ΕΓΧΩΡΙΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ: "Μοχλος" αναδιαρθρωσεων με κατευθυνση τη συγκεντρωση της πιτας και των κερδων

Ηδιαχείριση και η απομείωση της μάζας των «κόκκινων» δανείων, η πώληση θυγατρικών εταιρειών τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ευρύτερη περιοχή, η απεξάρτηση και αντικατάσταση από τον σχετικά ακριβό δανεισμό που έφερε η καπιταλιστική κρίση καθώς και η περαιτέρω μείωση του «λειτουργικού κόστους», αποτελούν τους κεντρικούς άξονες της στρατηγικής των εγχώριων τραπεζικών ομίλων, μπροστά στην «επόμενη μέρα» της καπιταλιστικής ανάκαμψης και στο φόντο των γενικότερων επιχειρηματικών αναδιαρθρώσεων που συντελούνται στην εγχώρια καπιταλιστική οικονομία.

Σε αυτό το πλαίσιο, χαρακτηριστικά είναι τα όσα ανέφερε τις προάλλες επιτελικό στέλεχος του ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς ότι η κύρια τάση είναι ο «επαναπροσανατολισμός του αναπτυξιακού προτύπου», τονίζοντας ότι μια σειρά κλάδων έχουν τεθεί σε διαδικασία μιας μεγάλης κλίμακας συγκέντρωσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας, η οποία θα καταλήξει ή έχει ήδη καταλήξει στη δημιουργία κλαδικών «ηγέτιδων - επιχειρήσεων». Μάλιστα, όπως ο ΣΕΒ και άλλα αστικά επιτελεία, το εν λόγω τραπεζικό στέλεχος επισήμανε πως το υφιστάμενο οικονομικό μοντέλο έχει φτάσει στα όριά του, καθώς, όπως λένε, βασίζεται σε μικρής κλίμακας επιχειρήσεις οι οποίες, εκ των πραγμάτων, έχουν εστιάσει σε δραστηριότητες χαμηλής προστιθέμενης αξίας.

Διεργασίες για το ενδοεπιχειρηματικό "ξεσκαρτάρισμα"

Σε αυτό το φόντο, ως νευραλγικό ζήτημα προβάλλει η μείωση των «κόκκινων» δανείων, που με τη σειρά του αποτελεί μοχλό των επιχειρηματικών αναδιαρθρώσεων. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία από την Τράπεζα της Ελλάδας, η διεργασία αυτή βρίσκεται ακόμη σε πρώιμη φάση, ωστόσο με βάση τη στοχοθεσία που έχει τεθεί αναμένεται να πάρει μαζικές διαστάσεις από το 2018 και τα επόμενα χρόνια. Ειδικότερα μέχρι το τέλος του 2019, οι τέσσερις «συστημικές» τράπεζες θα έχουν προχωρήσει σε μείωση των «κόκκινων» δανείων κατά περίπου 38%, δηλαδή κατά το αστρονομικό ύψος των 40 δισ. ευρώ, ενώ βέβαια είναι φανερό το γεγονός ότι η διαδικασία του «ξεσκαρταρίσματος» θα συνδυάζεται με αναδιαρθρώσεις, συγχωνεύσεις, εξαγορές κ.ά. Σήμερα τα δάνεια αυτά διαμορφώνονται περίπου σε 106 δισ. ευρώ, ή στο 45% της μάζας του τραπεζικού δανεισμού.

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση από την Τράπεζα της Ελλάδας, η απομείωση των προβληματικών δανείων «θα συμβάλει στη συνολική αναδιάρθρωση της οικονομίας υπέρ των κλάδων παραγωγής εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, με αποτέλεσμα την άνοδο της συνολικής παραγωγικότητας». Βέβαια, το συγκεκριμένο ζήτημα σχετίζεται και με διαχείριση των μεγάλων «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων, σε συνδυασμό με τις αναδιαρθρώσεις σε κλάδους της οικονομίας, την απαλλαγή των τραπεζών από τα «βαρίδια» και τη διοχέτευση της χρηματοδότησης προς ισχυρούς και βιώσιμους επιχειρηματικούς ομίλους. Την «υποβοήθηση», δηλαδή, της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης, μπροστά σε ένα νέο γύρο καπιταλιστικής ανάκαμψης.

Να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών, στο τέλος του 2007, τα «κόκκινα» δάνεια ανέρχονταν σε ποσοστό μόλις 4,5%, το οποίο ήταν πολύ κοντά στον αντίστοιχο μέσο όρο (2,9%) για πιστωτικά ιδρύματα μεσαίου μεγέθους της Ευρωζώνης.

Την ίδια ώρα, ο ΣΕΒ και άλλα τμήματα του εγχώριου κεφαλαίου προτάσσουν την ανάγκη, για προσέλκυση νέων επενδύσεων ύψους 100 δισ. ευρώ στα αμέσως επόμενα χρόνια, ενώ είναι φανερό το γεγονός ότι τα κεφάλαια αυτά δεν βγαίνουν ούτε από τα κονδύλια του ΕΣΠΑ, ούτε από την «ελλειμματική», σήμερα, δυνατότητα χρηματοδότησης των εγχώριων τραπεζικών ομίλων, οι οποίοι επιπλέον έχουν να αντιμετωπίσουν τα «κόκκινα» δάνεια, προκειμένου στη συνέχεια να ανοίξει η «στρόφιγγα» της χρηματοδότησης προς νέες κερδοφόρες επενδύσεις.

