Οξυνση ανταγωνισμών στην κορυφή της Ευρωζώνης

Η διαρροή εγγράφου του υπουργείου Οικονομικών της Γερμανίας με την υπογραφή του Β. Σόιμπλε στο οποίο συνυπήρχε και το σενάριο του GREXIT άναψε φωτιές στην Ευρωζώνη και έγινε αφορμή εκδήλωσης εσωτερικού πολέμου και μάλιστα μέσα στον κινητήριο μοχλό της το γαλλογερμανικό άξονα. Τα ρεπορτάζ στα διεθνή ΜΜΕ ότι ο Φρ. Ολάντ έγινε ο «ισχυρός της Ευρωζώνης» δεν εστίασαν μόνο στο γεγονός ότι ήταν υπέρ της «πάση θυσία» παραμονής της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, αλλά κυρίως στο ότι αυτό γίνεται σε σύγκρουση με τη Γερμανία. Ηδη, αυτό φάνηκε και από τις δηλώσεις των Α. Μέρκελ και Φ. Ολάντ κατά την είσοδό τους στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωζώνης την Κυριακή. Η Α. Μέρκελ δήλωσε ότι «το Eurogroup δεν είναι σε θέση να μας δώσει ένα έγγραφο που να μας οδηγεί στο να αρχίσει η διαπραγμάτευση (...) έχει χαθεί κάτι πολύ περισσότερο από ένα νόμισμα, η εμπιστοσύνη και δεν θα έχουμε συμφωνία για να έχουμε απλά μια συμφωνία».

Ο Φρ. Ολάντ είπε ότι «η Γαλλία θα κάνει ό,τι μπορεί για να βρεθεί μια συμφωνία σήμερα το βράδυ που θα επιτρέψει στην Ελλάδα, αν εκπληρωθούν οι συνθήκες, να παραμείνει στην Ευρώπη και θα επιτρέψει στην Ευρώπη να προχωρήσει. Δεν υπάρχει προσωρινό Grexit, υπάρχει ή δεν υπάρχει Grexit. Για να το πω απλά, υπάρχει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη ή η Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης, αλλά τότε θα είναι μια Ευρώπη που υποχωρεί και αυτό δεν το θέλουμε».

Δηλώσεις ενδεικτικές της κόντρας

Εγιναν, όμως, και άλλες δηλώσεις για το συγκεκριμένο ζήτημα.

Ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Μ. Σουλτς, Γερμανός σοσιαλδημοκράτης, δήλωσε: «Δεν είναι μόνο μια συμφωνία, πρόκειται για τη συνοχή της Ευρώπης, που είναι ευθύνη της ελληνικής κυβέρνησης, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης», τασσόμενος ενάντια στο GREXIT.

Ο καγκελάριος της Αυστρίας, Βέρνερ Φάιμαν, αναφέρει σε συνέντευξή του στην αυστριακή εφημερίδα «Εστεραιχ» ότι «ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε θέλει σοβαρά να εξωθήσει τους Ελληνες από το ευρώ (...) Υποστηρίζει ότι πρέπει να αποτραπεί το Grexit, η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ, γιατί θα έριχνε πίσω την Ευρώπη» (ΑΠΕ 12/7/2015).

Επίσης, σύμφωνα με το ίδιο ειδησεογραφικό πρακτορείο, «ο αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) Αξελ Σέφερ, μιλώντας στη γερμανική εφημερίδα "Welt am Sonntag" ανέφερε: "Μια έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ δεν τίθεται προς συζήτηση"».

Ο δε υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου Ζαν Ασελμπορν δήλωσε στη γερμανική εφημερίδα «Sueddeutsche Zeitung»: «Αν η Γερμανία ωθήσει σε ένα Grexit, θα προκαλέσει μία βαθιά σύγκρουση με τη Γαλλία. Αυτό θα ήταν μία καταστροφή για την Ευρώπη».

Επίσης, η σύγκρουση Σόιμπλε - Ντράγκι στη συνεδρίαση του Γιούρογκρουπ το Σάββατο 11/7/2015, δείχνει όξυνση αντιθέσεων στην κορυφή της Ευρωζώνης.

