Ενωση: Οι ανταγωνισμοί για το μείγμα πολιτικής δεν ωφελούν τους λαούς

Πτυχή των γενικότερων ανταγωνισμών που εκδηλώνονται στους κόλπους της ΕΕ και διαπλέκονται με τους διεθνείς ανταγωνισμούς ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικά κέντρα, τα κράτη και τις κυβερνήσεις, για λογαριασμό των μονοπωλίων, των τμημάτων του κεφαλαίου που καθένας από αυτούς στηρίζει και εκπροσωπεί, είναι τα παζάρια και οι κόντρες γύρω από την «ελάφρυνση» του ελληνικού κρατικού χρέους. Η μεταξύ τους διαπάλη, πέρα από τον επιμερισμό της χασούρας, οξύνεται για το επίδικο λάφυρο, την εξασφάλιση κεφαλαίων για καπιταλιστικές επενδύσεις, διαφορετικά ανάκαμψη δεν έρχεται. Βεβαίως, έχει σχέση και με το ποιου κράτους τα μονοπώλια στην Ευρωζώνη και την ΕΕ με τη διαφαινόμενη αναιμική, αλλά ταυτόχρονα αβέβαιη, ανάκαμψη της οικονομίας θα βγουν ισχυρότερα, θα διεκδικήσουν μεγαλύτερο μερίδιο στην ευρωενωσιακή και στη διεθνή αγορά.

Σε αυτό το πλαίσιο, συντίθεται και το μείγμα της αντιλαϊκής πολιτικής που θα εφαρμοστεί το επόμενο διάστημα, στο ίδιο επίπεδο εδράζονται οι κόντρες, οι διαφορετικές προσεγγίσεις, ένα προς ένα, όλα μαζί, τα διάφορα εναλλακτικά σενάρια διαχείρισης. Η συζήτηση για τον τρόπο ελάφρυνσης του ελληνικού κρατικού χρέους, είναι μέρος των γενικότερων ανασχεδιασμών, ενόψει του φρέσκου πακτωλού που θα απαιτήσει η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της ΕΕ, οι οποίες, να σημειωθεί ότι, έχουν απλώσει πλοκάμια στις «αναδυόμενες οικονομίες», απ' όπου το τελευταίο διάστημα μετρούν μεγάλες «ζημιές» μετά και την υποτίμηση των νομισμάτων και τη διόγκωση των εμφανιζόμενων επισφαλειών μέσα και έξω από το γεωγραφικό χώρο της ΕΕ.

Σε αυτό το πλαίσιο συζητούν για τη λεγόμενη τραπεζική ενοποίηση στην ΕΕ, με στόχο την προστασία από τη χασούρα, λόγω της αναιμικής ανάκαμψης διεθνώς και της κατάστασης στις «αναδυόμενες οικονομίες» που μπορεί να μεγαλώσουν τις ζημιές, των πολύ μεγάλων «συστημικών» τραπεζών των κρατών της Ευρωζώνης.

Βεβαίως, όποιο μείγμα της διαχείρισης και αν επιλέξουν, η κλιμάκωση της πολιτικής απέναντι στους λαούς είναι δρομολογημένη. Η ίδια η ΕΕ, αναγκαστικά και αναπότρεπτα θα γίνεται ολοένα και περισσότερο αντιδραστική και αντιλαϊκή και αυτό ανεξάρτητα από το όποιο μείγμα πολιτικής, ενώ η επάνοδος στη φάση της ανάκαμψης καθώς και η διατήρησή της απαιτεί διαδοχικά μέτρα διαρθρωτικού και δημοσιονομικού χαρακτήρα. Ετσι, για παράδειγμα, δε θα ήταν σε θέση να κάνουν ούτε ρούπι χωρίς την ενίσχυση των μέτρων της ενισχυμένης «δημοσιονομικής εποπτείας», του νέου πλαισίου που ισχύει πλέον για όλα ανεξαιρέτως τα κράτη είτε αυτά υπάγονται σε μνημόνια και δανειακές συμβάσεις είτε όχι.