Ετσι, η κυρίαρχη γραμμή του εγχώριου κεφαλαίου, πέρα από την επιχειρηματική διαπάλη και τους μεταξύ τους ανταγωνισμούς, επικεντρώνει στην προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, με την ταυτόχρονη ανάπτυξη επιχειρηματικών συμπράξεων με τους εγχώριους ομίλους.

Σε αυτό το πλαίσιο, πίσω από την «κουρτίνα» του «αφελληνισμού» που όλο και πιο συχνά σηκώνεται τελευταία από τμήματα του κεφαλαίου, υπάρχει το επίδικο ζήτημα των εκτεταμένων επιχειρηματικών αναδιαρθρώσεων, των συγχωνεύσεων και των εξαγορών που δρομολογούνται στο πλαίσιο των αναγκαίων βημάτων, στην προοπτική της καπιταλιστικής ανάκαμψης σε επιλεγμένους κλάδους της οικονομίας και της παραγωγής, στη γραμμή του «ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος».

Ας σημειωθεί πως οι τράπεζες και νέοι «επενδυτές» - funds, που θα εξαγοράσουν «κόκκινα» δάνεια, μπορούν να συμμετάσχουν και στα μετοχικά κεφάλαια «προβληματικών» επιχειρήσεων που κρίνονται «βιώσιμες». Και, βέβαια, θα έχουν αποφασιστικό λόγο στη διαμόρφωση των επιχειρηματικών πλάνων, στον αριθμό των εργαζομένων και σε οτιδήποτε σχετίζεται με τις ανάγκες των επιχειρηματικών αναδιαρθρώσεων.

Σχέδια αναδιάρθρωσης των ελληνικών τραπεζών

Παράλληλα, στο πλαίσιο της τελευταίας ανακεφαλαιοποίησης το 2015, προχωρούν τα σχέδια αναδιάρθρωσης σε συμφωνία με τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα σχέδια αυτά είναι νομικές δεσμεύσεις των τραπεζών έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και έχουν χρονικό ορίζοντα εφαρμογής, μέχρι το τέλος του 2018, ενώ «μια από τις βασικές δεσμεύσεις τους αποτελεί ο σταδιακός περιορισμός του μεγέθους του χαρτοφυλακίου στοιχείων ενεργητικού των διεθνών δραστηριοτήτων τους σε χώρες όπου δεν θεωρούνται βασικές/κύριες αγορές παρουσίας», σύμφωνα με την ίδια έκθεση.

Αξίζει, πάντως, να καταγραφεί πως σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών, οι ελληνικές τράπεζες, από το 2012 έχουν δρομολογήσει και σε πολλές περιπτώσεις πραγματοποιήσει την αποχώρησή τους από χώρες όπως η Τουρκία, η Πολωνία, η Ουκρανία, η Βουλγαρία, η Σερβία, η ΠΓΔΜ και η Αίγυπτος, ενώ διατηρούν ακόμη τις δραστηριότητές τους σε Κύπρο, Ρουμανία και Αλβανία.

Ξεκινούν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί

Ταυτόχρονα, αξιοποιώντας και τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς για τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια που νομοθέτησε πρόσφατα η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ με τον εφαρμοστικό νόμο - 4ο μνημόνιο, οι εγχώριες τράπεζες είτε άμεσα είτε μέσω εταιρειών διαχείρισης έρχονται να σφίξουν τη θηλιά των εκβιασμών απέναντι σε οικονομικά ανήμπορα νοικοκυριά, προκειμένου να «κόψουν το λαιμό τους» εξαναγκάζοντάς τα να πληρώσουν τις τράπεζες σε βάρος ακόμη και στοιχειωδών αναγκών τους. Είναι απόλυτα βέβαιο ότι τα φαινόμενα αυτά θα πληθύνουν και θα ενταθούν στο επόμενο διάστημα στο πλαίσιο της στοχοθεσίας των τραπεζών, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της «δευτερογενούς αγοράς» τραπεζικών δανείων.

Να σημειωθεί ότι από την 1η Γενάρη 2018, οι τράπεζες θα έχουν τη δυνατότητα να μεταβιβάζουν σε άλλους «επενδυτές» και τα στεγαστικά δάνεια για την πρώτη κατοικία των νοικοκυριών, με αντικειμενική αξία χαμηλότερη από τα 140.000 ευρώ, στο πλαίσιο βέβαια της απομείωσης των «προβληματικών» δανείων που διατηρούν σήμερα στους ισολογισμούς τους.

Να σημειωθεί επίσης ότι με προηγούμενο νόμο της σημερινής κυβέρνησης, ως πρώτη τιμή εκκίνησης των πλειστηριασμών (είτε ηλεκτρονικά, είτε στις αίθουσες των δικαστηρίων) προβλέπεται η εμπορική αξία των ακινήτων και όχι η κατά πολύ μεγαλύτερη αντικειμενική τιμή, προκειμένου, βέβαια, να διευκολυνθεί η επιτυχής έκβαση των πλειστηριασμών.

Α. Σ.