Κλονισμός στο γαλλογερμανικό άξονα;

«Πόλεμος» μέσα στο γαλλογερμανικό άξονα για την Ελλάδα; Εως τώρα δεν είχαν εκδηλωθεί με τέτοια ένταση οι εσωτερικές αντιθέσεις στην Ευρωζώνη και μάλιστα στην πυραμίδα της. Βεβαίως, δεν είναι τυχαία η στιγμή, ούτε κυρίως η Ελλάδα το επίκεντρο, αλλά μάλλον η αφορμή.

Η διαχείριση της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης στην Ευρωζώνη με το κοινό νόμισμα, που εμπόδισε την εφαρμογή κλασικών συνταγών υποτίμησης του νομίσματος για την αντιμετώπισή της οδήγησε στην υποτίμηση με τις πολιτικές λιτότητας. Βεβαίως τα μεγάλα ελλείμματα και τα μεγάλα κρατικά χρέη σε συνδυασμό με το μεγάλο βάθος της κρίσης, αλλά και το συγχρονισμό της όχι μόνο εντός Ευρωζώνης αλλά και διεθνώς, δυσκόλεψε τη διαχείρισή της. Επίσης, ακριβώς λόγω βάθους και αλληλεξάρτησης των οικονομιών μακραίνει η διάρκειά της, χωρίς να φαίνονται επαρκή σημάδια ότι δεν θα επιστρέψει η ύφεση, παρά μια ισχνή ανάκαμψη ιδιαίτερα στη Γερμανία, την οποία ακολουθεί επιβράδυνση. Υφεση έχουν και η Γαλλία και η Ιταλία, με τεράστια, άνω των 2 τρισ. ευρώ κρατικά χρέη η καθεμιά.

Να θυμίσουμε, επίσης, ότι η Γερμανία και η Γαλλία τα «τσούγκρισαν», όταν η Γαλλία αποφάσισε να μην τηρήσει την αυστηρή δημοσιονομική πολιτική, ώστε να «πιάσει» το στόχο 3% για το έλλειμμα το 2015, μεταθέτοντάς το για το 2017. Επίσης, είναι δυσαρεστημένοι οι Γάλλοι κεφαλαιοκράτες, επειδή η Γερμανία δεν εφάρμοσε εσωτερική οικονομική πολιτική τέτοια που θα ενίσχυε τις εισαγωγές της από Γαλλία, παρά τα τεράστια πλεονάσματά της. Αρα προϋπήρχαν σημάδια ανταγωνισμών. Αλλωστε, η κρίση ενίσχυσε την οικονομία της Γερμανίας σε βάρος της Γαλλίας, μεγαλώνοντας τη μεταξύ τους απόσταση (μεγάλωσε η ανισομετρία).

Ολα αυτά τα χρόνια φαίνεται ότι αναζητούσαν θεσμικές αλλαγές θωράκισης της Ευρωζώνης, και πράγματι στην προηγούμενη Σύνοδο Κορυφής συζήτησαν ένα τέτοιο σχέδιο με βάθεμα της οικονομικής ενοποίησης, άρα και της πολιτικής ενοποίησης, με τίτλο: «Ολοκλήρωση της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής της Ευρωζώνης». Διακηρυγμένος στόχος είναι η μεγαλύτερη συγκέντρωση εξουσιών στις Βρυξέλλες ή η εμβάθυνση της ομοσπονδιοποίησης, με στόχο τον καλύτερο συντονισμό της οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής στην Ευρωζώνη σε έναν χρονικό ορίζοντα δεκαετίας, δεν απαντήθηκε όμως το κύριο ερώτημα: Εάν είναι απαραίτητη και η τροποποίηση των ευρωπαϊκών συνθηκών, έτσι ώστε από τη νομισματική ένωση να προκύψει και μια πολιτική ένωση, επειδή δε συμφώνησαν. Τι δείχνει αυτό; Αναζητούν τρόπους ενδυνάμωσης των ενιαίων συμφερόντων του ευρωενωσιακού κεφαλαίου στο πλαίσιο του ανταγωνισμού στη διεθνή αγορά, αλλά κάθε κράτος - μέλος της Ευρωζώνης έχει και τις δικές του προτεραιότητες στα δικά του ξεχωριστά συμφέροντα. Αρα, υπάρχουν έντονες διαφωνίες - ανταγωνισμοί μεταξύ Γαλλίας - Γερμανίας σ' αυτό το ζήτημα.

