Απελευθέρωση της αγοράς… για ποιους;
Αλήθεια, τi σημαίνει «απελευθέρωση της αγοράς»; Ρωτάω επειδή ο όρος «απελευθέρωση» φέρνει συνειρμικά στο μυαλό κάτι καλό, οπότε φαίνεται τουλάχιστον ακαταλαβίστικη η επιμονή κάποιων να αντιμάχονται κάθε προσπάθεια για απελευθέρωση της αγοράς. Ας πάρουμε, λοιπόν, τα πράγματα με τη σειρά, ξεκινώντας από τον ίδιο τον όρο «απελευθέρωση».
Για να νοείται «απελευθέρωση», πρέπει, προφανώς, να υπάρχει κάτι σκλαβωμένο. Κάποτε, ας πούμε, για να ανοίξει κάποιος κομμωτήριο, θα έπρεπε να είχε προηγηθεί μαθητεία. Να έχει κάνει κάλφας δηλαδή. Να έχει μάθει τη δουλειά, βρε αδερφέ. Πώς το λένε; Δεν γινόταν να ανοίξεις κομμωτήριο δίχως να έχεις κάνει προηγουμένως βοηθός πιστολάκι. Με την απελευθέρωση, η μαθητεία καταργείται, όποιος θέλει ανοίγει κομμωτήριο με μια δήλωση και… πού θα πάει;… σε κάποιου κασίδη το κεφάλι θα μάθει να κουρεύει.
Απελευθέρωση σημαίνει, επίσης, ότι μπαίνει τέλος στις διοικητικές αδειοδοτήσεις. Στο παρελθόν, ας πούμε, ήθελες να ανοίξεις μπακάλικο και έτρεχες: έλεγχος από την πολεοδομία για την ασφάλεια του κτηρίου και σχετική άδεια, έλεγχος από το υγειονομικό για την τήρηση κανόνων υγείας και ασφάλειας τροφίμων και σχετική άδεια, έλεγχος από την Πυροσβεστική για σωστή πυρασφάλεια και σχετική άδεια, έλεγχος από το δήμο για ύπαρξη χώρων απαραίτητων για φορτοεκφορτώσεις και αποθηκεύσεις και σχετική άδεια… Με την απελευθέρωση, όλα αυτά τελειώνουν. Όποιος θέλει να ανοίξει μπακάλικο, απλώς ανοίγει το μαγαζί και μετά ας πάει όποιος θέλει να τον ελέγξει. Τώρα, αν μέχρι να γίνει έλεγχος (το πιθανότερο είναι πως, με τις υπηρεσίες σε διάλυση, ποτέ δεν θα γίνει οποιοσδήποτε έλεγχος) τσακιστεί ή καεί ή δηλητηριαστεί κανένας… ε, όλα μέσα στην ζωή είναι.
Παρένθεση. Αν νομίζετε ότι η κατάργηση των αδειοδοτήσεων είναι σωστή επειδή είναι αμαρτία να τραβιέται σαν λάστιχο ένας φουκαράς που θέλει να γίνει μπακάλης, σας πληροφορώ ότι αυτοί που καταργούν τις άδειες δεν σκέφτονται κανέναν φουκαρά. Στους φουκαράδες θα στηριχτεί η ανάπτυξη; Τους μεγάλους σουπερμαρκετάδες και τα Μωλλ σκέφτονται. Συνεννοηθήκαμε τώρα; Κλείνει η παρένθεση.
Όμως, όταν μιλάμε για απελευθέρωση αγορών, κατά βάση εννοούμε το άνοιγμα κάποιων επαγγελμάτων, τα οποία θεωρούνται κλειστά. Στόχος αυτής της «απελευθέρωσης» είναι να δοθεί η δυνατότητα σε όλους όσους θέλουν, να δραστηριοποιηθούν στα συγκεκριμένα επαγγέλματα. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Ας δούμε ένα παράδειγμα από τον θαυμαστό κόσμο των ταξιτζήδων:
Ας πούμε, ότι μέχρι σήμερα το επάγγελμα του ταξιτζή είναι κλειστό, εφ” όσον χρειάζεται σχετική άδεια. Αλλά για ποιον είναι κλειστό αφού, όποιος θέλει να γίνει ταξιτζής, μπορεί να βρει πανεύκολα μιαν άδεια στις περίφημες «μάντρες»; Βέβαια, θα πρέπει να πληρώσει κάποια φράγκα (ας πούμε εκατό χιλιάρικα) για να αποκτήσει αυτή την άδεια αλλά τα λεφτά του δεν θα πάνε στράφι. Μέχρι τώρα, η άδεια όχι μόνο δεν έχανε ποτέ την αξία της αλλά την αύξανε κιόλας, οπότε εθεωρείτο περιουσιακό στοιχείο, το οποίο πολλές φορές δινόταν και ως προίκα.