Ορισμένες πτυχές

Να όμως ορισμένες πτυχές της σημερινής ατζέντας, των αντιπαραθέσεων και συνθέσεων σε επίπεδο ΕΕ και γενικότερα στη διαμόρφωση των σχέσεων της λυκοσυμμαχίας με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα:

Τραπεζική ένωση: Σε ρότα απογείωσης συνεχίζουν τα «κόκκινα δάνεια», που έχουν χορηγήσει οι τράπεζες της ΕΕ στην πελατεία τους (επιχειρήσεις και νοικοκυριά), τα οποία, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας PWC, στο τέλος του 2012 διαμορφώθηκαν στο 1,2 τρισεκατομμύρια ευρώ, από 514 δισ. το 2008, όταν εκδηλώθηκε η καπιταλιστική κρίση. Η διόγκωσή τους προκλήθηκε από την επιδείνωση των συνθηκών, κυρίως σε Ισπανία, Ιρλανδία, Ιταλία και Ελλάδα, ενώ προβλέπεται περαιτέρω αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και τα επόμενα χρόνια «λόγω του αβέβαιου οικονομικού κλίματος». Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, το μεγαλύτερο ύψος μη εξυπηρετούμενων δανείων είχαν οι γερμανικές τράπεζες (179 δισ. ευρώ το 2012), οι ισπανικές (167 δισ. ευρώ) και οι βρετανικές (164 δισ. ευρώ). Στο επόμενο διάστημα, θα ξεκινήσουν και τα «τεστ αντοχής» που διενεργεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και είναι απολύτως βέβαιο ότι θα καταδείξουν την ανάγκη θωράκισης με φρέσκο πακτωλό κεφαλαίων. Ταυτόχρονα, γύρω από τους τρόπους διάσωσης εκδηλώνονται αδυσώπητες κόντρες και ανταγωνισμοί. Το ΔΝΤ, από την πλευρά του, καλεί την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να εξετάσει πρόσθετα μέτρα που αφορούν στην εξυγίανση των τραπεζών και την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, στην ενοποίηση των μηχανισμών εποπτείας και εκκαθάρισης των τραπεζών του ευρωπαϊκού χώρου. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, τα παραπάνω αποτελούν καθοριστικά βήματα για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης, την τόνωση της πίστωσης (χορηγήσεις νέων δανείων) και την απεξάρτηση των τραπεζών από τις κυβερνήσεις.

Φτηνή ρευστότητα στους επιχειρηματίες: Παραπέρα «χαλάρωση» του μείγματος της νομισματικής πολιτικής, διοχέτευση πρόσθετης ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα της ΕΕ, ύψους 180 δισ. ευρώ και σε άλλα τμήματα του κεφαλαίου, είναι η πρόταση που, σε αυτήν τη φάση, φαίνεται να προκρίνεται, προκειμένου να στηριχτεί η ανάκαμψη των καπιταλιστικών κερδών. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, έχει αγοράσει ομόλογα κρατών, όπως της Ισπανίας, της Ελλάδας, της Ιταλίας και Ιρλανδίας αξίας πάνω από 200 δισ. ευρώ, με την ταυτόχρονη αντίστοιχου ύψους απόσυρση ρευστότητας από το τραπεζικό σύστημα, ζήτημα γύρω από το οποίο εκδηλώνονται και νέοι ανταγωνισμοί μέσα στους κόλπους της ΕΕ. Από την πλευρά τους, οι ντόπιοι επιχειρηματικοί όμιλοι, με τις υποδείξεις και της Τράπεζας της Ελλάδας, βρίσκονται σε αναζήτηση νέων εργαλείων φτηνής χρηματοδότησης, πέρα από τον τραπεζικό δανεισμό, που άλλωστε είναι περιορισμένος, χώρια από το γεγονός ότι ενέχει και κινδύνους για νέες επισφάλειες.

Αναδυόμενες αγορές: Σύμφωνα με τους αναλυτές της γερμανικής Deutsche Bank, τα δανειακά χαρτοφυλάκια των ευρωπαϊκών τραπεζών στις αναδυόμενες οικονομίες (Τουρκία, Βραζιλία, Ινδία, Ν. Αφρική κ.ά.) ξεπερνούν τα 3 τρισ. δολάρια και υπολογίζονται σε 4πλάσιο μέγεθος, σε σχέση με αυτά που έχουν δανείσει οι αμερικανικές τράπεζες. Το γερμανικό τραπεζικό μονοπώλιο υποστηρίζει ότι τα χρηματοδοτικά ανοίγματα 6 τραπεζικών ομίλων (οι οποίοι δεν κατονομάζονται) φτάνουν στα 1,7 τρισ. δολάρια, σημειώνοντας ότι η μεταβλητότητα των ισοτιμιών συνδυάζεται με μείωση εσόδων και με αύξηση των επισφαλειών. Σε κάθε περίπτωση, οι τρέχουσες εξελίξεις σηκώνουν σε νέα ύψη τις ανάγκες άντλησης νέων κεφαλαίων.

Το ΔΝΤ, από την πλευρά του, σε πρόσφατες δηλώσεις της επικεφαλής του ιμπεριαλιστικού Οργανισμού Κ. Λαγκάρντ έβαλε στο τραπέζι τη μείωση του χρέους, κρατικού και ιδιωτικού, προς τις τράπεζες. Ο εν λόγω προσανατολισμός φαίνεται να δείχνει προς την κατεύθυνση μείωσης του μεγέθους των τραπεζών, προκειμένου να αποφευχθούν νέοι «συστημικοί κίνδυνοι» σε περίπτωση νέων κλυδωνισμών. Γύρω και από αυτό το ζήτημα αναπτύσσονται αντιθέσεις, καθώς η Γερμανία και η Γαλλία προχωρούν σε ανασχεδιασμούς, υποστηρίζοντας ότι οι μεγάλες τράπεζες αποτελούν πρόκριμα για τη χρηματοδότηση της οικονομίας και για την ενίσχυση της «ανάπτυξης».

Το ελληνικό χρέος

Εν μέσω των αντιπαραθέσεων που εκδηλώνονται στην ΕΕ για τη διαμόρφωση νέων μηχανισμών διάσωσης και χρηματοδοτικής στήριξης κρατών (αυτό φαίνεται από τον έλεγχο και τη δική τους κριτική στην τρόικα που εκφράζει και κόντρες με το ΔΝΤ), αλλά και στήριξης ευρωπαϊκών τραπεζών, συνεχίζονται τα παζάρια και οι συζητήσεις γύρω από τους τρόπους ελάφρυνσης του ελληνικού κρατικού χρέους. Πάντως, τα σενάρια που κυκλοφόρησαν με τη μορφή «διαρροών» από την πλευρά της Κομισιόν (επιμήκυνση στις μακροπρόθεσμες λήξεις ομολόγων, μείωση επιτοκίων κατά 0,5%) απέχουν κατά πολύ από τους στόχους που βάζει το ΔΝΤ. Με βάση το εν λόγω σενάριο, η μείωση των χρεολυσίων αφορά σε λήξεις μετά το 2023, είναι δηλαδή εκτός χρονοδιαγράμματος. Παράλληλα, σχεδιάζεται η παροχή νέου δανείου από 10 μέχρι και 20 δισ. ευρώ για την κάλυψη των «χρηματοδοτικών αναγκών» της διετίας 2014 - 2015. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για πρακτικές «ανακύκλωσης» και για την αποπληρωμή των τοκοχρεολυτικών δόσεων που θα «τρέξουν» στο επόμενο διάστημα. Παζάρια και κόντρες εκδηλώνονται και γύρω από την υπόθεση της νέας ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζικών ομίλων. Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ο σημερινός μεγαλομέτοχος των τραπεζών, σε επιστολή του στην τρόικα ζητά να επιταχυνθεί η διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου της ανακεφαλαιοποίησης, εκφράζοντας και ανησυχίες για τις «καθυστερήσεις» και τις «μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις» με την τρόικα. Ουσιαστικά, βιάζονται για να δανειοδοτήσουν τις επενδύσεις.

Καβγάς για τη διαχείριση

Νέες πτυχές των ανταγωνισμών που εξυφαίνονται στους κόλπους της ΕΕ έφερε στο προσκήνιο η δήλωση του Γερμανού υπουργού Οικονομικών, Β. Σόιμπλε, στο πλαίσιο εκδήλωσης του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στις Βρυξέλλες: «Μπορώ να φανταστώ μια Βουλή της Ευρωζώνης», δήλωσε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι είναι αναγκαία «η ενίσχυση της ευρωπαϊκής ενοποίησης» και η θωράκισή της «με αλλαγές στις ευρωπαϊκές Συνθήκες». Μάλιστα, για να στηρίξει τη θέση του, επικαλέστηκε την επιθυμία Γερμανίας και Γαλλίας, προκειμένου το Ευρωκοινοβούλιο να εμπλακεί ενεργότερα στις αποφάσεις που αφορούν στα κράτη της Ευρωζώνης. Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας Τζ. Ναπολιτάνο, σε ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο, τόνισε: «Δεν αρκεί πλέον η πολιτική λιτότητας με κάθε κόστος» και ακόμη ότι το «βαρύ κόστος του χρέους στην Ευρώπη δεν μπορεί να φορτωθεί στους ώμους των επόμενων γενεών». Και ο αντιπρόεδρος της συγκυβέρνησης, Ευ. Βενιζέλος, απαντώντας, στις κατηγορίες του Γερμανού αντικαγκελάριου, σοσιαλδημοκράτη  Ζ. Γκάμπριελ ότι η Ελλάδα παραποίησε στοιχεία, προκειμένου να μπει στην ΟΝΕ, μιλώντας στην ευρωομάδα των σοσιαλδημοκρατών, ανέφερε ότι «η Ελλάδα μπήκε στη ζώνη του ευρώ το 2001 με μια ελαστική ερμηνεία των στοιχείων για να μπει η Ιταλία. Γιατί η Ιταλία είχε χειρότερα στοιχεία από την Ελλάδα», ενώ συμπλήρωσε ότι «αν δείτε πίσω από κάθε σκάνδαλο στην Ελλάδα ποιος υπάρχει, θα διαπιστώσετε δυστυχώς ότι υπάρχει συνήθως μια μεγάλη γερμανική εταιρεία, η Siemens, η Ferrostahl, η MAN, η Daimler Chrysler».

Σε αυτό το πλαίσιο, είναι παραπλανητικές οι όποιες προσδοκίες για «φιλολαϊκή στροφή» της ΕΕ που καλλιεργεί ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και η ΝΔ, λέγοντας ότι περνάμε στην ανάπτυξη, άρα θα ανακουφιστεί ο λαός, ανεξάρτητα από το οποιοδήποτε μείγμα πολιτικής. Για το λαό υπάρχει ο άλλος δρόμος ανάπτυξης, που περνά μέσα από τη συνολκή ρήξη με τα μονοπώλια και τις λυκοσυμμαχίες τους, με μονομερή διαγραφή του χρέους, κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων, με εργατική - λαϊκή εξουσία, με κεντρικό σχεδιασμό, για την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας, με το λαό αποκλειστικό ιδιοκτήτη του πλούτου που παράγει και με αμοιβαία επωφελείς σχέσεις με τους λαούς άλλων χωρών.

Α.Σ.