Η επιμονή του Β. Σόιμπλε για GREXIT και μια ανάλογη απόφαση, ανοίγει το δρόμο στη συνέχεια και για άλλα κράτη που τυχόν βρεθούν στην ίδια ή παρόμοια κατάσταση. Αυτό έχει σχέση με την πρόταση για τις αλλαγές στην Ευρωζώνη.

Τάσεις και κόντρες μέσα στη Γερμανία

Βεβαίως, το ζήτημα δείχνει και σοβαρές ενδογερμανικές αντιθέσεις και μάλιστα μέσα στον κυβερνητικό συνασπισμό. Αυτό δείχνει έντονους ενδοαστικούς ανταγωνισμούς μέσα στη Γερμανία. Ούτε αυτό το ζήτημα είναι καινούργιο. Εκφράστηκε τελευταία με το παράδειγμα του Γερμανού Προέδρου του Συνδέσμου Βιομηχάνων, που τάχτηκε φανατικά υπέρ του GREXIT, αλλά το πρόβλημα είναι παλιό και βαθύτερο, διαπλέκεται δε με τους ανταγωνισμούς εντός Ευρωζώνης, αλλά και με τους διεθνείς ανταγωνισμούς.

Στις «Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 19ο Συνέδριο του Κόμματος», («Ριζοσπάστης» 9/12/2013), εκτιμούσαμε τα εξής:

«Με βάση ένα σύνολο βασικών οικονομικών δεικτών (ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ, βιομηχανική παραγωγή, παραγωγικότητα, ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, δημοσιονομική κατάσταση) διακρίνονται τρεις κατηγορίες στο εσωτερικό της σημερινής Ευρωζώνης. Η ισχυρή ομάδα (Γερμανία, Ολλανδία, Φινλανδία), η κατηγορία Γαλλίας - Ιταλίας, των οποίων η απόσταση από τη Γερμανία μεγαλώνει και η κατηγορία των ασθενέστερων υπερχρεωμένων οικονομιών (Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα κ.λπ.), (σ.σ. μήπως αυτό δε φαίνεται και τώρα; Η Γερμανία με τους δορυφόρους της, Βαλτικές, Ολλανδία, Φινλανδία, Σλοβακία Σλοβενία, η Γαλλία με την Ιταλία, την Ελλάδα, την Κύπρο, και ουδέτερες οι Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία, Μάλτα, Aυστρία και Λουξεμβούργο).

(...) η γερμανική και η γαλλική αστική τάξη βρίσκονται μπροστά σε σοβαρά διλήμματα σχετικά με το μέλλον της Ευρωζώνης. Στις Συνόδους Κορυφής το 2011 και το 2012 διαμορφώθηκε βαθμιαία ένας προσωρινός εύθραυστος συμβιβασμός που δεν αναιρεί τις αιτίες όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων ούτε σηματοδοτεί χαλάρωση της αντιλαϊκής πολιτικής που ακολουθείται σε όλα τα κράτη - μέλη της ΕΕ.

Η κυρίαρχη τάση της γερμανικής αστικής τάξης θέτει ως προτεραιότητα τη θωράκιση του ευρώ, τη νομισματική σταθερότητα και αμφισβητεί τη σκοπιμότητα και τη δυνατότητα να επωμιστεί η Γερμανία μεγάλο βάρος υποτίμησης κεφαλαίου στις υπερχρεωμένες χώρες. Μια δεύτερη τάση, η οποία ενισχύεται, υπερτονίζει τον κίνδυνο για την ισχύ του ευρώ και τη σταθερότητα των ευρωατλαντικών σχέσεων αν αποβληθούν ορισμένοι αδύναμοι κρίκοι, εξέλιξη που θα οδηγήσει σε συρρίκνωση της ενιαίας εσωτερικής αγοράς της ΕΕ. Μια τρίτη τάση αμφισβητεί συνολικά τη σημερινή μορφή της Ευρωζώνης και δίνει προβάδισμα στην προσέγγιση με τον άξονα Κίνας - Ρωσίας.

Η εκδήλωση νέας οικονομικής κρίσης στην Ευρωζώνη το 2012 και οι διαμορφούμενες συνθήκες στη διεθνή αγορά δείχνουν ότι η εργατική τάξη σε όλα τα κράτη - μέλη της ΕΕ θα βρεθεί σε δυσμενέστερη θέση, θα υποβληθεί σε θυσίες διαρκείας για να θωρακιστεί η ανταγωνιστικότητα των μονοπωλίων. Αντικειμενικά, μεγαλύτερα τμήματα της εργατικής τάξης θα έρθουν σε αντίθεση με τις αστικές διαχειριστικές λύσεις που προσπαθούν να ελέγξουν την έκταση της απαξίωσης κεφαλαίου και την κατανομή της ζημιάς στα διάφορα τμήματά του».

Τηρουμένων των αναλογιών, βλέπουμε τον εύθραυστο συμβιβασμό Γαλλίας - Γερμανίας να κλονίζεται, να προϋπάρχουν οι ενδοαστικοί ανταγωνισμοί μέσα στη Γερμανία και να οξύνονται, και τις επιδιώξεις να ελέγξουν τη νέα απαξίωση κεφαλαίου που έρχεται, (η οικονομία της Ευρωζώνης βρίσκεται σε στασιμότητα, σε ορισμένα κράτη και σε ύφεση, στην Ελλάδα σε νέα κρίση), και συμβάλει σ' αυτούς τους ανταγωνισμούς.

Πίσω απ' όλ' αυτά δε, δεν υπάρχει δυσκολία να διακρίνει κανείς τον αμερικάνικο δάκτυλο. Ακόμη και μέσα στο γαλλογερμανικό άξονα. Ας θυμηθούμε τις τιμές με τις οποίες υποδέχτηκε τον Φρ. Ολάντ στις ΗΠΑ το Φλεβάρη 2014 ο Μπ. Ομπάμα, την πρώτη επίσκεψη Γάλλου Προέδρου στις ΗΠΑ από το 1996, με ατζέντα τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις σε Αφρική και ευρύτερη Μέση Ανατολή, αλλά και σειρά ζητημάτων για τη διεθνή καπιταλιστική οικονομία και τα κοινά ή και αντικρουόμενα συμφέροντα των μονοπωλίων αμφοτέρων χωρών. Εχει δε προηγηθεί στις εφημερίδες «Λε Μοντ» και «Ουάσιγκτον Ποστ» δημοσίευσαν κοινό άρθρο των δύο προέδρων, στο οποίο μιλούσαν τάχα για «έναν πιο ασφαλή κόσμο σήμερα», χάρη στη διμερή συμμαχία, ενώ ορίζουν βασικούς άξονες της περαιτέρω συνεργασίας τους σε θέματα όπως το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, η «ασφάλεια» της Αφρικής, η δήθεν «καταπολέμηση» της φτώχειας, η κλιματική αλλαγή, οι διμερείς οικονομικές συναλλαγές και η εταιρική σχέση ΗΠΑ - ΕΕ.

Ενα τελευταίο στοιχείο ως προς αυτό: Ο Γάλλος υπουργός των Οικονομικών, Μισέλ Σαπέν, μιλώντας σε τηλεοπτική συνέντευξη στο BFM TV (15/7/2015) είπε ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί μεγαλύτερη ελάφρυνση χρέους από αυτήν που προσφέρουν μέχρι στιγμής οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. «Το ΔΝΤ λέει το ίδιο πράγμα με εμάς: Η Ελλάδα πρέπει να βοηθηθεί, χρειάζεται να υπάρξει αλληλεγγύη, αλλά δεν μπορούμε να βοηθήσουμε την Ελλάδα εάν διατηρήσουμε το ίδιο βάρος αποπληρωμής του χρέους στην ελληνική οικονομία», κάτι στο οποίο εναντιώνεται η Γερμανία, αλλά θέλουν και οι ΗΠΑ.

Ι.