Όμως, με βάση τον ισχύοντα νόμο, το πρόβλημα είναι αλλού: κανένας δεν μπορεί να έχει στην κατοχή του περισσότερες από δυο άδειες. Συνεπώς, το επάγγελμα είναι «κλειστό» υπό την έννοια ότι κανένας δεν μπορεί να αποκτήσει π.χ. 100 άδειες. Για βάλτε τώρα το μυαλουδάκι σας να δουλέψει: εκατό άδειες επί εκατό η άδεια… ίσον δέκα εκατομμυριάκια. Δηλαδή, για να στηθεί (αν μπορούσε να στηθεί) μια εταιρεία ταξί, θα πρέπει να διαθέτει δέκα ζεστά εκατομμυριάκια για να φτιάξει έναν στόλο της προκοπής. Άρα; Άρα με το να «ανοίγω» το επάγγελμα του ταξιτζή, καταργώ τις άδειες και διευκολύνω το στήσιμο εταιρειών ταξί απ’ αυτούς που έχουν τον τρόπο να αγοράσουν 100 αυτοκίνητα.
Πάμε παρακάτω. Λένε πως η «απελευθέρωση της αγοράς» αποτελεί προϋπόθεση για ανάπτυξη. Σε σχέση με τα προηγούμενα, λοιπόν, υποτίθεται ότι «ανοίγοντας» το επάγγελμα του ταξιτζή, αναπτύσσω τον κλάδο. Αλλά ποιον κλάδο να αναπτύξω, ρε γαμώτο, όταν υπάρχουν π.χ. 35.000 ταξιτζήδες στην Αθήνα; Η πίτα είναι συγκεκριμμένη και σε κάθε ταξί αναλογεί ένα συγκεκριμμένο κομμάτι. Συνεπώς, αν αβγατίσουν οι ταξιτζήδες, θα μικρύνει το κομμάτι της πίττας που αναλογεί στον κάθε έναν.
Συνεχίζουμε τη σκέψη μας. Λένε πως, αν απελευθερωθεί η αγορά, θα βελτιωθούν οι υπηρεσίες και θα πέσουν οι τιμές. Παπαριές. Σήμερα τα κόμιστρα των ταξί ορίζονται από κράτος αλλά με το άνοιγμα της αγοράς, οι τιμές θα διαμορφώνονται με βάση τον ανταγωνισμό. Ποιος ανταγωνισμός είναι προτιμότερος; Αυτός ανάμεσα σε 30-35 χιλιάδες ταξιτζήδες ή αυτός ανάμεσα σε 4-5 μεγάλες εταιρείες ταξί, οι οποίες μπορούν άνετα να στήσουν ένα άτυπο τραστ, όπως έχουν στήσει οι μεγάλες εταιρείες εκμετάλλευσης γάλακτος; Η απάντηση είναι προφανής.
Πάμε και στην ποιότητα των υπηρεσιών. Είναι δεδομένο ότι υψηλότερη ποιότητα συνεπάγεται υψηλότερες τιμές. Με τη δεδομένη κόντρα ανάμεσα σε 4-5 μεγάλες εταιρείες, ποια εταιρεία θα ρισκάρει τα κέρδη της προσφέροντας υψηλότερη ποιότητα υπηρεσιών; Κι αν κάποια εταιρεία αποφασίσει να ακολουθήσει αυτόν το δρόμο, είναι απολύτως σίγουρο ότι θα συνοδέψει τις βελτιωμένες υπηρεσίες της με αντίστοιχη αύξηση τιμών. Επομένως, πάλι ο καταναλωτής θα πληρώσει το μάρμαρο. Δείτε τι έγινε στην Αγγλία με τα διάσημα cabs (τα παραδοσιακά «μαύρα ταξί») και θα καταλάβετε τι εννοώ.
Αλλά ακόμη κι αν μερικές εταιρείες, μόλις πάρουν την δουλειά στα χέρια τους, αβγατίσουν το στόλο τους, το όνειρο της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας θα παραμείνει όνειρο. Όνειρο για τους απελπισμένους, οι οποίοι ελπίζουν πως θα καταφέρουν να βρουν δουλειά. Όνειρο για όσους δεν εννοούν να καταλάβουν πως η συγκέντρωση της ιδιοκτησίας στα χέρια ολίγων δεν ανοίγει δουλειές αλλά εντατικοποιεί τις δουλειές: δουλεύουν περισσότερο λιγότεροι.
Πάμε παρακάτω. Οι εθισμένοι στην «πρέζα των 8» πολίτες, επηρεασμένοι από τις βαθυστόχαστες αναλύσεις των Πρετεντέρηδων και των Μπάμπηδων, συνηθίζουν να μιλάνε για «προνομιούχα κάστα» όταν αναφέρονται στους ταξιτζήδες, για μια κάστα που κονομάει, που δεν πληρώνει φόρους κλπ. Προνομιούχα κάστα οι ταξιτζήδες… Κι όμως, κανένας δεν μπορεί να δείξει έναν (έστω, έναν!) ταξιτζή που να έχτισε μια βίλα από το προϊόν τής δουλειάς του ή έναν (έστω, έναν!) ταξιτζή που να έβγαλε στην Ελβετία περισσευούμενα λεφτά από την δουλειά του.
Λεπτομέρεια: κανένας Πρετεντέρης και κανένας Μπάμπης δεν αποκάλυψε ποτέ ότι το πρώην ΤΣΑ (Ταμείο Συντάξεως Αυτοκινητιστών, τώρα τμήμα τού ΟΑΕΕ) είναι το Ταμείο που χορηγεί περισσότερες συντάξεις σε χήρες συνταξιούχων παρά σε κανονικούς συνταξιούχους. Τόσο προνομιούχοι είναι οι ταξιτζήδες ώστε πεθαίνουν πριν προλάβουν να απολαύσουν τη σύνταξή τους. Τελικά, μάλλον οι χήρες τους είναι προνομιούχες (συγγνώμη για το απρεπές μπλακ χιούμορ).
Η ίδια «πρέζα των 8» έχει αφιονίσει τους ανυποψίαστους τηλεναρκομανείς πολίτες με το επιχείρημα ότι οι ταξιτζήδες βγάζουν εκατό χιλιάρικα πουλώντας μιαν άδεια που απέκτησαν με ένα χαρτόσημο. Όμως οι «πρεζέμποροι των 8» αποκρύπτουν και παραποιούν την αλήθεια. Η αλήθεια είναι ότι το εμπόριο των αδειών ταξί θεσμοθετήθηκε με τον νόμο 588/1977 και, συνεπώς, όποιος πουλάει την άδεια του ταξί του δεν κάνει τίποτε παράνομο. Επίσης, η αλήθεια είναι ότι έχει πολλά χρόνια να χορηγηθεί άδεια ταξί «με ένα χαρτόσημο», οπότε σχεδόν όλοι όσοι έχουν σήμερα τέτοια άδεια, την έχουν αποκτήσει πληρώνοντας αδρά τον προκάτοχό της. Συνεπώς, ο εκμηδενισμός τής αξίας αυτών των αδειών δεν αποτελεί παρά οιονεί απαξίωση περιουσιακών στοιχείων που κάποιοι πλήρωσαν για να αποκτήσουν, ενδεχομένως παίρνοντας δάνειο ή πουλώντας κάποιο χωράφι στο χωριό. Στρέβλωση, θα μου πείτε. Άντε, να συμφωνήσω. Αλλά το ζήτημα είναι ποιος πληρώνει τα σπασμένα για τη διόρθωσή της και ποιοι θα ωφεληθούν απ” αυτή την διόρθωση.
Το τελικό ερώτημα είναι απλό: πού αποσκοπεί το άνοιγμα του επαγγέλματος του ταξιτζή; Προφανώς, στη διευκόλυνση κάποιων λεφτάδων να κονομήσουν απ” αυτό. Κι αν επιμένετε να μη το καταλαβαίνετε, σκεφτείτε άλλα παρεμφερή ερωτήματα, όπως π.χ. πού αποσκοπεί η απελευθέρωση της αγοράς προϊόντων καπνού και ποια είναι τα οφέλη για τον καταναλωτή από την δυνατότητα να πουλάνε τσιγάρα ή εφημερίδες τα σούπερ μάρκετ.
Και μια άσκηση για το τέλος. Στην παραπάνω ανάλυση χρησιμοποίησα ως παράδειγμα τους ταξιτζήδες. Σκεφτείτε ποια μορφή θα είχε το ίδιο κείμενο αν επέλεγα να χρησιμοποιήσω ως παράδειγμα τους φορτηγατζήδες, τους περιπτεράδες ή τους φαρμακοποιούς. Θα διαπιστώσετε ότι το τελικό ερώτημα παραμένει ίδιο: πού αποσκοπεί το άνοιγμα του συγκεκριμένου επαγγέλματος; Όπως ίδια παραμένει και η απάντηση: στην διευκόλυνση κάποιων λεφτάδων να κονομήσουν απ” αυτό. Τελεία και παύλα.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου